|
1.
Familiares Favorini erant duo quidam non incelebres in urbe Roma philosophi.
Eorum fuit unus Peripateticae disciplinae sectator, alter Stoicae.
2. His
quondam ego acriter atque contente pro suis utrimque decretis propugnantibus,
cum essemus una omnes Ostiae cum Favorino, interfui.
3.
Ambulabamus autem in litore, cum iam advesperasceret, aestate anni nova.
4. Atque
ibi Stoicus censebat et vitam beatam hominum virtute animi sola et miseriam
summam malitia sola posse effici, etiamsi cetera bona omnia, quae corporalia et
externa appellarentur, virtuti deessent, malitiae adessent.
5. Ille
contra Peripateticus miseram quidem vitam vitiis animi et malitia sola fieri
concedebat, sed ad conplendos omnes vitae beatae numeros virtutem solam
nequaquam satis esse existimabat, quoniam et corporis integritas sanitasque et
honestus modus formae et pecunia familiaris et bona existimatio ceteraque omnia
corporis et fortunae bona necessaria viderentur perficiendae vitae beatae.
6.
Reclamabat hoc in loco Stoicus et, tamquam duas ille res diversas poneret,
mirabatur, quod, cum essent malitia et virtus duo contraria, vita misera et
beata quoque aeque contraria,
7. non
servaret in utrisque vim et naturam contrarii et ad miseriam quidem vitae
conficiendam satis valere malitiam solam putaret, ad praestandam vero vitam
beatam non satis solam esse virtutem diceret.
8. Atque
id maxime dissidere neque convenire dicebat, quod, qui profiteretur vitam nullo
pacto beatam effici posse, si virtus sola abesset, idem contra negaret beatam
fieri vitam, cum sola virtus adesset, et quem daret haberetque virtuti absenti
honorem, eundem petenti atque praesenti adimeret.
9. Tum
Peripateticus perquam hercle festive "rogo te" inquit "cum bona
venia respondeas, an existimes esse vini amphoram, cum abest ab ea unus
congius?"
10.
"Minime" inquit "vini amphora dici potest, ex qua abest
congius."
11. Hoc
ubi accepit Peripateticus "unus igitur" inquit "congius amphoram
facere dici debebit, quoniam, cum deest ille unus, non fit vini amphora et, cum
accessit, fit ampliora. Quod si id dicere absurdum est uno congio solo fieri
amphoram, itidem absurdum est una sola virtute vitam fieri beatam dicere,
quoniam, cum virtus abest, beata esse vita numquam potest."
12. Tum
Favorinus aspiciens Peripateticum "est quidem" inquit "argutiola
haec, qua de congio vini usus es, exposita in libris; sed, ut scis, captio
magis lepida quam probum aut simile argumentum videri debet.
13.
Congius enim, cum deest, efficit quidem, ne sit iustae mensurae amphora; sed
cum accedit et additur, non ille unus facit amphoram, sed supplet.
14. Virtus
autem, ut isti dicunt, non accessio neque supplementum, sed sola ipsa vitae
beatae instar est et propterea beatam vitam sola una, cum adest, facit."
15. Haec
atque alia quaedam minuta magis et nodosa tamquam apud arbitrum Favorinum in
suam uterque sententiam conferebant.
16. Sed
cum iam prima fax noctis et densiores esse tenebrae coepissent, prosecuti
Favorinum in domum, ad quam devertebat, discessimus.
|