|
Pavonum educatio magis urbani
patrisfamiliae quam tetrici rustici curam poscit. Sed nec haec tamen aliena est
agricolae, captantis undique voluptates adquirere, quibus solitudinem ruris
eblandiatur. Harum autem decor avium etiam exteros, nedum dominos oblectat.
Idque genus alitum nemorosis et parvis insulis, quales obiacent Italiae,
facillime continetur. Nam quoniam nec sublimiter potest nec per longa spatia
volitare, tum etiam quia furis et noxiorum animalium rapinae metus non est, sine
custode tuto vagatur, maioremque pabuli partem sibi adquirit. Feminae quidem
sua sponte tamquam servitio liberatae studiosius pullos enutriunt. Nec curator
aliud facere debet quam ut diei certo tempore signo dato iuxta villam gregem
convocet, et exiguum hordei concurrentibus obiciat, ut nec avis esuriat et
numerus advenientium recognoscatur. Sed huius possessionis rara condicio est.
Quare mediterraneis maior adhibenda cura est, eaque sic administretur: herbidus
silvestrisque ager planus sublimi cluditur maceria, cuius tribus lateribus
porticus adplicantur et in quarto duae cellae, ut sit altera custodis habitatio
atque altera stabulum pavonum. Sub porticibus deinde per ordinem fiunt
harundinea septa in modum cavearum, quales columbaria tectis superponuntur. Ea septa
distinguuntur velut clatris intercurrentibus calamis, ita ut ab utroque latere
singulos aditus habeant. Stabulum autem carere debet uligine, cuius in solo per
ordinem figuntur breves paxilli, eorumque partes summae lingulas dolatas
habent, quae transversis foratis perticis induantur. Hae porro quadratae perticae [esse
debent, quae] paxillis superponuntur, ut avem recipiant adsilientem. Sed
idcirco sunt exemptiles, ut cum res exigit paxillis eductae liberum aditum
converrentibus stabulum praebeant. Hoc genus avium cum trimatum explevit optime
progenerat. Siquidem tenerior aetas aut sterilis aut parum fecunda est.
Masculus pavo gallinaceam salacitatem habet, atque ideo quinque feminas
desiderat. Nam si unam vel alteram fetam saepius compressit, vixdum concepta in
alvo vitiat ova, nec partum sinit perduci, quoniam inmatura genitalibus locis
excidunt. Ultima parte hiemis concitantibus libidinem cibis utriusque sexus
accendenda venus est. Maxime facit ad hanc rem si favilla levi torreas fabam
tepidamque des ieiunis quinto quoque die. Nec tamen excedas modum sex cyathorum
in singulas avis. Haec cibaria non omnibus promisce spargenda sunt, sed in
singulis septis, quae harundinibus contexi oportere proposueram, portione
servata quinque feminarum et unius maris, ponenda sunt cibaria, nec minus aqua
quae sit idonea potui. Quod ubi factum est, mares diducuntur in sua quisque
septa cum feminis, et aequaliter universus grex pascitur. Nam etiam in hoc
genere pugnaces inveniuntur masculi qui et a cibo et a coitu prohibent minus
validos, nisi sint hac ratione separati. Fere autem locis apricis ineundi
cupiditas exercet marem cum Favonii spirare coeperunt, id est tempus ab Idibus
Februariis ante Martium mensem. Signa sunt exstimulatae cupidinis cum semet
ipsum velut emirantem caudae gemmantibus pinnis protegit, idque cum facit
rotari dicitur. Post admissurae tempus matrices custodiendae sunt, ne alibi
quam in stabulo fetus edant, saepiusque digitis loca feminarum temptanda sunt,
nam in promptu gerunt ova quibus iam partus adpropinquat. Itaque includendae
sunt incientes, ne extra clausum fetum edant. Maximeque temporibus his quibus
parturiunt pluribus stramentis exaggerandum est aviarium, quo tutius integri
fetus excipiantur. nam fere pavones cum ad nocturnam requiem venerunt,
praedictis perticis insistentes enituntur ova, quae quo propius ac mollius
deciderunt, inlibatam servant integritatem. Cottidie ergo diligenter mane
temporibus feturae stabula circumeunda erunt, et iacentia ova colligenda, quae
quanto recentiora gallinis subiecta sunt, tanto commodius excuduntur, idque
fieri maxime patrisfamiliae rationi conducit. Nam feminae pavones quae non
incubant ter anno fere partus edunt, at quae fovent ova totum tempus
fecunditatis aut excudendis aut etiam educandis pullis consumunt. Primus est
partus quinque fere ovorum, secundus quattuor, tertius aut trium aut duorum.
Neque est quod committatur ut Rhodiacae aves pavoninis incubent, quae ne suos
quidem fetus commode nutriunt. Sed veteres maximae quaeque gallinae vernaculi generis
eligantur, eaeque novem diebus a primo lunae incremento novenis ovis incubent,
sintque ex his quinque pavonina et cetera gallinacei generis. Decimo deinceps
die omnia gallinacea subtrahantur, et totidem recentia eiusdem generis
supponantur, ut tricensima luna, quae est fere nova, cum pavoninis excudantur.
Sed custodis curam non effugiat observare desilientem matricem, saepius ad
cubile pervenire et pavonina ova, quae propter magnitudinem difficilius a
gallina moventur, versare manu; idque quo diligentius faciat, una pars ovorum
notanda est atramento, quod signum habebit aviarius an a gallina conversa sint.
Sed, ut dixi, meminerimus cohortales quam maximas ad hanc rem
praeparari. Quae si mediocris habitus sint, non debent amplius quam terna
pavonina et sena generis sui fovere. Cum deinde fecerint pullos, ad aliam
nutricem gallinacei debebunt transferri, et subinde qui nati fuerint pavonini
ad unam congregari, donec quinque et viginti capitum grex efficiatur. Sed cum erunt editi pulli, similiter ut
gallinacei primo die non moveantur, postero deinde cum educatrice transferantur
in caveam. Primisque diebus alantur hordeaceo farre vino resperso, nec minus ex
quolibet frumento cocta pulticula et refrigerata. post paucos deinde dies huic
cibo adiciendum erit concisum porrum Tarentinum et caseus mollis vehementer
expressus. nam serum nocere pullis manifestum est. Lucustae quoque pedibus
ademptis utiles cibandis pullis habentur. Atque his pasci debent usque ad
sextum mensem, postmodum satis est hordeum de manu praebere. Possunt autem post
quintum et tricensimum diem quam nati sunt etiam in agrum satis tuto educi,
sequiturque grex velut matrem gallinam singultientem. Ea cavea clausa fertur in
agrum a pastore et missa ligato pede longa linea [gallina] custoditur, ad quam
circumvolant pulli; qui cum ad satietatem pasti sunt, reducuntur in villam,
persequentes, ut dixi, nutricis singultus. Satis autem convenit inter auctores
non debere alias gallinas, quae pullos sui generis educant, in eodem loco
pasci. Nam cum conspexerunt pavoninam prolem, suos pullos diligere desinunt et
inmaturos relinquunt, perosae videlicet quod nec magnitudine nec specie
pavoninis pares sint. Vitia quae gallinaceo generi nocere solent, eadem has
aves infestant, sed nec remedia traduntur alia quam quae gallinaceis
adhibentur. Nam et pituita et cruditas et si quae aliae sunt pestes, isdem
remediis quae proposuimus prohibentur. Septimum deinde
mensem cum excesserunt, in stabulo cum ceteris ad nocturnam requiem debent
includi. Et erit curandum ne humi maneant, nam qui sic cubitant tollendi sunt et
supra perticas inponendi, ne frigore laborent.
|