|
1.
Cum in domus Tiberianae bibliotheca sederemus ego et Apollinaris Sulpicius et
quidam alii mihi aut illi familiares, prolatus forte liber est ita inscriptus:
M. Catonis Nepotis.
2.
Tum quaeri coeptum est, quisnam is fuisset M. Cato Nepos.
3.
Atque ibi adulescens quispiam, quod ex eius sermonibus coniectare potui, non
abhorrens a litteris: "hic" inquit "est M. Cato, non cognomento
Nepos, sed M. Catonis Censorii ex filio nepos, qui pater fuit M. Catonis,
praetorii viri, qui bello civili Uticae necem sibi gladio manu sua conscivit,
de cuius vita liber est M. Ciceronis, qui inscribitur laus Catonis, quem in eodem
libro idem Cicero pronepotem fuisse dicit M. Catonis Censorii.
4.
Eius igitur, quem Cicero laudavit, pater hic fuit M. Cato, cuius orationes
feruntur inscriptae: M. Catonis Nepotis".
5.
Tum Apollinaris, ut mos eius in reprehendendo fuit, placide admodum leniterque:
"laudo" inquit "te, mi fili, quod in tantula aetate, etiamsi
hunc M. Catonem, de quo nunc quaeritur, quis fuerit, ignoras, auditiuncula
tamen quadam de Catonis familia aspersus es.
6.
Non unus autem, sed conplures M. illius Catonis Censorii nepotes fuerunt geniti
non eodem patre;
7.
duos enim M. ille Cato, qui et orator et censor fuit, filios habuit et matribus
diversos et aetatibus longe dispares.
8.
Nam iam adulescente altero matre eius amissa ipse quoque iam multum senex
Saloni clientis sui filiam virginem duxit in matrimonium, ex qua natus est ei
M. Cato Salonianus; hoc enim illi cognomentum fuit a Salonio, patre matris,
datum.
9.
Ex maiore autem Catonis filio, qui praetor designatus patre vivo mortuus est et
egregios de iuris disciplina libros reliquit, nascitur hic, de quo quaeritur,
M. Cato M. filius M. nepos.
10.
Is satis vehemens orator fuit multasque orationes ad exemplum avi scriptas
reliquit et consul cum Q. Marcio Rege fuit inque eo consulatu in Africam
profectus in ea provincia mortem obit.
11.
Sed is non, ita ut dixisti, M. Catonis, praetorii viri, qui se Uticae occidit
et quem Cicero laudavit, pater fuit, nec, quia hic nepos Catonis Censorii, ille
autem pronepos fuit, propterea necessum est patrem hunc ei fuisse.
12.
Hic enim nepos, cuius haec modo prolata oratio est, filium quidem M. Catonem
habuit; sed non eum, qui Uticae perit, sed qui, cum aedilis curulis et praetor
fuisset, in Galliam Narbonensem profectus ibi vita functus est.
13. Ex altero autem illo Censorii
filio longe natu minore, quem Salonianum esse appellatum dixi, duo nati sunt L.
Cato et M. Cato.
14. Is M. Cato tribunus plebis
fuit et praeturam petens mortem obiit, ex eoque natus est M. Cato praetorius,
qui se bello civili Uticae interemit, de cuius vita laudibusque cum M. Tullius
scriberet, pronepotem eum Catonis Censorii dixit fuisse.
15. Videtis igitur hanc partem
familiae, quae ex minore Catonis filio progenita est, non solum generis ipsius
tramitibus, sed temporum quoque spatio differre; nam quia ille Salonianus in
extrema patris aetate, sicuti dixi, natus fuit, prognati quoque ab eo aliquanto
posteriores fuerunt, quam qui a maiore fratre eius geniti erant.
16. Hanc temporum differentiam
facile animadvertetis ex hac ipsa oratione, cum eam legetis".
17. Haec Sulpicius Apollinaris
audientibus nobis dixit. Quae postea ita esse, uti dixerat, cognovimus, cum et
laudationes funebres et librum commentarium de familia Porcia legeremus.
|