|
1.
Parsimonia apud veteres Romanos et victus atque cenarum tenuitas non domestica
solum observatione ac disciplina, sed publica quoque animadversione legumque
complurium sanctionibus custodita est.
2. Legi
adeo nuper in Capitonis Atei coniectaneis senatus decretum vetus C. Fannio et
M. Valerio Messala consulibus factum, in quo iubentur principes civitatis, qui
ludis Megalensibus antiquo ritu mutitarent, id est mutua inter sese dominia
agitarent, iurare apud consules verbis conceptis non amplius in singulas cenas
sumptus esse facturos, quam centenos vicenosque aeris praeter olus et far et
vinum, neque vino alienigena, sed patriae usuros neque argenti in convivio plus
pondo quam libras centum inlaturos.
3. Sed
post id senatus consultum lex Fannia lata est, quae ludis Romanis, item ludis
plebeis et Saturnalibus et aliis quibusdam diebus in singulos dies centenos
aeris insumi concessit decemque aliis diebus in singulis mensibus tricenos,
ceteris autem diebus omnibus denos.
4. Hanc
Lucilius poeta legem significat, cum dicit:
Fanni centussis misellus.
5. In quo
erraverunt quidam commentariorum in Lucilium scriptores, quod putaverunt Fannia
lege perpetuos in omne dierum genus centenos aeris statutos.
6. Centum
enim aeris Fannius constituit, sicuti supra dixi, festis quibusdam diebus
eosque ipsos dies nominavit, aliorum autem dierum omnium in singulos dies
sumptum inclusit intra aeris alias tricenos, alias denos.
7. Lex
deinde Licinia rogata est, quae cum certis diebus, sicuti Fannia, centenos
acris inpendi permisisset, nuptiis ducenos indulsit ceterisque diebus statuit aeris
tricenos; cum et carnis autem et salsamenti certa pondera in singulos dies
constituisset, quidquid esset tamen e terra, vite, arbore, promisce atque
indefinite largita est.
8. Huius
legis Laevius poeta meminit in Erotopaegniis.
9. Verba
Laevii haec sunt, quibus significat haedum, qui ad epulas fuerat adlatus,
dimissum cenamque ita, ut lex Licinia sanxisset, pomis oleribusque instructam:
"lex Licinia" inquit "introducitur,
lux liquida haedo redditur".
10.
Lucilius quoque legis istius meminit in his verbis:
legem vitemus Licini.
11. Postea
L. Sulla dictator, cum legibus istis situ atque senio oblitteratis plerique in
patrimoniis amplis helluarentur et familiam pecuniamque suam prandiorum
conviviorumque gurgitibus proluissent, legem ad populum tulit, qua cautum est,
ut Kalendis, Idibus, Nonis diebusque ludorum et feriis quibusdam sollemnibus
sestertios trecenos in cenam insumere ius potestasque esset" ceteris autem
diebus omnibus non amplius tricenos.
12.
Praeter has leges Aemiliam quoque legem invenimus, qua lege non sumptus
cenarum, sed ciborum genus et modus praefinitus est.
13. Lex
deinde Antia praeter sumptum acris id etiam sanxit, ut qui magistratus esset
magistratumve capturus esset, ne quo ad cenam, nisi ad certas personas, itaret.
14.
Postrema lex Iulia ad populum pervenit Caesare Augusto imperante, qua profestis
quidem diebus ducenti finiuntur, Kalendis, Idibus, Nonis et aliis quibusdam
festis trecenti, nuptiis autem et repotiis sestertii mille.
15. Esse
etiam dicit Capito Ateius edictum - divine Augusti an Tiberii Caesaris non
satis commemini, quo edicto per dierum varias sollemnitates a trecentis
sestertiis adusque duo sestertia sumptus cenarum propagatus est, ut his saltem
finibus luxuriae effervescentis aestus coerceretur.
|