|
16.
Si arbores finales observabuntur, videndum erit quae sint arborum genera. Nam quidam in finibus naturales
qualescumque arbores intactas finales observant: quidam cunctis excisis arborum
generibus unum tantum genus in finibus relinquunt, quo manifestius appareant finales.
Alii diversas hoc animo
serunt, ut materiae differentia argumento sit: quidam ex conventione in ipsis
finibus communes serunt. Aliqui privatim intra suum solum in extremis finibus
ponunt; et, ut supra diximus, diversa arborum genera: alicubi enim pinos invenimus,
alicubi cypressos, alibi fraxinos aut ulmos aut populos quaeque alia ipsis
possessoribus placuerunt. Et si inter culta in finibus aut prope fines,
disponuntur spissius et disconvenientes ordinibus arbustorum, si tamen arbusta
sint. Quae si communes sunt, semper utrimque intactas quidam servant, quidam
durantibus stirpibus earum summas frondes ac virgulta communiter caedunt. Si
proprie alterius partis sint, ut domino libuit aut caedit aut remittit: ex
quibus tamen saepe et materiam deiciunt et alias substituunt. Hoc etiam in
communibus arboribus saepe accidit: si enim utrisque possessoribus conveniat,
ut finales arbores deiciant aut ut pretio taxent aut alterna sibi sorte habeant
substituantque in deiectarum locum alias, aut si nihil placuerit substitui,
differentiae qualitatum indicio erunt.
17.
Si vero notatae arbores in regionibus finales observabuntur, intuendae sunt
notae. Si enim communes sint mediae, utrimque notatae per totas esse debebunt.
Si partium frondes spectant in alios fines, plagis, id est latis cicatricibus,
signatae inveniri debent, ut intellegantur eorum esse dominorum, in quas partes
integrae et intactae reservabuntur. Signantur autem utrimque, id est ex utraque
possessione, intra pedes quinos, ut legis Mamiliae commemorationem habeant. In
versuris quae notatae sunt, aut decus in eis inveniuntur aut gammae, ut
manifestum sit, versuras suis signis observari debere. Quidam satis putant
omissas intactasque pati crescere, si magnitudine ceteras superent. De qua
argumentum capere quaestui ducimus: <si> ceterae dissimiles sunt, videtur
aliquod his testimonium per eas praestari.
18.
Praeterea sive in cultis sive in silvosis et in incultis locis agatur,
respiciendum erit, utrum hae quae finales videbuntur arbores habeant in alterutra
parte similes, an utrimque tales habeant. Una
re videbuntur, si notatae sint. Si vero altera pars habet, quo loco deficient,
ibi fines videbuntur esse: hae autem ipsae eius partis videbuntur esse
[finales], in qua similes eis erunt. Si neutra parte illis aliae similes et
illae solae videantur, finales communesque esse videbuntur. Si autem, ut saepe
fit, unus possessor diversum utrisque partibus genus arborum per omnem finium
suorum ambitum posuerit, ut inter alios agros quoque confines sibi, non solum
inter eum cum quo controversia erit, finem faciat, diligenti cura videndum
erit, ne proprias alterius arbores partis communes suspicemur. Quidam tamen
quotiens circa extremos fines suos alicuius generis arbores disponunt, quae
significanter differentes ab ceteris possint extremos fines demonstrare,
incidunt per errorem [enim] intra vicinorum fines. De qua re
diligentius aspiciendum erit, ut possessores suos fines teneant, ne alienos
lacessiant.
|