|
1.
Domitio, homini docto celebrique in urbe Roma grammatico, cui cognomentum
"Insano" factum est, quoniam erat natura intractabilior et morosior,
ei Domitio Favorinus noster cum forte apud fanum Carmentis obviam venisset
atque ego cum Favorino essem, "quaeso" inquit "te, magister,
dicas mihi, num erravi, quod, cum vellem demegorias Latine dicere,
"contiones" dixi?
2. dubito
quippe et requiro, an veterum eorum, qui electius locuti sunt, pro verbis et
oratione dixerit quis "contionem".
3. Tum
Domitius voce atque vultu atrociore "nulla" inquit "prorsus
bonae salutis spes reliqua est, cum vos quoque, philosophorum inlustrissimi,
nihil iam aliud quam verba auctoritatesque verborum cordi habetis. Mittam autem
librum tibi, in quo id reperias, quod quaeris. Ego enim grammaticus vitae iam
atque morum disciplinas quaero, vos philosophi mera estis, ut M. Cato ait,
"mortualia"; glossaria namque colligitis et lexidia, res taetras et
inanes et frivolas tamquam mulierum voces praeficarum. Atque utinam"
inquit "muti omnes homines essemus! minus improbitas instrumenti
haberet."
4.
Cumque digressi essemus, "non tempestive" inquit Favorinus "hunc
hominem accessimus. Videtur enim mihi episemainesthai. Scitote" inquit
"tamen intemperiem istam, quae melancholia dicitur, non parvis nec
abiectis ingeniis accidere, alla einai schedon ti to pathos touto heroikon et
veritates plerumque fortiter dicere, sed respectum non habere mete kairou mete
metrou. Vel ipsum hoc quale existimatis, quod nunc de philosophis dixit? nonne,
si id Antisthenes aut Diogenes dixisset, dignum memoria visum esset?"
5.
Misit autem paulo post Favorino librum, quem promiserat - Verri, opinor, Flacci
erat -, in quo scripta ad hoc genus quaestionis pertinentia haec fuerunt:
"senatum" dici et pro loco et pro hominibus, "civitatem" et
pro loco et oppido et pro iure quoque omnium et pro hominum multitudine,
"tribus" quoque et "decurias" dici et pro loco et pro iure
et pro hominibus, "contionem" autem tria significare:
6.
locum suggestumque, unde verba fierent, sicut M. Tullius in oratione, quae
inscripta est contra contionem Q. Metelli:
7.
"escendi" inquit "in contionem, concursus est populi
factus";
8.
item significare coetum populi adsistentis, sicuti idem M. Tullius in oratore
ait: "Contiones saepe exclamare vidi, cum apte verba cecidissent. Etenim
exspectant aures, ut verbis conligetur sententia"; item orationem ipsam,
quae ad populum diceretur.
Exempla in eo libro scripta non erant. Sed nos postea Favorino desideranti
harum omnium significationum monumenta et apud Ciceronem, sicut supra scripsi,
et apud elegantissimos veterum reperta exhibuimus;
9.
id autem quod potissimum expetebat, "contionem" esse dictam pro
verbis et oratione, docui titulo Tulliani libri, qui a M. Cicerone inscriptus est
contra contionem Q. Metelli, quo nihil profecto significatur aliud, quam ipsa,
quae a Metello dicta est, oratio.
|