bold = Main text
     Lib. Pars. Cap. Par.                                        grey = Comment text

   1 1,     0, praef    |                conveniens minime usque in hoc tempus consummationem
   2 1,     0, praef    |              concessum intra moenia et in ipso foro latrocinium? An
   3 1,     0, praef    |         defectissimum annis et viribus in agrum relegat; cum istud
   4 1,     0, praef    |            intra murum correpsimus, et in circis potius ac theatris,
   5 1,     0, praef    |               potius ac theatris, quam in segetibus et vinetis manus
   6 1,     0, praef    |        praeposuit urbanae. Ut enim qui in villis intra consepta morarentur,
   7 1,     0, praef    |            diximus, proceres civitatis in agris morabantur; et cum
   8 1,     0, praef    |                et villis arcessebantur in senatum. Ex quo, qui eos
   9 1,     0, praef    |            licuit rem rusticam. Itaque in hoc Latio et Saturnia terra,
  10 1,     0, praef    |          possim cognoscere. Nam qui se in hac scientia perfectum volet
  11 1,     0, praef    |            Contemplatio vero cunctarum in ea disciplina partium quanto
  12 1,     0, praef    |               qualitate fallunt; atque in aliis regionibus nigra terra,
  13 1,     0, praef    |                 quam pullam vocant, ut in Campania, est laudabilis;
  14 1,     0, praef    |              Campania, est laudabilis; in aliis pinguis rubrica melius
  15 1,     0, praef    |             respondet; quibusdam sicut in Africa Numidiae putres arenae
  16 1,     0, praef    |           robustissimum solum vincunt; in Asia Mysiaque densa et glutinosa
  17 1,     0, praef    |           terra maxime exuberat; atque in his ipsis haberet cognitum,
  18 1,     0, praef    |             rationem quoque dispiceret in arboribus vineisque, quarum
  19 1,     0, praef    |             conserendis ac tuendis; et in pecoribus parandis conservandisque:
  20 1,     0, praef    |                aliud pecus ovillum; et in eo ipso dissimilem rationem
  21 1,     0, praef    |         cornutum et setosum, quale est in Cilicia. Porculatoris vero
  22 1,     0, praef    |              pecoribus recedam, quorum in parte avium cohortalium
  23 1,     0, praef    |             diffident. Verumtamen quod in Oratore iam M. Tullius rectissime
  24 1,     0, praef    |          affectantes satis honeste vel in secundo fastigio conspiciemur.
  25 1,     0, praef    |         quousque progredi possent. Sed in omni genere scientiae et
  26 1,     0, praef    |               consummatae non sit, nec in universa rerum natura sagacitatem
  27 1,     0, praef    |       Pythagorae fuerit consecutus, et in motibus astrorum ventorumque
  28 1,     0, praef    |            providentiam vel Eudoxi, et in pecoris cultu doctrinam
  29 1,     0, praef    |             Chironis ac Melampodis, et in agrorum solique molitione
  30 1,     0, 1        |              sine arte, quia caput est in omni negotio nosse quid
  31 1,     0, 1        |            quid agendum sit, maximeque in agricultura, in qua voluntas
  32 1,     0, 1        |              maximeque in agricultura, in qua voluntas facultasque
  33 1,     0, 1        |         populares Menander et Diodorus in primis sibi vindicaverunt
  34 1,     0, 1        |           volumina ex senatus consulto in Latinum sermonem conversa
  35 1,     0, 1        |      agricolatione contrahas, advocato in consilium: nec tamen sic
  36 1,     0, 1        |              et experientia dominantur in artibus: neque est ulla
  37 1,     0, 1        |             neque est ulla disciplina, in qua non peccando discatur.
  38 1,     0, 1        |              operibus intervenerit, ut in exercitu cum abest imperator,
  39 1,     0, 2        |                 Caput II~Censeo igitur in propinquo agrum mercari,
  40 1,     0, 2        |              cum familia villicus erit in officio. Quicquid vero dabitur
  41 1,     0, 2        |           prudentius naturam soli sive in frondibus et herbis, sive
  42 1,     0, 2        |     contempletur: nec ignoret quicquid in eo recte fieri poterit.
  43 1,     0, 2        |            multari, cuius dominus quid in eo faciundum sit non docet,
  44 1,     0, 2        |          merces invehi possint. Campus in prata et arva salictaque
  45 1,     0, 2        |         possint. Tum rivos decurrentes in prata et hortos et salicta,
  46 1,     0, 3        |           Porcius quidem Cato censebat in emendo inspiciendoque agro
  47 1,     0, 3        |            sanum debere facere sumptus in cultura sterilis soli; nec
  48 1,     0, 3        |             quoque memoria tradidit et in regionibus Graeciae et in
  49 1,     0, 3        |              in regionibus Graeciae et in hac ipsa Hesperia detestabiles
  50 1,     0, 3        |              pestem vitare censuit, et in primis futurum agricolam
  51 1,     0, 3        |            quod sapiens unus de septem in perpetuum posteritati pronuntiavit,
  52 1,     0, 3        |             est, quod agri modum, quem in magistratu rogatione tribunicia
  53 1,     0, 3        |              deserere. Modus ergo, qui in omnibus rebus, etiam parandis
  54 1,     0, 4        |           generibus terrae disseremus. In universum tamen quasi testificandum
  55 1,     0, 4        |           mitigetur pestifera lues; et in exili terra cultoris prudentia
  56 1,     0, 4        |               nonnumquam damnosum est, in summa tamen fit compendiosum,
  57 1,     0, 4        |          tentando possessor efficit ut in id formetur, quod maxime
  58 1,     0, 4        |          omittenda est; longeque etiam in pingui solo magis audendum,
  59 1,     0, 4        |         libentius rus veniat, et degat in eo iucundius; utique vero,
  60 1,     0, 4        |                vaporibus, neque elatus in summa montium perexiguis
  61 1,     0, 5        |               unda, putealis quaeratur in vicino, quae non sit haustus
  62 1,     0, 5        |            eximia, si fictilibus tubis in contectam cisternam deducatur.
  63 1,     0, 5        |            praeceps devolvitur, ut est in Guarceno Campaniae. Tertia
  64 1,     0, 5        |           lapsu repit. Pestilens, quae in palude semper consistit.
  65 1,     0, 5        |             dulces, utique perducendos in villam censeo. Sin summotus
  66 1,     0, 5        |           armata gignit animalia, quae in nos densissimis examinibus
  67 1,     0, 5        |               incommoda, villamque nec in via nec pestilenti loco,
  68 1,     0, 5        |               quisquis aedificia volet in declivibus areis exstruere,
  69 1,     0, 6        |        universo consepto, et dividatur in tres partes, urbanam, rusticam
  70 1,     0, 6        |             fructuariam. Urbana rursus in hiberna et aestiva sic digeratur,
  71 1,     0, 6        |            sint post meridiem et usque in vesperum illustria. Ambulationes
  72 1,     0, 6        |          aestate minimum recipiant. At in rustica parte magna et alta
  73 1,     0, 6        |           careat incendii periculo, et in ea commode familiares omni
  74 1,     0, 6        |             autem fructuaria dividitur in cellam oleariam, torculariam,
  75 1,     0, 6        |            horrea, ut ex iis quae sunt in plano, custodiam recipiant
  76 1,     0, 6        |                 Eadem ratio est <quae> in plano sitae vineariae cellae,
  77 1,     0, 6        |           fibulantur. Quoniam fere cum in his partibus aedificia rimas
  78 1,     0, 6        |             quod scripsimus, nisi [sit in] sicca positione villae,
  79 1,     0, 6        |               provinciis, ubi puteorum in modum, quos appellant siros,
  80 1,     0, 6        |               fructus recipit. Sed nos in nostris regionibus, quae
  81 1,     0, 6        |                posse, si exesae fruges in horreo ventilentur, et quasi
  82 1,     0, 6        |             caesa, festinato siccetur, in parte rusticae villae fieri
  83 1,     0, 6        |                eas quoque refert esse, in quibus familia, sed tantum
  84 1,     0, 6        |            pecoribus serviat, alteram, in qua lupinum, vimina et virgas
  85 1,     0, 6        |                purgamenta recipiat, et in annum conservet; alterum,
  86 1,     0, 6        |        graminum semina, intereant, nec in agrum exportata segetes
  87 1,     0, 6        |             applicari debet, maximeque in Italia, propter inconstantiam
  88 1,     0, 6        |       subitaneus imber incesserit. Nam in transmarinis quibusdam regionibus,
  89 1,     0, 6        |             saepto circumdari, et esse in propinquo, atque in ea parte,
  90 1,     0, 6        |               esse in propinquo, atque in ea parte, quo possit omnis
  91 1,     0, 7        |            cura domini requiritur, cum in ceteris rebus, tum maxime
  92 1,     0, 7        |              ceteris rebus, tum maxime in hominibus. Atque hi vel
  93 1,     0, 7        |            minus id offendit, et tamen in universum magis prodest.
  94 1,     0, 7        |             non audet. Sed nec dominus in unaquaque re, cum colonum
  95 1,     0, 7        |                esse iuris debet, sicut in diebus pecuniarum, ut lignis
  96 1,     0, 7        |             putabant crucem. Nec rusus in totum remittendum, quoniam
  97 1,     0, 7        |          indigenas haberet, et tamquam in paterna possessione natos
  98 1,     0, 7        |            quod tamen non evenit, nisi in his regionibus, quae gravitate
  99 1,     0, 7        |     praepositus ut submoveatur curare. In longinquis tamen fundis,
 100 1,     0, 7        |               longinquis tamen fundis, in quos non est facilis excursus
 101 1,     0, 7        |             recte proveniat, idque cum in aream contulerunt, per trituram
 102 1,     0, 8        |             ineptias somniat, quas cum in agriculturam transtulit,
 103 1,     0, 8        |    agriculturam transtulit, non tantum in ipso servo, quantum in universa
 104 1,     0, 8        |          tantum in ipso servo, quantum in universa re detrimenti dominus
 105 1,     0, 8        |                 quae contineat eum, et in quibusdam rebus tamen adiuvet.
 106 1,     0, 8        |              assidue sedulum et fortem in operibus administrandis
 107 1,     0, 8        |                culturam; et hoc si ita in vicino est, ut cito remeare
 108 1,     0, 8        |               Semitas novosque limites in agro fieri ne patiatur;
 109 1,     0, 8        |                petendum sit; quia plus in operis servorum <avocandis>
 110 1,     0, 8        |              servorum <avocandis> quam in pretio rerum eiusmodi consumitur.
 111 1,     0, 8        |         conservo ministro quoquam nisi in re domini utatur; ne cibum
 112 1,     0, 8        |           domini utatur; ne cibum nisi in conspectu familiae capiat;
 113 1,     0, 8        |               rem pro nummis ostendit. In universum tamen hoc maxime
 114 1,     0, 8        |                enim ac solum dominatur in rusticatione, quicquid exigit
 115 1,     0, 8        |               praeteritorum resarciat. In ceteris servis haec fere
 116 1,     0, 8        |                genere servorum, ne aut in vestiariis aut in ceteris
 117 1,     0, 8        |               ne aut in vestiariis aut in ceteris praebitis iniuriose
 118 1,     0, 8        |        vindicamus, quam animadvertimus in eos, qui seditionibus familiam
 119 1,     0, 8        |           quoque fecundioribus, quarum in sobole certus numerus honorari
 120 1,     0, 9        |            admonuisse satis est, nihil in his, in illis plurimum referre
 121 1,     0, 9        |               satis est, nihil in his, in illis plurimum referre vires
 122 1,     0, 9        |             paulo ante rettuli et quod in re rustica nullo minus opere
 123 1,     0, 9        |              fatigatur prolixior, quia in arando stivae paene rectus
 124 1,     0, 9        |            culturis magis aptus. Minus in hoc officio, quam in ceteris,
 125 1,     0, 9        |             Minus in hoc officio, quam in ceteris, agricolatio frugalitatem
 126 1,     0, 9        |         frugalitatem requirit, quia et in turba et sub monitore vinitor
 127 1,     0, 9        |         interposui, ne quis existimet, in ea me opinione versari,
 128 1,     0, 9        |      probaverunt, quod is numeri modus in opere commodissime custodiretur,
 129 1,     0, 9        |             Itaque si latior est ager, in regiones diducendae sunt
 130 1,     0, 9        |           certamine opus excitetur, tu in cessantes animadversio iusta
 131 2,     0, 1        |             ipse quoque confiterer, si in totum nullae fruges provenirent.
 132 2,     0, 1        |           prudentis est adduci tamquam in hominibus nimiae corporis
 133 2,     0, 1        |               modo ex silvestri habitu in arvum transducta fecundior
 134 2,     0, 2        |       silvestris. De silvestri regione in arvorum formam redigenda
 135 2,     0, 2        |              etiam obcaecantur, ita ut in patentes ora hiantia caecarum
 136 2,     0, 2        |             obcaecari debebunt, solcis in altitudinem tripedaneam
 137 2,     0, 2        |               velut funis informabitur in eam crassitudinem, quam
 138 2,     0, 2        |           frondibus terra contegantur; in principio atque exitu fossae
 139 2,     0, 2        |               reliquae emundentur; vel in altitudinem sulco depresso
 140 2,     0, 2        |            cinerei coloris, nisi forte in eo fallor ipse, quod non
 141 2,     0, 2        |               ipse, quod non putem aut in solo limosae paludis et
 142 2,     0, 2        |                et uliginis amarae, aut in maritimis areis salinarum
 143 2,     0, 2        |           pressa inhaerescit, et picis in morem ad digitos lentescit
 144 2,     0, 2        |       displicebit, effossae glebae, et in fictili vase madefactae
 145 2,     0, 2        |             quam velut sectam legemque in proscindendis agris sequantur
 146 2,     0, 2        |            sequantur agricolae. Igitur in opere boves arcte iunctos
 147 2,     0, 2        |          probatum est. Nam illud, quod in quibusdam provinciis usurpatur,
 148 2,     0, 2        |      arborumque foetus grandescunt. Et in hoc igitur a Celso dissentio,
 149 2,     0, 2        |              quae scilicet largior est in amplioribus armentis, censet
 150 2,     0, 2        |            ignorans, plus esse reditus in ubertate frugum, quam impendii,
 151 2,     0, 2        |           mercemur armenta, praesertim in Italia, ubi arbustis atque
 152 2,     0, 2        |              retinere ac retardare, ne in radicem maiore nisu vomis
 153 2,     0, 2        |             admoneat flagello. Sed nec in media parte versurae consistat,
 154 2,     0, 2        |              consistat, detque requiem in summa, ut spe cessandi totum
 155 2,     0, 2        |               ventum erit ad versuram, in priorem partem iugum propellat,
 156 2,     0, 4        |               sunt, ut vix dignoscatur in utram partem vomer actus
 157 2,     0, 4        |               sic resolvatur vervactum in pulverem, ut vel nullam
 158 2,     0, 4        |            Kalendas tertiatos: quoniam in id tempus ab aestivo solstitio
 159 2,     0, 4        |          temperamentum maxime sequamur in arandis agris, ut neque
 160 2,     0, 4        |             repellitur: quo evenit, ut in iteratione quoque scamna
 161 2,     0, 4        |          iteratur, tertiatur dodrante, in liram satum redigitur, quadrante
 162 2,     0, 4        |           Deinde ab Aprili medio usque in solstitium iterandi tertiandique
 163 2,     0, 4        |       excolitur iugerum. Sed tali agro in arando maxime est observandum,
 164 2,     0, 4        |         quotiescumque iterabitur, modo in elatiora, modo in depressiora
 165 2,     0, 4        |                 modo in elatiora, modo in depressiora clivi obliquum
 166 2,     0, 4        |               agi sulcum oportebit, ut in utramque partem rescindamus,
 167 2,     0, 4        | aequinoctialibus conseri possit; neque in lira, sed sub sulco talis
 168 2,     0, 5        |              gliscit. Ia campo rarius, in colle spissius acervi stercoris
 169 2,     0, 5        |            modiorum disponentur, atque in plano pedes intervalli quoquo
 170 2,     0, 5        |         intervalli quoquo versus octo, in clivo duobus minus relinqui
 171 2,     0, 5        |        alimento pinguescat. Itaque cum in agro disponentur acervi
 172 2,     0, 6        |               siliginis, cuius species in pane praecipua pondere deficitur.
 173 2,     0, 6        |                autem plerumque videmus in usu genera quattuor. Far,
 174 2,     0, 7        |              complura, maxime grata et in usu hominum videntur faba,
 175 2,     0, 8        |             edisserit:~At si triticeam in messem robustaque farra~
 176 2,     0, 8        |                Nos quoque non abnuimus in agro temperato et minime
 177 2,     0, 8        |             faciamus, et omnem humorem in colliquias, atque inde extra
 178 2,     0, 8        |               committitur: idque etiam in quibusdam provinciis, ubi
 179 2,     0, 8        |               pereinde ac si repositum in horreo non corrumpitur,
 180 2,     0, 8        |           comperimus. Magis apte tamen in eiusmodi agris adoreum quam
 181 2,     0, 9        |           eorum qui bene uberem campum in singula iugera tritici quinque
 182 2,     0, 9        |                conditio. Loci, cum vel in campis vel collibus frumentum
 183 2,     0, 9        |                ante hiemem seri debent in regionibus temperatis. Solet
 184 2,     0, 9        |              ut demissis segetibus iam in area futuro semini consulamus.
 185 2,     0, 9        |         propter magnitudinem ac pondus in imo subsederit, ad semen
 186 2,     0, 9        |               legeret. Sic omnia fatis~in peius ruere, ac retro sublapsa
 187 2,     0, 9        |          pondere tamen vincitur. Verum in humido statu caeli recte
 188 2,     0, 9        |           tertiam sationem convertitur in siliginem. Proximus est
 189 2,     0, 9        |             triticum pascit. Nec aliud in egenis rebus magis inopiam
 190 2,     0, 9        |       solutamque humum desiderant. Nec in sabuloso solo, sed in arena
 191 2,     0, 9        |              Nec in sabuloso solo, sed in arena quoque proveniunt,
 192 2,     0, 9        |            manu carpuntur, et suspensa in sole cum assicata fuerint,
 193 2,     0, 9        |            milium quoque pultem quavis in copia maxime cum lacte non
 194 2,     0, 10       |                provenit, vel repositum in granario patitur aevum.
 195 2,     0, 10       |        leguminum non desiderat requiem in horreo, sive Septembri mense
 196 2,     0, 10       |         Reliquum quod semini superest, in tabulatum, quo fumus pervenit,
 197 2,     0, 10       |        phaselus terrae mandabitur, vel in veretro, vel melius pingui
 198 2,     0, 10       |       destinatur, et si veteretum erit in valle situm, quod a superiore
 199 2,     0, 10       |     proscindemus terram, proscissamque in liram revocabimus occabimusque,
 200 2,     0, 10       |                viginti vehes stercoris in iugerum disponemus dissipabimusque.
 201 2,     0, 10       |       praebeant. Sunt etiam qui putent in arvis hanc eandem vice stercoris
 202 2,     0, 10       |              ut quantum destinaverimus in sationem, tantum quintadecima
 203 2,     0, 10       |         vellito ante lucem. Deinde cum in area exaruerit, confestim,
 204 2,     0, 10       |               excussam refrigeratamque in granarium conferto. Sic
 205 2,     0, 10       |         fasciculorum numerus resolutus in extrema parte areae collocetur,
 206 2,     0, 10       |              partem areae pervenerint, in acervum culmos regerant.
 207 2,     0, 10       |           regerant. Nam semina excussa in area iacebunt, superque
 208 2,     0, 10       |                paleis granisque mixtus in unum fuerit congestus, paulatim
 209 2,     0, 10       |            modo a dimidiata luna usque in duodecimam solo tenui et
 210 2,     0, 10       |                loco seri convenit; nam in flore facile luxuria et
 211 2,     0, 10       |           absumatur (nam etiam dum est in siliqua exestur) curandum
 212 2,     0, 10       |              erit, ut cum extrita sit, in aquam demittatur, et ab
 213 2,     0, 10       |         innatat, separetur solida; tum in sole siccetur, et radice
 214 2,     0, 10       |                oleo>, atque ita rursus in sole siccata et mox refrigerata
 215 2,     0, 10       |        recondatur, si maior est modus, in horreo, si minor, in vasis
 216 2,     0, 10       |            modus, in horreo, si minor, in vasis oleariis salsamentariisque.
 217 2,     0, 10       |                gypsata sunt, quandoque in usus prompserimus, integram
 218 2,     0, 10       |                nisi si magnus est eius in ea regione, quam colis,
 219 2,     0, 10       |          Seritur a Kalendis Octobribus in ortum Aquilae, qui est VII
 220 2,     0, 10       |                mense Februario, modios in iugerum iaci oportere, dicunt.
 221 2,     0, 10       |     aequinoctio autumnali serenda sunt in Idus Octobr. Putre solum,
 222 2,     0, 10       |               duobus sextariis amplius in iugerum spargitur. Sed hoc
 223 2,     0, 10       |             nec siccitates nec austros in flore sustinet; quae utraque
 224 2,     0, 10       |                alte subactum deposcit. In quadratum pedem seruntur
 225 2,     0, 10       |          Kalend. Mart. Nec tamen usque in aequinoctium vernum, si
 226 2,     0, 10       |               boves pascunt, praecipue in Gallia, ubi hiberna cibaria
 227 2,     0, 10       |       utriusque semen commutat. Namque in alio solo rapa biennio sata
 228 2,     0, 10       |              biennio sata convertuntur in napum, in alio napus raporum
 229 2,     0, 10       |            sata convertuntur in napum, in alio napus raporum accipit
 230 2,     0, 10       |              napi spargendum, quia non in ventrem latescit, sed tenuem
 231 2,     0, 10       |           tamen cytiso, de qua dicemus in iis libris, quos de generibus
 232 2,     0, 10       |          deinceps praecipiemus. Locum, in quo Medicam proximo veresaturus
 233 2,     0, 10       |              Cum sic terram subegeris, in morem horti areas latas
 234 2,     0, 10       |             eruncato. Sic culta sexies in anno demeti poterit, et
 235 2,     0, 10       |             serimus septem modios eius in unum iugerum. Secunda, qua
 236 2,     0, 10       |          nocere comperimus. Farraginem in restibili stercoratissimo
 237 2,     0, 10       |          depascere saepius voles usque in mensem Maium sufficit. Quod
 238 2,     0, 10       |             ratio avenae est. Caeditur in foenum vel pabulum, dum
 239 2,     0, 10       |               vel primi Februarii, cum in messem seminatur. Sed hac
 240 2,     0, 10       |            bubus ervi loco fresa datur in Hispania Baetica; quae cum
 241 2,     0, 11       |      temporibus usquequaque fieri. Nam in agris siccis et apricis,
 242 2,     0, 11       |            deinde post hiemem iterari. In locis autem frigidis et
 243 2,     0, 11       |             sic se cultoribus praebet. In iis autem locis, ubi desideratur
 244 2,     0, 11       |               sed et exiguam portionem in valvulis habere, fresaeque [
 245 2,     0, 11       |           detractis putaminibus. Atque in totum, sicut ante iam diximus,
 246 2,     0, 11       |              est. Nihil itaque amplius in iteratione, quam remolliri
 247 2,     0, 11       |               viginti, ante quam seges in articulum eat, quoniam serius
 248 2,     0, 12       |              percenseamus, quot operis in aream perducantur ea, quae
 249 2,     0, 12       |             messoris unam et dimidiam; in totum summam operarum decem
 250 2,     0, 12       |           Fabae modii quattuor vel sex in vetereto duas operas bubulcorum
 251 2,     0, 12       |                bubulcorum detinent, at in restibili unam. Occantur
 252 2,     0, 12       |            Viciae modii sex vel septem in vetereto bubulcorum duas
 253 2,     0, 12       |         bubulcorum duas operas volunt, in restibili unam; item, occantur
 254 2,     0, 12       |           totidemque leguminum, ut sit in asse autumnalis satio modiorum
 255 2,     0, 12       |             quae quarto sulco seruntur in iugeribus viginti quinque,
 256 2,     0, 12       |             requiescunt, dies XXX. Sic in asse fiunt octo menses et
 257 2,     0, 12       |              et XX, quos absumamus aut in satione trimestrium, aut
 258 2,     0, 12       |               satione trimestrium, aut in vecturis foeni et pabulorum
 259 2,     0, 13       |            terrae absument, quod etiam in faba ceterisque leguminibus,
 260 2,     0, 13       |               segetibus, quae deinceps in eo loco seminari debent,
 261 2,     0, 13       |              ac virgulta, quae maiorem in modum laetantur eiusmodi
 262 2,     0, 14       |         obtinet pecudum stercus, atque in eo quoque discrimen est:
 263 2,     0, 14       |              quoddam esse ruris genus, in quo neque pecora, neque
 264 2,     0, 14       |             ceteraque quae everruntur, in unum congerere. Sed eodem
 265 2,     0, 14       |                serpentem noxiam latere in stercore prohibet. Haec
 266 2,     0, 14       |               et avium. Reliqua deinde in praedictum locum concavum
 267 2,     0, 14       |           cetero usus stercoris qualis in quaque re debeat esse, tum
 268 2,     0, 16       |              cui veteres Romani primas in agricolatione tribuerunt.
 269 2,     0, 16       |               eum simplicem, cum etiam in pabulo non minus redderet,
 270 2,     0, 16       |               non minus redderet, quam in foeno. Eius igitur animadvertimus
 271 2,     0, 16       |                terrae postulat. Nam et in densa et resoluta humo quamvis
 272 2,     0, 16       |              prorepit. Itaque si palus in aliqua parte subsidens restagnat,
 273 2,     0, 17       |           tamen terra densior est. Nam in resoluta humo non expedit
 274 2,     0, 17       |          maiores recipere pecudes. Sed in totum curandum est, ut secundum
 275 2,     0, 17       |             perductus succum stercoris in inferiorem partem secum
 276 2,     0, 17       |              prudentes agricolae etiam in aratis collem magis, quam
 277 2,     0, 17       |              omnem pinguiorem materiam in ima deducunt. ~
 278 2,     0, 18       |               praebet. Est autem modus in siccando, ut neque peraridum
 279 2,     0, 18       |            quod> si nimium retinuerit, in tabulato putrescit; ac saepe
 280 2,     0, 18       |          utrimque siccatum coartabimus in strigam, atque ita manipulos
 281 2,     0, 18       |                 vel si non competit ut in villam foenum portetur,
 282 2,     0, 18       |             villam foenum portetur, at in manipulos colligatum certe
 283 2,     0, 18       |               quo debet siccatum erit, in metas exstrui conveniet,
 284 2,     0, 18       |                conveniet, easque ipsas in angustissimos vertices exacui.
 285 2,     0, 18       |               exsudet atque excoquatur in acervis. Propter quod prudentes
 286 2,     0, 18       |               aliquos temere congestum in se concoqui et defervescere
 287 2,     0, 20       |              est, ut potius ia area et in acervo, quam in agro grandescant
 288 2,     0, 20       |                area et in acervo, quam in agro grandescant frumenta.
 289 2,     0, 20       |             spicam ipsam legunt, idque in rara segete facillimum in
 290 2,     0, 20       |              in rara segete facillimum in densa difficillimum est.
 291 2,     0, 20       |            culmi demessa sit, protinus in acervum vel in nubilarium
 292 2,     0, 20       |                protinus in acervum vel in nubilarium congeritur, et
 293 2,     0, 20       |      tantummodo recisae suunt, possunt in horreum conferri et deinde
 294 2,     0, 20       |          pecudibus. At si competit, ut in area teratur frumentum,
 295 2,     0, 20       |              hiems deprehendit. Itaque in area detrita frumenta sic
 296 2,     0, 20       |               Pura deinde frumenta, si in annos reconduntur, repurgari
 297 2,     0, 20       |         attinet repoliri, satisque est in umbra refrigerari, et ita
 298 2,     0, 21       |               stercora aequare, foenum in tabulata componere, fructus
 299 2,     0, 21       |                oves vestiri non licet. In horto quicquid olerum causa
 300 2,     0, 21       |             docendi curam; sed differo in eum librum, quem componere
 301 2,     0, 21       |             eum librum, quem componere in animo est, cum agricolationis
 302 3,     0, 1        |             quam collibus provenit, et in densa non minus quam in
 303 3,     0, 1        |                in densa non minus quam in resoluta, saepe etiam gracili,
 304 3,     0, 1        |            roscidum, quod fontibus non in summo, non in profundo terrae
 305 3,     0, 1        |             fontibus non in summo, non in profundo terrae scaturiat;
 306 3,     0, 2        |                ut venunculae, ut nuper in hos usus exploratae Numisianae.
 307 3,     0, 2        |                vitis eligitur, quae et in fructu valet et in materia;
 308 3,     0, 2        |             quae et in fructu valet et in materia; quod alterum ad
 309 3,     0, 2        |              si modo is locus habetur, in quo gustus nobilis pretiosusque
 310 3,     0, 2        |           patitur. Nam maior celeriter in flore corrumpitur, et magis
 311 3,     0, 2        |            flore corrumpitur, et magis in iugis, quam in arboribus.
 312 3,     0, 2        |                et magis in iugis, quam in arboribus. Ideoque non est
 313 3,     0, 2        |         mediocri valet, multoque minus in exili. Prolixarum frequentia
 314 3,     0, 2        |            uvarum multitudine, quas et in iugo et in arbore melius
 315 3,     0, 2        |        multitudine, quas et in iugo et in arbore melius exhibent.
 316 3,     0, 2        |           sustinent eugeniae, dum sunt in Albano colle. Nam mutato
 317 3,     0, 2        |            mediocritate laetantur. Nam in pingui nimiis viribus luxuriant;
 318 3,     0, 2        |              nimiis viribus luxuriant; in macra tenues et vacuae fructu
 319 3,     0, 2        |           arboribus, sed argitis etiam in sublimibus fertilis vastis
 320 3,     0, 2        |             pretiosior. Color acinorum in neutra conspicitur aequalis.
 321 3,     0, 2        |                utilior, ut ait Celsus, in colle quam in campo; in
 322 3,     0, 2        |              ait Celsus, in colle quam in campo; in arbore, quam in
 323 3,     0, 2        |                in colle quam in campo; in arbore, quam in iugo; in
 324 3,     0, 2        |              in campo; in arbore, quam in iugo; in summa arbore quam
 325 3,     0, 2        |               in arbore, quam in iugo; in summa arbore quam in ima;
 326 3,     0, 2        |             iugo; in summa arbore quam in ima; ferax et materiae frequentis
 327 3,     0, 2        |           amethyston appellant, potest in secunda quasi tribu esse,
 328 3,     0, 2        |             traxit, quod iners habetur in tentandis nervis, quamvis
 329 3,     0, 2        |       nonnullis locis etiam vinum eius in vetustatem diffunditur,
 330 3,     0, 2        |          dignosci non possint. Ideoque in hac ipsa Italia, ne dicam
 331 3,     0, 2        |              hac ipsa Italia, ne dicam in tam diffuso terrarum orbe,
 332 3,     0, 2        |                non demorari; sed illud in potum praecipere, quod et
 333 3,     0, 3        |               id enim maxime asseverat in primo libro rerum rusticarum
 334 3,     0, 3        |            provenire solitum, verum et in Faventino agro et in Gallico,
 335 3,     0, 3        |                et in Faventino agro et in Gallico, qui nunc Piceno
 336 3,     0, 3        |         ingenii atque doctrinae, cuius in praediis vinearum iugera
 337 3,     0, 3        |            illa videntur prodigialiter in nostris Ceretanis accidisse,
 338 3,     0, 3        |                 si centenos sestertios in singula iugera efficiant,
 339 3,     0, 3        |                Graecinus. Primum, quod in explorandis seminibus nemo
 340 3,     0, 3        |               tempori, sed quasi plane in diem vivant, sic imperant
 341 3,     0, 3        |      patrimonii facile superabunt. Nec in hoc errat; quippe ut diligens
 342 3,     0, 3        |        dissentiens pretiosum vinitorem in primis esse censeo; isque
 343 3,     0, 3        |                viminibus binis milibus in singula iugera positas duco;
 344 3,     0, 3        |           iugera positas duco; fit tum in assem consummatum pretium
 345 3,     0, 3        |          vinearum cessat a fructu. Fit in assem summa sortis et usurarum
 346 3,     0, 3        |                fecerit, eius summae ut in perpetuum praedictam usuram
 347 3,     0, 3        |            constituat, percipere debet in annos singulos mille nongentos
 348 3,     0, 3        |      praediximus. Quamquam nostra cura in tantum iam processit, ut
 349 3,     0, 3        |              facile crediderit, tantam in agellis nostris esse abundantiam
 350 3,     0, 3        |           dissentiente perduci possent in nostram sententiam, qui
 351 3,     0, 4        |                est impensarum; quoniam in eo consistit, melius an
 352 3,     0, 4        |                familias pecuniam, quam in otio tractare. Igitur unumquodque
 353 3,     0, 5        |            sunt viviradices factae, si in peius transferantur, retorrescunt
 354 3,     0, 5        |              ex deteriori terra potius in meliorem, quam ex meliore
 355 3,     0, 5        |              meliorem, quam ex meliore in deteriorem transferre. Propter
 356 3,     0, 5        |               Propter quod mediocritas in electione loci maxime probatur,
 357 3,     0, 5        |               maxime probatur, quoniam in confinio boni malique posita
 358 3,     0, 5        |    differentiam, cum ex mediocri terra in exilem translata sunt; sive
 359 3,     0, 5        |        conserendus est, longe celerius in ubertatem coalescunt. Rursus
 360 3,     0, 5        |            altitudo pastinationis, cum in duos pedes et semissem convertitur
 361 3,     0, 5        |            quae per semina excolantur, in singulis ordinibus, qui
 362 3,     0, 6        |           dixerim, cuius singulae uvae in singulis sarmentis conspiciuntur,
 363 3,     0, 6        |  cognominatusque ad similitudine, quod in ea parte, qua deciditur
 364 3,     0, 6        |        generositatem declarat, quo sol in eandem partem signiferi
 365 3,     0, 8        |              tribuisse dotes, ut aliis in totum similia munera denegaret.
 366 3,     0, 8        |                sed et alias gentes non in totum fraudavit praecipuae
 367 3,     0, 8        |             nuper ipsi videre potuimus in apparatu pompae Circensium
 368 3,     0, 8        |         ferarum mirabilis: pares tamen in hac terra vestitate beluas
 369 3,     0, 8        |           omnium, quas terra sustinet, in nobilitate vini principes
 370 3,     0, 9        |          ditavit, ut tamen ceteras non in universum similibus dotibus
 371 3,     0, 9        |                cur eam dubitemus etiam in vitibus praedictam legem
 372 3,     0, 9        |                vites fecundae, tamquam in Italicis hominibus Albanae
 373 3,     0, 9        |            docuit experimentum, cum et in Ardeatino agro, quem multis
 374 3,     0, 9        |               ipsi ante possedimus, et in Carseolano itemque in Albano
 375 3,     0, 9        |               et in Carseolano itemque in Albano generis Aminei vites
 376 3,     0, 9        |                 verum ita fertiles, ut in iugo singulae ternas urnas
 377 3,     0, 9        |               ternas urnas praeberent, in pergulis autem singulae
 378 3,     0, 9        |                 Nec incredibilis debet in Amineis haec fecunditas
 379 3,     0, 9        |                 Unde etiam pastor ille in Bucolicis ait sic canibus
 380 3,     0, 9        |                nam quicquid morae est, in exploratione surculi absumitur.
 381 3,     0, 9        |               una praecoque vite, quam in Ceretano tuo possides, insitione
 382 3,     0, 9        |        basilici: tantum rettulerit, ut in transferendis seminibus
 383 3,     0, 9        |                 aut etiam si ex arbore in iugum defertur. Itaque de
 384 3,     0, 9        |           defertur. Itaque de frigidis in frigida, de calidis in similia,
 385 3,     0, 9        |        frigidis in frigida, de calidis in similia, de vineis in vineas
 386 3,     0, 9        |          calidis in similia, de vineis in vineas transferemus. Magis
 387 3,     0, 9        |              aut mediocri transducatur in melius. Nam quod assuetum
 388 3,     0, 10       |          productissimum flagellum: nam in eo quoque falluntur agricolae.
 389 3,     0, 10       |              qui plerumque conspicitur in productissimo sarmento.
 390 3,     0, 10       |             vocant mechanici, trahitur in summum: quo cum pervenerit,
 391 3,     0, 10       |        vehementissimae reperiuntur aut in capite vitis aut in crure
 392 3,     0, 10       |                aut in capite vitis aut in crure vicino radicibus.
 393 3,     0, 10       |                 siquidem loci ubertate in fructum cogitur: sed id
 394 3,     0, 10       |       alimentis, quam prius, cum esset in egeno. Itaque custodiemus,
 395 3,     0, 10       |                esse ducimus, nisi quod in parte genitali fructum attulerit.
 396 3,     0, 10       |                nos admonet, si modo ut in corporibus nostris propria
 397 3,     0, 10       |            quibusdam secretis corporis in arcano atque operto sacra
 398 3,     0, 10       |              si tamen orbus est, etiam in futurum quasi sterilis damnatur
 399 3,     0, 10       |        Quamquam et hos ipsos sciam non in totum sterilitate affectos.
 400 3,     0, 10       |        acquirere fecunditatem, et ideo in resecem submitti, ut progenerare
 401 3,     0, 10       |              habilis vim generandi vel in totum perdit, vel certe
 402 3,     0, 10       |                 Quare magnopere censeo in eligendis seminibus adhibere
 403 3,     0, 10       |           responsuram. Et nos sequemur in vitibus hanc ipsam rationem,
 404 3,     0, 10       |               legeret. Sic omnia fatis~in peius ruere, ac retro sublapsa
 405 3,     0, 10       |              seminibus leguminum, sed <in> tota agricolationis ratione
 406 3,     0, 10       |             uvas tulerit, deputatum et in terram depositum, a fecunditate
 407 3,     0, 10       |              uvis minus minus afferat. In quantum autem censemus defecturos
 408 3,     0, 10       |                aut fere singulos fetus in matre tulerint, cum etiam
 409 3,     0, 10       |             alimento, frugiferum, quod in ipsa matre nequam fuisset.
 410 3,     0, 11       |             gignuntur, non penitus nec in profundum radices agunt,
 411 3,     0, 11       |             rastris licet effodere, et in fermentum congerere atque
 412 3,     0, 11       |  diligentissime refossae omnes radices in summum regere atque comburi;
 413 3,     0, 11       |             terram surcularem. Sed hoc in totum; ad illud, quod vineis
 414 3,     0, 11       |                atque sunt confracti et in summo regesti, tempestatibus
 415 3,     0, 11       |           vitem, cum tenuit; verum est in opere difficilior, quod
 416 3,     0, 12       |         plantas naturali alimento, aut in totum necare, aut scabras
 417 3,     0, 12       |               magno temperamento, quod in corporibus quoque nostris
 418 3,     0, 12       |                tamen hoc temperamentum in terra, quae vineis destinetur,
 419 3,     0, 12       |          libratum esse debere ait, sed in alteram partem propensius,
 420 3,     0, 12       |        bonitate vini superentur. Nobis in universum praecipere optimum
 421 3,     0, 12       |       praecipere optimum visum est, ut in locis frigidis meridiano
 422 3,     0, 12       |          Eurisque velut orae maritimae in Baetica. Sin autem regiones
 423 3,     0, 13       |   provincialibus tradenda est, quoniam in longinquis et remotis fere
 424 3,     0, 13       |        longitudinis, perque duos pedes in altitudinem cavato solo,
 425 3,     0, 13       |                coaequant; quae faciunt in eadem linea intermissis
 426 3,     0, 13       |            omnem vitem per denos pedes in quincuncem disponunt, ut
 427 3,     0, 13       |                 fodiuntque ex exaltant in tres pedes, ac per latera
 428 3,     0, 13       |                vinetis locum fecerunt, in lateribus solcorum viviradices
 429 3,     0, 13       |          seminis radicibus, quamcumque in partem prorepserit, molliter
 430 3,     0, 13       |          reverberet, sed tenero velut <in> nutritio sinu recipiat,
 431 3,     0, 13       |            praeruptior vero collis vel in quattuor pedes vertendus,
 432 3,     0, 13       |             quia cum a superiore parte in inferiorem detrahitur humus,
 433 3,     0, 13       |            multo editiorem ripam, quam in plano feceris. Rursus depressis
 434 3,     0, 13       |           praestat non conserere, quam in summa terra suspendere;
 435 3,     0, 13       |           uligo palustris obvia, sicut in agro Ravennate, plus quam
 436 3,     0, 13       |            motam humum componere atque in tantum deprimere, donec
 437 3,     0, 13       |        obtinendumque ut eadem latitudo in imo reddatur, quae coepta
 438 3,     0, 13       |              reddatur, quae coepta est in summo. Opus est autem perito
 439 3,     0, 13       |          nostri regulam fabricaverunt, in cuius latere virgula prominens
 440 3,     0, 13       |        pastinator sulcum facturus est, in speciem Graecae litterae
 441 3,     0, 13       |           deinde transversae, quae est in latere, virgulae fabrilem
 442 3,     0, 13       |             Sic compositum organum cum in sulcum demissum est, litem
 443 3,     0, 13       |          permensum et perlibratum opus in similitudinem vervacti semper
 444 3,     0, 14       |                idibus Februariis usque in aequinoctium; rursus autumnalis
 445 3,     0, 14       |            autumnalis ab Idibus Octob. in Kal. Decembres. Sationis
 446 3,     0, 14       |                agricolis usurpatur, et in provinciis magis malleoli.
 447 3,     0, 14       |               tamen malleolus protinus in vicem viviradicis conseri
 448 3,     0, 15       |                 Caput XV~Seritur ergo [in] emundata inoccataque et
 449 3,     0, 15       |               omissis, mediocri senis. In pingui vero septenum pedum
 450 3,     0, 15       |            materiae diffundantur. Haec in quincuncem vinearum metatio
 451 3,     0, 15       |            scrobemque alternis omissis in ordinem spatiis a calamo
 452 3,     0, 15       |              locis refodit; acclivibus in dupondium et dodrantem,
 453 3,     0, 15       |         dodrantem, praecipitibus etiam in tres pedes. In hanc mensuram
 454 3,     0, 15       |     praecipitibus etiam in tres pedes. In hanc mensuram scrobibus
 455 3,     0, 15       |                a media scrobe singulae in diversum sternantur, et
 456 3,     0, 15       |            maxime cavendum est ne fiat in eximendo, laboraverint,
 457 3,     0, 15       |           stercori depositis seminibus in scrobe admovere, quod illa
 458 3,     0, 16       |               ad culturam praebebitur. In eadem deinde linea, in qua
 459 3,     0, 16       |                 In eadem deinde linea, in qua viviradix obtinebit
 460 3,     0, 16       |               numero propagari possint in locum demortuae vitis, quinque
 461 3,     0, 17       |      prodiderunt; videlicet quia ipsis in re rustica multum callentibus
 462 3,     0, 18       |              cum tempestivum eximitur, in modum hami repugnat obluctanti
 463 3,     0, 18       |               fructuarii oculi penitus in terram deprimuntur, mersique
 464 3,     0, 18       |             creant. Ita evenit ut quod in sagitta non serenda vitaverimus,
 465 3,     0, 18       |               vitaverimus, id sequamur in eiusmodi malleolo, quem
 466 3,     0, 18       |        proximae, quae sunt infecundae, in eo relinquantur, ex quibus
 467 3,     0, 19       |          difficilem praebeat. Sed haec in plano. Nam in clivosis,
 468 3,     0, 19       |                 Sed haec in plano. Nam in clivosis, ubi terra decurrit,
 469 3,     0, 19       |          exceptis, quibus est frequens in ipso capite, tres deinceps
 470 3,     0, 20       |              vites disponendaeque sint in proprios hortos, semitis
 471 3,     0, 20       |                desiderat seminibus, et in his discernendis maxima
 472 3,     0, 21       |      levioribus incipiam, primum, quod in omni ratione vitae non solum
 473 3,     0, 21       |        alienissimus rusticae vitae, si in agrum tempestive <consitum>
 474 3,     0, 21       |            oculi frequenter accessere, in ea parte maiorem in modum
 475 3,     0, 21       |         accessere, in ea parte maiorem in modum fructus exuberat.
 476 3,     0, 21       |               corrumpitur, confususque in unum multarum sapor vetustatis
 477 3,     0, 21       |               accedat, si venditio vel in annum vel in aestatem certe
 478 3,     0, 21       |              venditio vel in annum vel in aestatem certe differri
 479 3,     0, 21       |            hortus, quem deputat; idque in vineis consemineis observari
 480 3,     0, 21       |           laetatur; sed est proprietas in surculis, ut alii meridiano
 481 3,     0, 21       |          deprehendi potest ignobilitas in gustu, quoniam fere omne
 482 3,     0, 21       |              tangit, ultimis ordinibus in ea vineti fine, qua subiacet
 483 4,     0, 1        |        moveatur, et deprimatur scrobis in regesto, quod est fermentatum,
 484 4,     0, 1        |           dupondio semisse. Nam semper in plano refusius egesta humus
 485 4,     0, 1        |             Exemplum eius rei capiamus in arbusto, ubi cum scrobes
 486 4,     0, 1        |           terraeque desiderat. Et ideo in maritandis arboribus nemo
 487 4,     0, 1        |               accidit nostrae sationi, in qua maiore mensura vitis
 488 4,     0, 1        |             vitis demittitur. Nam quod in profundo semina frigore
 489 4,     0, 2        |                vel parum fertilis, non in uno, sed in pluribus pedamentis
 490 4,     0, 2        |              fertilis, non in uno, sed in pluribus pedamentis fructus
 491 4,     0, 2        |            generosae stirpis vitem sic in duos palos divisam rerum
 492 4,     0, 2        |            compendium consectari, quod in utramque partem longe maius
 493 4,     0, 3        |                              Caput III~In omni genere impensarum,
 494 4,     0, 3        |         ministrisque. Quosdam emacitas in armentis, quosdam exercet
 495 4,     0, 3        |              armentis, quosdam exercet in comparandis mancipiis: de
 496 4,     0, 3        |             Multi etiam beneficia quae in amicos contulerunt, levitate
 497 4,     0, 3        |               fecerimus, omnis impensa in cassum recidat, nec praetermissa
 498 4,     0, 3        |          nubenti maiori filiae dedisse in dotem, ac nihilo minus aeque
 499 4,     0, 3        |               filiam nuptum collocasse in dimidia parte reliqui agri,
 500 4,     0, 4        |           tradidimus exordio, ut facta in pastinato scrobe, vitis