|
Tria igitur stercoris genera sunt praecipue, quod ex avibus, quod ex
hominibus, quod ex pecudibus confit. Avium primum habetur, quod ex
columbariis egeritur. Deinde quod gallinae ceteraeque volucres edunt: exceptis
tamen palustribus ac nantibus, ut anatis et anseris; nam id noxium quoque est. Maxime tamen columbinum probamus, quod
modice sparsum terram fermentare comperimus. Secundum deinde,
quod homines faciunt, si et aliis villae purgamentis immisceatur, quoniam
ferventioris naturae est, et idcirco terram perurit. Aptior est tamen surculis
hominis urina, quam sex mensibus passus veterascere si vitibus aut pomorum
arboribus adhibeas, nullo alio magis fructus exuberat; nec solum ea res maiorem
facit proventum, sed etiam saporem et odorem vini pomorumque reddit meliorem.
Potest et vetus amurca, quae salem non habet, permixta huic commode frugiferas arbores
et praecipue oleas rigare. Nam
per se quoque adhibita multum iuvat. Sed usus utriusque maxime per hiemem
est, et adhuc vere ante aestivos vapores, dum etiam vites et arbores
oblaqueatae sunt. Tertium locum obtinet pecudum stercus, atque in eo quoque
discrimen est: nam optimum existimatur, quod asinus facit; quoniam id animal
lentissime mandit, ideoque facilius concoquit, et bene confectum atque idoneum
protinus arvo fimum reddit. Post haec quae diximus, ovillum, et ab hoc caprinum
est, mox ceterorum iumentorum armentorumque. Deterrimum ex omnibus suillum
habetur. Quin etiam satis profuit cineris usus et favillae. Frutex vero lupini succisus optimi
stercoris vim praebet. Nec ignoro, quoddam esse ruris genus, in quo neque
pecora, neque aves haberi possint; attamen inertis est rustici eo quoque loco
defici stercore. Licet enim quamlibet frondem, licet e vepribus et e viis
compitisque congesta colligere; licet filicem sine iniuria vicini etiam cum
officio decidere, et permiscere cum purgamentis cortis; licet depressa fossa,
qualem stercori reponendo primo volumine fieri praecepimus, cinerem caenumque
cloacarum et culmos ceteraque quae everruntur, in unum congerere. Sed eodem
medio loco robustam materiam defigere convenit. Namque ea res serpentem noxiam
latere in stercore prohibet. Haec ubi viduus pecudibus ager. Nam ubi greges
quadrupedum versantur, quaedam cotidie, ut culina et caprile, quaedam pluviis
diebus, ut bubilia et ovilia debent emundari. Ac si tantum frumentarius ager
est, nihil refert genera stercoris separari; sin autem surculo et segetibus
atque etiam pratis fundus est dispositus, generatim quodque reponendum est,
sicut caprarum et avium. Reliqua deinde in praedictum locum concavum
congerenda, et assiduo humore satianda sunt, ut herbarum semina culmis
ceterisque rebus immixta putrescant. Aestivis deinde mensibus non aliter ac si
repastines, totum sterquilinium rastris permisceri oportet, quo facilius
putrescat et sit arvis idoneum. Parum autem diligentes existimo esse agricolas
apud quos minores singulae pecudes tricenis diebus minus quam singulas itemque
maiores denas vehes stercoris efficiunt, totidemque singuli homines, qui non
solum ea purgamenta, quae ipsi corporibus edunt, sed et quae colluvies cortis
et aedificii cotidie gignit, contrahere et congerere possunt. Illud quoque
praecipiendum habeo, stercus omne quod tempestive repositum anno requieverit,
segetibus esse maxime utile; nam et vires adhuc solidas habet, et herbas non
creat; quanto autem vetustius sit, minus prodesse, quoniam minus valeat.Itaque
pratis quam recentissimum debere inici, quod plus herbarum progeneret; idque
mense Februario luna crescente fieri oportere. Nam ea quoque res aliquantum
foeni fructum adiuvat. De cetero usus stercoris qualis in quaque re debeat
esse, tum dicemus, cum singula persequemur.
|