|
1. Nuntiatum quondam est Favorino
philosopho nobis praesentibus uxorem auditoris sectatorisque sui paululum ante
enixam auctumque eum esse nato filio.
2.
"Eamus" inquit "et puerperam visum et patri gratulatum".
3.
Is erat loci senatorii ex familia nobiliore. Imus una, qui tum aderamus,
prosecutique eum sumus ad domum, quo pergebat, et cum eo simul introgressi
sumus.
4. Tum in
primis aedibus complexus hominem congratulatusque adsedit. Atque ubi
percontatus est quam diutinum puerperium et quam laboriosi nixus fuissent,
puellamque defessam labore ac vigilia somnum capere cognovit, fabulari
instituit prolixius et: "nihil" inquit "dubito, quin filium
lacte suo nutritura sit".
5. Sed
cum mater puellae parcendum esse ei diceret adhibendasque puero nutrices, ne ad
dolores, quos in enitendo tulisset, munus quoque nutricationis grave ac
difficile accederet, "oro te," inquit "mulier, sine eam totam
integram matrem esse filii sui.
6. Quod
est enim hoc contra naturam inperfectum atque dimidiatum matris genus peperisse
ac statim a sese abiecisse? aluisse in utero sanguine suo nescio quid, quod non
videret, non alere nunc suo lacte, quod videat, iam viventem, iam hominem, iam
matris officia inplorantem?
7. An tu
quoque" inquit "putas naturam feminis mammarum ubera quasi quosdam
venustiores naevulos non liberum alendorum, sed ornandi pectoris causa dedisse?
8. Sic
enim, quod a vobis scilicet abest, pleraeque istae prodigiosae mulieres fontem
illum sanctissimum corporis, generis humani educatorem, arefacere et
exstinguere cum periculo quoque aversi corruptique lactis laborant, tamquam
pulcritudinis sibi insignia devenustet, quod quidem faciunt eadem vecordia, qua
quibusdam commenticiis fraudibus nituntur, ut fetus quoque ipsi in corpore suo
concepti aboriantur, ne aequor illud ventris inrugetur ac de gravitate oneris
et labore partus fatiscat.
9. Quod cum
sit publica detestatione communique odio dignum in ipsis hominem primordiis,
dum fingitur, dum animatur, inter ipsas artificis naturae manus interfectum
ire, quantulum hinc abest iam perfectum, iam genitum, iam filium proprii atque
consueti atque cogniti sanguinis alimonia privare?
10.
"Sed nihil interest," - hoc enim dicitur - "dum alatur et vivat,
cuius id lacte fiat".
11. Cur
igitur iste, qui hoc dicit, si in capessendis naturae sensibus tam obsurduit,
non id quoque nihil interesse putat, cuius in corpore cuiusque ex sanguine
concretus homo et coalitus sit?
12.
an quia spiritu multo et calore exalbuit, non idem sanguis est nunc in
uberibus, qui in utero fuit?
13.
nonne hac quoque in re sollertia naturae evidens est, quod, postquam sanguis
ille opifex in penetralibus suis omne corpus hominis finxit, adventante iam
partus tempore in supernas se partis perfert, ad fovenda vitae atque lucis
rudimenta praesto est et recens natis notum et familiarem victum offert?
14.
Quamobrem non frustra creditum est, sicut valeat ad fingendas corporis atque
animi similitudines vis et natura seminis, non secus ad eandem rem lactis
quoque ingenia et proprietates valere.
15. Neque
in hominibus id solum, sed in pecudibus quoque animadversum. Nam si ovium lacte
haedi aut caprarum agni alantur, constat ferme in his lanam duriorem, in illis
capillum gigni teneriorem.
16. In
arboribus etiam et frugibus maior plerumque vis et potestas est ad earum
indolem vel detrectandam vel augendam aquarum atque terrarum, quae alunt, quam
ipsius, quod iacitur, seminis, ac saepe videas arborem laetam et nitentem in
locum alium transpositam deterioris terrae suco deperisse.
17. Quae,
malum, igitur ratio est nobilitatem istam nati modo hominis corpusque et animum
bene ingeniatis primordiis inchoatum insitivo degenerique alimento lactis
alieni corrumpere? praesertim si ista, quam ad praebendum lactem adhibebitis,
aut serva aut servilis est et, ut plerumque solet, externae et barbarae
nationis est, si inproba, si informis, si inpudica, si temulenta est; nam
plerumque sine discrimine, quaecumque id temporis lactans est, adhiberi solet.
18.
Patiemurne igitur infantem hunc nostrum pernicioso contagio infici et spiritum
ducere in animum atque in corpus suum ex corpore et animo deterrimo?
19. Id
hercle ipsum est, quod saepenumero miramur, quosdam pudicarum mulierum liberos parentum
suorum neque corporibus neque animis similes existere.
20. Scite
igitur et perite noster Maro, quod cum versus illos Homeri consectaretur:
ouk ara moi ge pater en hippota Peleus,
oude Thetis meter; glauke de se tikte thalassa
petrai t'elibatoi, hoti toi noos estin apenes,
non partionem solam tamquam ille, quem sequebatur, sed alituram quoque feram et
saevam criminatus est; addidit enim hoc de suo:
Hyrcanaeque admorunt ubera tigres,
quoniam videlicet in moribus inolescendis magnam fere partem ingenium altricis
et natura lactis tenet, quae iam a principio imbuta paterni seminis concretione
ex matris etiam corpore et animo recentem indolem configurat.
21.
"Et praeter haec autem, quis illud etiam neglegere aspernarique possit,
quod, quae partus suos deserunt ablegantque a sese et aliis nutriendos dedunt,
vinculum illud coagulumque animi atque amoris, quo parentes cum filiis natura
consociat, interscindunt aut certe quidem diluunt deteruntque?
22. Nam
ubi infantis aliorsum dati facta ex oculis amolitiost, vigor ille maternae
flagrantiae sensim atque paulatim restinguitur, omnisque inpatientissimae
sollicitudinis strepitus consilescit, neque multo minor amendati ad nutricem
aliam filii quam morte amissi obliviost.
23. Ipsius
quoque infantis adfectio animi, amoris, consuetudinis in ea sola, unde alitur,
occupatur et proinde, ut in expositis usu venit, matris, quae genuit, neque
sensum ullum neque desiderium capit. Ac propterea oblitteratis et abolitis
nativae pietatis elementis, quicquid ita educati liberi amare patrem atque
matrem videntur, magnam fere partem non naturalis ille amor est, sed civilis et
opinabilis".
24.
Haec Favorinum dicentem audivi Graeca oratione. Cuius sententias communis
utilitatis gratia, quantum meminisse potui, rettuli, amoenitates vero et copias
ubertatesque verborum Latina omnis facundia vix quaedam indipisci potuerit, mea
tenuitas nequaquam.
|