|
1. Ut
quidam fuerunt monstra hominum, quod de dis inmortalibus impias falsasque
opiniones prodiderunt, ita nonnulli tam prodigiosi tamque vecordes exstiterunt,
in quibus sunt Gallus Asinius et Larcius Licinus, cuius liber etiam fertur
infando titulo Ciceromastix, ut scribere ausi sint M. Ciceronem parum integre
atque inproprie atque inconsiderate locutum.
2. Atque
alia quidem, quae reprehenderunt, neque dictu neque auditu digna sunt;
3. sed
enim hoc, in quo sibimet ipsi praeter cetera esse visi sunt verborum
pensitatores subtilissimi, cedo, quale id sit, consideremus.
4. M.
Cicero pro M. Caelio ita scribit: "Nam quod obiectum est de pudicitia
quodque omnium accusatorum non criminibus, sed vocibus maledictisque celebratum
est, id numquam tam acerbe feret M. Caelius, ut eum paeniteat non deformem esse
natum."
5. Non
existumant verbo proprio esse usum, quod ait "paeniteat", atque id prope
ineptum etiam esse dicunt.
6.
"Nam "paenitere"" inquiunt "tum dicere solemus, cum,
quae ipsi fecimus aut quae de nostra voluntate nostroque consilio facta sunt,
ea nobis post incipiunt displicere sententiamque in iis nostram
demutamus";
7.
neminem autem recte ita loqui "paenitere sese, quod natus sit" aut
"paenitere, quod mortalis sit" aut "quod ex offenso forte
vulneratoque corpore dolorem sentiat", quando istiusmodi rerum nec
consilium sit nostrum nec arbitrium, sed ea ingratis nostris vi ac necessitate
naturae nobis accidant:
8.
"sicut hercle" inquiunt" non voluntarium fuit M. Caelio, quali
forma nasceretur, cuius eum dixit "non paenitere", tamquam in ea
causa res esset ut rationem caperet paenitendi."
9. Est
haec quidem, quam dicunt, verbi huiusce sententia et "paenitere" nisi
in voluntariis rebus non probe dicitur, tametsi antiquiores verbo ipso alio
quoque modo usitati sunt et "paenitet" ab eo, quod est
"paene", et "paenuria" dixerunt. Sed id aliorsum pertinet atque alio in
loco dicetur.
10. Nunc autem sub hac eadem
significatione, quae vulgo nota est, non modo ineptum hoc non est, quod M.
Cicero dixit, sed festivissimum adeo et facetissimum est.
11. Nam cum adversarii et
obtrectatores M. Caeli, quoniam erat pulchro corpore, formam eius et faciem in
suspiciones inpudicitiae accerserent, inludens Cicero tam absurdam
criminationem, quod formam, quam natura fecerat, vitio darent, eodem ipso
errore, quem inludebat, sciens usus est et "non paenitet" inquit
"M. Caelium non deformem esse natum", ut vel hac ipsa re, quod ita
dicebat, obprobraret adversariis ac per facetias ostentaret facere eos
deridiculum, quod proinde Caelio formam crimini darent, quasi arbitrium eius
fuisset, quali forma nasceretur.
|