|
1.
"Pluria" forte quis dixit sermocinans vir adprime doctus, meus
amicus, non hercle studio se ferens ostentandi neque quo "plura" non
dicendum putaret.
2.
Est enim doctrina homo seria et ad vitae officia devincta ac nihil de verbis
laborante.
3. Sed,
opinor, assidua veterum scriptorum tractatione inoleverat linguae illius vox,
quam in libris saepe offenderat.
4.
Aderat, cum ille hoc dicit, reprehensor audaculus verborum, qui perpauca
eademque a volgo protrita legerat habebatque nonnullas disciplinae grammaticae
inauditiunculas partim rudes inchoatasque partim non probas easque quasi
pulverem ob oculos, cum adortus quemque fuerat, adspergebat.
5. Sicut
tunc amico nostro: "barbare" inquit "dixisti "pluria";
nam neque rationem verbum hoc neque auctoritates habet."
6. Ibi
ille amicus ridens: "amabo te," inquit "vir bone, quia nunc mihi
a magis seriis rebus otium est, velim doceas nos, cur "pluria" sive
"compluria" - nihil enim differt - non Latine, sed barbare dixerint
M. Cato, Q. Claudius, Valerius Antias, L. Aelius, P. Nigidius, M. Varro, quos
subscriptores approbatoresque huius verbi habemus praeter poetarum oratorumque
veterum multam copiam."
7. Atque
ille nimis arroganter: "tibi" inquit "habeas auctoritates istas
ex Faunorum et Aboriginum saeculo repetitas atque huic rationi respondeas.
8. Nullum
enim vocabulum neutrum comparativum numero plurativo recto casu ante extremum
"a" habet "i" litteram, sicuti "meliora, maiora,
graviora." Proinde
igitur "plura", non "pluria" dici convenit, ne contra
formam perpetuam in comparativo "i" littera sit ante extremum
"a"."
9. Tum ille amicus noster, cum
hominem confidentem pluribus verbis non dignum existimaret: "Sinni"
inquit "Capitonis, doctissimi veri, epistulae sunt uno in libro multae
positae, opinor, in templo Pacis.
10. Prima epistula scripta est ad
Pacuvium Labeonem, cui titulus praescriptus est pluria, non plura dici debere.
11. In ea epistula rationes
grammaticas posuit, per quas docet "pluria" Latinum esse,
"plura" barbarum.
12. Ad
Capitonem igitur te dimittimus.
13. Ex eo
id quoque simul disces, si modo assequi poteris, quod in ea epistula scriptum
est, "pluria" sive "plura" absolutum esse et simplex, non,
ut tibi videtur, comparativum."
14. Huius
opinionis Sinnianae id quoque adiumentum est, quod, "complures" cum
dicimus, non comparative dicimus.
15. Ab eo
autem, quod est "compluria", adverbium est factum
"compluriens".
16. Id
quoniam minus usitatum est, versum Plauti subscripsi ex comoedia? quae Persa
inscribitur:
quid metuis? - metuo hercle vero; sensi ego compluriens.
17. Item
M. Cato in IV. originum eodem in loco ter hoc verbum posuit: "Compluriens
eorum milites mercennarii inter se multi alteri alteros in castris occidere,
compluriens multi simul ad hostis transfugere, compluriens in imperatorem
impetum facere."
|