|
1.
Favorinus philosophus, cum ad M. Frontonem consularem pedibus aegrum visum
iret, voluit me quoque ad eum secum ire.
2.
Ac deinde, cum ibi aput Frontonem plerisque viris doctis praesentibus sermones
de coloribus vocabulisque eorum agitarentur, quod multiplex colorum facies,
appellationes autem incertae et exiguae forent,
3.
"plura" inquit "sunt" Favorinus "in sensibus oculorum
quam in verbis vocibusque colorum discrimina.
4.
Nam ut alias eorum inconcinnitates omittamus, simplices isti rufus et viridis
colores singula quidem vocabula, multas autem species differentis habent.
5.
Atque eam vocum inopiam in lingua magis Latina video, quam in Graeca. Quippe
qui "rufus" color a rubore quidem appellatus est, sed cum aliter
rubeat ignis, aliter sanguis, aliter ostrum, aliter crocum, aliter aurum, has
singulas rufi varietates Latina oratio singulis propriisque vocabulis non
demonstrat omniaque ista significat una "ruboris" appellatione, cum
ex ipsis rebus vocabula colorum mutuatur et "igneum" aliquid dicit et
"flammeum" et "sanguineum" et "croceum" et
"ostrinum" et "aureum".
6.
"Russus" enim color et "ruber" nihil a vocabulo
"rufi" dinoscuntur neque proprietates eius omnes declarant, xanthos
autem et erythros et pyrrhos et Çirros et phoinix habere quasdam distantias coloris
rufi videntur vel augentes eum vel remittentes vel mixta quadam specie
temperantes."
7.
Tum Fronto ad Favorinum: "non infitias" inquit "imus, quin
lingua Graeca, quam tu videre elegisse, prolixior fusiorque sit quam nostra;
sed in his tamen coloribus, quibus modo dixisti, denominandis non proinde
inopes sumus, ut tibi videmur.
8.
Non enim haec sunt sola vocabula rufum colorem demonstrantia, quae tu modo
dixisti, "russus" et "ruber", sed alia quoque habemus
plura, quam quae dicta abs te Graeca sunt: "fulvus" enim et
"flavus" et "rubidus" et "poeniceus" et
"rutilus" et "luteus" et "spadix" appellationes
sunt rufi coloris aut acuentes eum quasi incendentes aut cum colore viridi
miscentes aut nigro infuscantes aut virenti sensim albo illuminantes.
9.
Nam "poeniceus", quem tu Graece phoinika dixisti, et
"rutilus" et "spadix" poenicei synonymos, qui factus e
Graeco noster est, exuberantiam splendoremque significant ruboris, quales sunt
fructus palmae arboris non admodum sole incocti, unde spadici et poeniceo nomen
est:
10.
spadika enim Dorici vocant avulsum e palma termitem cum fructu.
11.
"Fulvus" autem videtur de rufo atque viridi mixtus in aliis plus
viridis, in aliis plus rufi liabere. Sic poeta verborum diligentissimus
"fulvam aquilam" dicit et "iaspidem", "fulvos
galeros" et "fulvum aurum" et "arenam fulvam" et
"fulvum leonem", sic Q. Ennius in annalibus "aere fulvo"
dixit.
12.
"Flavus" contra videtur e viridi et rufo et albo concretus: sic
"flaventes comae" et, quod mirari quosdam video, frondes olearum a
Vergilio "flavae" dicuntur, sic multo ante Pacuvius aquam
"flavam" dixit et "fulvum pulverem".
13.
Cuius versus, quoniam sunt iucundissimi, libens commemini:
cedo tuum pedem mi, lymphis flavis fulvum ut
pulverem manibus isdem, quibus Ulixi saepe permulsi,
abluam lassitudinemque minuam manuum mollitudine.
14.
"Rubidus" autem est rufus atrior et nigrore multo inustus,
"luteus" contra rufus color est dilutior;
15.
inde ei nomen quoque esse factum videtur.
16.
Non igitur," inquit "mi Favorine, species rufi coloris plures aput
Graecos, quam aput nos nominantur.
17.
Sed ne viridis quidem color pluribus a vobis vocabulis dicitur,
18.
neque non potuit Vergilius colorem equi significare viridem volens caerulum
magis dicere ecum quam "glaucum", sed maluit verbo uti notiore
Graccho, quam inusitato Latino.
19.
Nostris autem veteribus "caesia" dicta est, quae a Graecis glaukopis,
ut Nigidius ait, "de colore caeli quasi caelia.""
20.
Postquam haec Fronto dixit, tum Favorinus scientiam rerum uberem verborumque
eius elegantiam exosculatus: "absque te" inquit "uno forsitan
lingua profecto Graeca longe anteisset; sed tu, mi Fronto, quod in versu
Homerico est, id facis: Kai ny ken e parelassas e ampheriston ethekas.
21.
Sed cum omnia libens audivi, quae peritissime dixisti, tum maxime, quod
varietatem flavi coloris enarrasti fecistique, ut intellegerem verba illa ex
annali quarto decimo Ennii amoenissima, quae minime intellegebam: verrunt
extemplo placidum mare: marmore flavo caeruleum spumat mare conferta rate
pulsum;
22.
non enim videbatur "caeruleum mare" cum "marmore flavo"
convenire.
23.
Sed cum sit, ita ut dixisti, flavus color e viridi et albo mixtus, pulcherrime
prorsus spumas virentis maris "flavom marmor" appellavit."
|