|
1.
Conprecationes deum inmortalium, quae ritu Romano fiunt, expositae sunt in
libris sacerdotum populi Romani et in plerisque antiquis orationibus.
2. In his
scriptum est: "Luam Saturni, Salaciam Neptuni, Horam Quirini, Virites
Quirini, Maiam Volcani, Heriem Iunonis, Moles Martis Nerienemque Martis".
3. Ex
quibus id, quod postremum posui, sic plerosque dicere audio, ut primam in eo
syllabam producant, quo Graeci modo dicunt Nereidas. Sed qui proprie locuti
sunt, primam correptam dixerunt, tertiam produxerunt.
4. Est
enim rectus casus eius vocabuli, sicut in libris veterum scriptum est,
"Nerio", quamquam M. Varro in satura Menippea, quae inscribitur
Skiomachia, non "Nerio", sed "Nerienes" vocative dicit in
his versibus:
te Anna ac Peranna, Panda Cela, te Pales,
Nerienes et Minerva, Fortuna ac Ceres.
5. Ex quo
nominandi quoque casum eundem fieri necessum est. Sed Nerio a veteribus sic
declinabatur quasi Anio:
6. nam
perinde ut "Anienem", sic "Nerienem" dixerunt tertia
syllaba producta.
7.
Id autem, sive "Nerio" sive "Nerienes" est, Sabinum verbum
est, eoque significatur virtus et fortitudo.
8.
Itaque ex Claudiis, quos a Sabinis oriundos accepimus, qui erat egregia atque
praestanti fortitudine, "Nero" appellatus est.
9.
Sed id Sabini accepisse a Graecis videntur, qui vincula et firmamenta membrorum
neura dicunt, unde nos quoque Latine "nervos" appellamus.
10.
Nerio igitur Martis vis et potentia et maiestas quaedam esse Martis
demonstratur.
11.
Plautus autem in Truculento coniugem esse Nerienem Martis dicit, atque id sub
persona militis in hoc versu:
Mars peregre adveniens salutat Nerienem uxorem suam.
12.
Super ea re audivi non incelebrem hominem dicere nimis comice Plautum inperito
et incondito militi falsam novamque opinionem tribuisse, ut Nerienem coniugem
esse Martis putaret.
13. Sed id
perite magis quam comice dictum intelleget, qui leget Cn. Gellii annalem
tertium, in quo scriptum est Hersiliam, cum apud T. Tatium verba faceret
pacemque oraret, ita precatam esse: "Neria Martis, te obsecro, pacem da,
te uti liceat nuptiis propriis et prosperis uti, quod de tui coniugis consilio
contigit, uti nos itidem integras raperent, unde liberos sibi et suis, posteros
patriae pararent".
14.
"De tui" inquit "coniugis consilio" Martem scilicet
significans; per quod apparet non esse id poetice a Plauto dictum, sed eam
quoque traditionem fuisse, ut Nerio a quibusdam uxor esse Martis diceretur.
15. Inibi autem animadvertendum
est, quod Gellius "Neria" dicit per "a" litteram, non
"Nerio" neque "Nerienes".
16. Praeter Plautum etiam
praeterque Gellium Licinius Imbrex, vietus comoediarum scriptor, in fabula,
quae Neaera inscripta est, ita scripsit:
nolo ego Neaeram te vocent, set Nerienem,
cum quidem Mavorti es in conubium data.
17. Ita autem se numerus huiusce
versus habet, ut tertia in eo nomine syllaba contra quam supra dictum est
corripienda sit; cuius sonitus quanta aput veteres indifferentia sit, notius
est, quam ut plura in id verba sumenda sint.
18. Ennius autem in primo annali
in hoc versu:
Nerienem Mavortis et Herem,
si, quod minime solet, numerum servavit, primam syllabam intendit, tertiam
corripuit.
19. Ac ne id quidem
praetermittendum puto, cuicuimodi est, quod in commentario quodam Servii
Claudii scriptum invenimus, "Nerio" dictum quasi "Neirio",
hoc est sine ira et cum placiditate, ut eo nomine mitem tranquillumque fieri
Martem precemur; "ne" enim particula, ut apud Graecos, ita plerumque
in Latina quoque lingua privativast.
|