|
Ferae pecudes, ut capreoli dammaeque nec minus orygum cervorumque genera
et aprorum, modo lautitiis ac voluptatibus dominorum serviunt, modo quaestui ac
reditibus. Sed qui venationem voluptati suae claudunt contenti sunt, utcumque
conpetit proximus aedificio loci situs, munire vivarium semperque de manu cibos
et aquam praebere. Qui vero quaestum reditumque desiderant, cum est vicinum
villae nemus (id enim refert non procul esse ab oculis domini), sine
cunctatione praedictis animalibus destinatur. Et si naturalis
defuit aqua, vel inducitur fluens vel infossi lacus signino consternuntur, qui
receptam pluviatilem contineant. Modus silvae pro cuiusque facultatibus
occupatur, ac si lapidis et operae vilitas suadet, haut dubie caementis et
calce formatus circumdatur murus, sin aliter crudo latere ac luto constructus.
Ubi vero neutrum patrifamiliae conducit, ratio postulat vacerris includi (sic
enim appellatur genus clatrorum), idque fabricatur ex robore querceo vel
subereo; nam oleae rara est occasio. Quicquid denique sub iniuria pluviarum
magis diuturnum est, pro conditione regionis ad hunc usum eligitur. Et sive
teres arboris truncus, sive, ut crassitudo postulavit, fissilis stipes
conpluribus locis per latus efforatur, et in circuitu vivarii certis intervenientibus
spatiis defixus erigitur, deinde per transversa laterum cavea transmittuntur
amites, qui exitus ferarum obserent. Satis est autem vacerras inter pedes
octonos figere, serisque transversis ita clatrare ne spatiorum laxitas quae
foraminibus intervenit pecudi praebeat fugam. Hoc autem modo licet etiam
latissimas regiones tractusque montium claudere, sicuti Galliarum nec non et in
aliis quibusdam provinciis locorum vastitas patitur. Nam et fabricandis ingens
est materiae vacerris copia, et cetera in hanc rem feliciter suppetunt; quippe
crebris fontibus abundat solum, quod est maxime praedictis generibus salutare;
tum etiam sua sponte pabula feris benignissime subministrat; praecipueque
saltus eliguntur, qui et terrenis fetibus et arboreis abundant. Nam ut
graminibus ita frugibus roburneis opus est. Maximeque laudantur qui sunt
feracissimi querneae glandis et iligneae nec minus cerreae, tum et arbuti
ceterorumque pomorum silvestrium, quae diligentius persecuti sumus cum de
cohortalibus subus disputaremus. nam eadem fere sunt pecudum silvestrium pabula
quae domesticarum. Contentus tamen non debet esse diligens paterfamiliae cibis
quos suapte natura terra gignit, sed temporibus anni quibus silvae pabulis
carent condita messe clausis succurrere hordeoque alere vel adoreo farre aut
faba, plurimumque etiam vinaceis, quidquid denique vilissime constiterit dare.
Idque ut intellegant ferae praeberi, unam vel alteram domi mansuefactam
conveniet immittere, quae pervagata totum vivarium cunctantis ad obiecta cibaria
pecudes perducat. Nec solum istud per hiemis penuriam fieri expedit, sed cum
etiam fetae partus ediderint, quo melius educent natos. Itaque custos vivarii
frequenter speculari debebit si iam effetae sunt, ut manu datis sustineantur
frumentis. Nec vero patiendus est oryx aut aper aliusve quis ferus ultra
quadrimatum senescere. Nam usque in hoc tempus capiunt incrementa, postea
macescunt senectute. Quare
dum viridis aetas pulchritudinem corporis conservat, aere mutandi sunt. Cervus tamen
conpluribus annis sustineri potest. Nam diu iuvenis possidetur, quod aevi
longioris vitam sortitus est. De minoris autem incrementi animalibus, qualis
est lepus, haec praecipiemus, ut in his vivariis quae maceria munita sunt
farraginis et holerum ferae intubi lactucaeque semina parvulis areolis per
diversa spatia factis iniciantur, itemque Punicum cicer vel hoc vernaculum, nec
minus hordeum et cicercula condita ex horreo promantur et aqua caelesti
macerata obiciantur. Nam sicca non nimis ab lepusculis adpetuntur. Haec porro
animalia vel similia his, etiam silente me, facile intellegitur quam non
expediat conferre in vivarium quod vacerris circumdatum est, siquidem propter
exiguitatem corporis facile clatris subrepunt et liberos nancta egressus fugam
moliuntur.
|