|
Quaeris ex me, Publi Silvine, quod ego sine cunctatione non recuso docere,
cur priore libro veterem opinionem fere omnium, qui de cultu agrorum locuti
sunt, a principio confestim reppulerim, falsamque sententiam repudiaverim
censentium longo aevi situ longique iam temporis exercitatione fatigatam et
effetam humum consenuisse. Nec te ignoro cum et aliorum illustrium scriptorum
tum praecipue Tremelii auctoritatem revereri, qui cum plurima rusticarum rerum
praecepta simul eleganter et scite memoriae prodiderit, videlicet illectus
nimio favore priscorum de simili materia disserentium falso credidit parentem
omnium terram, sicut muliebrem sexum aetate anili iam confectam, progenerandis
esse fetibus inhabilem. Quod ipse quoque confiterer, si in totum nullae fruges
provenirent. Nam et hominis tum demum declaratur sterile senium, non cum
desinit mulier trigeminos aut geminos parere, sed cum omnino nullum conceptum
edere valet. Itaque transactis iuventae temporibus, etiamsi longa vita
superest, partus tamen annis denegatus non restituitur. At e contrario seu
sponte seu quolibet casu destituta humus, cum est repetita cultu, magno fenore
cessationis colono respondet. Non ergo est exiguarum frugum causa terrae
vetustas, si modo cum semel invasit senectus, regressum non habet, nec
reviviscere aut repubescere potest; sed ne lassitudo quidem soli minuit
agricolae fructum. Neque enim prudentis est adduci tamquam in hominibus nimiae
corporis exercitationi, aut oneris alicuius ponderi, sic cultibus et
agitationibus agrorum fatigationem succedere. Quid ergo est, inquis, quod
asseverat Tremellius, intacta et silvestria loca, cum primum coeperint
exuberare, mox deinde non ita respondere labori colonorum? Videt sine dubio quid eveniat, sed cur id
accidat, non pervidet. Neque enim idcirco rudis et modo ex silvestri habitu in
arvum transducta fecundior haberi terra debet, quod sit requietior et iunior,
sed quod multorum annorum frondibus et herbis, quas suapte natura progenerabat,
velut saginata largioribus pabulis, facilius edendis educandisque frugibus
sufficit. At cum perruptae rastris et aratris radices herbarum, ferroque
succisa nemora frondibus suis desierunt alere matrem, quaeque temporibus
autumni frutetis et arboribus delapsa folia superiaciebantur, mox conversa
vomeribus et inferiori solo, quod plerumque est exilius, permixta atque
absumpta sunt, sequitur ut destituta pristinis alimentis macrescat humus. Non
igitur fatigatione, quemadmodum plurimi crediderunt, nec senio, sed nostra
scilicet inertia minus benigne nobis arva respondent. Licet enim maiorem
fructum percipere, si frequenti et tempestiva et modica stercoratione terra
refoveatur. De cuius cultu dicturos nos priore volumine polliciti iam
nunc disseremus.
|