|
Quoniam quando quidque serendum sit persecuti sumus, nunc quemadmodum
quotque operis singula eorum quae rettulimus colenda sint, demonstrabimus. Peracta
sementi, sequens cura est sarritionis; de qua non convenit inter auctores.
Quidam negant eam quicquam proficere, quod frumenti radices sarculo detegantur,
aliquae etiam succidantur, ac, si frigora incesserint post sarritionem, gelu
frumenta enecentur; satius autem ea esse tempestive runcari et purgari.
Pluribus tamen sarriri placet; sed neque eodem modo, neque iisdem temporibus
usquequaque fieri. Nam in agris siccis et apricis, simul ac primum sarritionem
pati queant segetes, debere eas permota terra adobrui, ut fruticare possint;
quod ipsum ante hiemem fieri oportere, deinde post hiemem iterari. In locis
autem frigidis et palustribus plerumque transacta hieme sarriri, nec adobrui,
sed plana sarritione terram permoveri. Multis tamen nos regionibus aptam esse
hiemalem sarritionem comperimus, dumtaxat et siccitas caeli et tepores
permittunt. Sed nec istud
ubique fieri censemus; verum incolarum consuetudine uti. Sunt enim regionum
propria munera, sicut Aegypti et Africae, quibus agricola post sementem ante
messem segetem non attingit; quoniam caeli conditio et terrae bonitas ea est,
ut vix ulla herba exeat, nisi ex semine iacto, sive quia rari sunt imbres, seu
quia qualitas humi sic se cultoribus praebet. In iis autem locis, ubi
desideratur sarritio, non ante sunt attingendae segetes, etiam si caeli status
permittit, quam cum sata sulcos contexerint. Triticumque et adoreum, cum
quattuor fibras habere coeperint, ordeum cum quinque, faba et cetera legumina
cum quattuor digitis a terra exstiterint, recte sarrientur, excepto tamen
lupino, cuius semini contraria est sarritio, quoniam unam radicem habet, quae
sive ferro succisa est seu vulnerata, totus frutex emoritur. Quod etiam si non
fieret, supervacuus tamen esset cultus, cum sola haec res adeo non infestetur
herbis, ut ipsa herbas perimat. Atque aliae segetes vel humidae moveri possunt,
melius tamen siccae sarriuntur, quoniam sic tractatae non infestantur rubigine.
Hordeum vero nisi siccissimum tangi non debet. Fabam multi ne
sarriendam quidem putant, quod et manibus, cum maturuerit, ducta secernatur a
cetera runcatione, et internatae herbae foeno reserventur. Cuius opinionis
etiam Cornelius Celsus est, qui inter ceteras dotes eius leguminis hanc quoque
enumerat, quod sublata faba foenum ex eodem loco secari posse dicat. Sed mihi videtur pessimi agricolae
committere ut satis herba proveniat. Frugibus enim plurimum detrahitur, si
relinquitur runcatio. Neque <enim> est rustici prudentis magis pabulis
studere pecudum, quam cibis hominum; cum praesertim liceat illa quoque cultu
pratorum consequi; adeoque fabam sarriendam censeo, ut existimem debere etiam
ter sarriri. Nam sic cultam comperimus non solum multiplicare fructum, sed et
exiguam portionem in valvulis habere, fresaeque [eius et expurgatae] modium
paene tam plenum esse, quam integrae, cum vix minuatur mensura detractis
putaminibus. Atque in totum, sicut ante iam diximus, hiberna sarritio plurimum
iuvat diebus serenis ac siccis post brumam confectam mense Ianuario, si
gelicidia non sint. Ea porro sic debet fieri, ne radices satorum laedantur, et
ut potius adobruantur, cumulisque exaggerentur, ut latius se frutex humi
diffundat. Id prima
sarritione fecisse proderit, secunda oberit; quia cum pullulare desiit
frumentum, putrescit, si adobrutum est. Nihil itaque amplius in iteratione,
quam remolliri terra debet aequaliter; eamque transacto aequinoctio verno
statim peragi oportet intra dies viginti, ante quam seges in articulum eat,
quoniam serius sarrita corrumpitur insequentibus aestivis siccitatibus et
caloribus. Subiungenda deinde est sarritioni runcatio, curandumque ne florentem
segetem tangamus; sed aut antea, aut mox cum defloruerit. Omne autem frumentum
et hordeum, quicquid denique non duplici semine est, spicam a tertio ad quartum
nodum emittit, et cum totam edidit, octo diebus deflorescit, ac deinde
grandescit diebus quadraginta, quibus post florem ad maturitatem devenit. Rursus quae
duplici semine sunt, ut faba, pisum, lenticula, diebus XL florent, simulque
grandescunt.
|