|
1.
Cum Antonio Iuliano rhetore, viro hercle bono et facundiae florentis, complures
adulescentuli familiares eius Puteolis aestivarum feriarum ludum et iocum in
litteris amoenioribus et in voluptatibus pudicis honestisque agitabamus.
2.
Atque ibi tunc Iuliano nuntiatur anagnosten quendam, non indoctum hominem, voce
admodum scita et canora Ennii annales legere ad populum in theatro.
3.
"Eamus" inquit "auditum nescio quem istum Ennianistam": hoc
enim se ille nomine appellari volebat.
4.
Quem cum iam inter ingentes clamores legentem invenissemus - legebat autem
librum ex annalibus Ennii septimum -, hos eum primum versus perperam
pronuntiantem audivimus:
denique vi magna quadrupes ecus atque elephanti
proiciunt sese,
neque multis postea versibus additis celebrantibus eum laudantibusque omnibus
discessit.
5.
Tum Iulianus egrediens e theatro "quid vobis" inquit "de hoc
anagnosta et de quadrupede eco videtur? sic enim profecto legit:
denique vi magna quadrupes ecus atque elephanti
proiciunt sese.
6.
Ecquid putatis, si magistrum praelectoremque habuisset alicuius aeris,
"quadrupes ecus" dicturum fuisse ac non "quadrupes eques",
quod ab Ennio ita scriptum relictumque esse nemo unus litterarum veterum
diligens dubitavit?"
7.
Cumque aliquot eorum, qui aderant, "quadrupes ecus" apud suum quisque
grammaticum legisse se dicerent et mirarentur, quidnam esset "quadrupes
eques", "vellem vos," inquit "optimi iuvenes, tam accurate
Q. Ennium legisse, quam P. Vergilius legerat, qui hunc eius versum secutus in
georgicis suis "equitem" pro "eco" posuit his in versibus:
frena Pelethronii Lapithae gyrosque dedere
impositi dorso atque equitem docuere sub armis
insultare solo et gressus glomerare superbos.
In quo loco
"equitem", si quis modo non inscite inepteque argutior sit, nihil
potest accipi aliud nisi "ecum";
8. pleraque enim veterum aetas et
hominem equo insidentem et equum, qui insideretur, "equitem"
dixerunt.
9. Propterea "equitare"
etiam, quod verbum e vocabulo "equitis" inclinatum est, et homo eco
utens et ecus sub homine gradiens dicebatur.
10. Lucilius adeo, vir adprime
linguae Latinae sciens, "ecum equitare" dicit his versibus:
quis hunc currere ecum nos atque equitare videmus,
his equitat curritque: oculis equitare videmus;
ergo oculis equitat.
11. Sed enim contentus"
inquit "ego his non fui et, ut non turbidae fidei nec ambiguae, sed ut
purae liquentisque esset, "ecus"ne an "eques" scriptum
Ennius reliquisset, librum summae atque reverendae vetustatis, quem fere
constabat Lampadionis manu emendatum, studio pretioque multo unius versus
inspiciendi gratia conduxi et "eques", non "ecus", scriptum
in eo versu inveni."
12. Hoc tum nobis Iulianus et
multa alia erudite simul et adfabiliter dixit. Sed eadem ipsa
post etiam in pervulgatis commentariis scripta offendimus.
|