|
1. M.
Cato Voconiam legem suadens verbis hisce usus est: "Principio vobis mulier
magnam dotem adtulit; tum magnam pecuniam recipit, quam in viri potestatem non
conmittit, eam pecuniam viro mutuam dat; postea, ubi irata facta est, servum
recepticium sectari atque flagitare virum iubet."
2.
Quaerebatur, "servus recepticius" quid esset. Libri statim quaesiti
allatique sunt Verrii Flacci de obscuris Catonis. In libro secundo scriptum
inventum est "recepticium servum" dici nequam et nulli pretii, qui,
cum venum esset datus, redhibitus ob aliquod vitium receptusque sit.
3.
"Propterea" inquit "servus eiusmodi sectari maritum et flagitare
pecuniam iubebatur, ut eo ipso dolor maior et contumelia gravior viro fieret
quod eum servus nihili petendae pecuniae causa conpellaret."
4. Cum
pace autem cumque venia istorum, si qui sunt, qui Verrii Flacci auctoritate
capiuntur, dictum hoc sit.
5.
Recepticius enim servus in ea re, quam dicit Cato, aliud omnino est; quam
Verrius scripsit.
6. Atque
id cuivis facile intellectu est; res enim procul dubio sic est: quando mulier
dotem marito dabat, tum, quae ex suis bonis retinebat neque ad virum
tramittebat, ea "recipere" dicebatur, sicuti nunc quoque in venditionibus
"recipi" dicuntur, quae excipiuntur neque veneunt.
7. Quo
verbo Plautus quoque in Trinummo usus est in hoc versu:
posticulum hoc recepit, cum aedis vendidit, id est: cum aedis vendidit,
particulam quandam, quae post eas aedis erat, non vendidit, sed retinuit.
8. Ipse
etiam Cato mulierem demonstrare locupletem volens "mulier" inquit
"et magnam dotem dat et magnam pecuniam recipit", hoc est: et magnam
dotem dat et magnam pecuniam retinet.
9. Ex ea
igitur re familiari, quam sibi dote data retinuit, pecuniam viro mutuam dat.
10. Eam
pecuniam cum viro forte irata repetere instituit, adponit ei flagitatorem
"servum recepticium", hoc est proprium servum suum, quem cum pecunia
reliqua receperat neque dederat doti, sed retinuerat; non enim servo mariti
imperare hoc mulierem fas erat, sed proprio suo.
11. Plura
dicere, quibus hoc nostrum tuear, supersedeo: ipsa enim sunt per sese evidentia
et quod a Verrio dicitur et quod a nobis; utrum ergo videbitur cuique verius,
eo utatur.
|