|
1.
Navigabamus a Cassiopa Brundisium mare Ionium violentum et vastum et
iactabundum.
2. Nox
deinde, quae diem primum secuta est, in ea fere tota ventus a latere saeviens navem
undis compleverat.
3. Tum
postea complorantibus nostris omnibus atque in sentina satis agentibus dies
quidem tandem inluxit. Sed nihil de periculo neque de saevitia venti remissum;
quin turbines etiam crebriores et caelum atrum et fumigantes globi et figurae
quaedam nubium metuendae, quos typhonas vocabant, inpendere inminereque ac
depressurae navem videbantur.
4. In
eadem fuit philosophus in disciplina Stoica celebratus, quem ego Athenis
cognoveram non parva virum auctoritate satisque attente discipulos iuvenes
continentem.
5. Eum
tunc in tantis periculis inque illo tumultu caeli marisque requirebam oculis
scire cupiens, quonam statu animi et an interritus intrepidusque esset.
6. Atque
ibi hominem conspicimus pavidum et exterritum ploratus quidem nullos sicuti
ceteri omnes nec ullas eiusmodi voces cientem, sed coloris et voltus turbatione
non multum a ceteris differentem.
7. At ubi
caelum enituit et deferbuit mare et ardor ille periculi deflagravit, accedit ad
Stoicum Graecus quispiam dives ex Asia magno, ut videbamus, cultu paratuque
rerum et familiae, atque ipse erat multis corporis animique deliciis diffluens.
8. Is
quasi inludens: "quid hoc est," inquit "o philosophe, quod, cum
in periculis essemus, timuisti tu et palluisti? ego neque timui neque
pallui."
9. Et
philosophus aliquantum cunctatus, an respondere ei conveniret, "si quid
ego" inquit "in tanta violentia tempestatum videor paulum pavefactus,
non tu istius rei ratione audienda dignus es.
10. Set
tibi sane Aristippus ille ... discipulus, pro me responderit, qui cum in simili
tempore a simillimo tui homine esset interrogatus, quare philosophus timeret,
cum ille contra nihil metueret, non eandem esse causam sibi atque illi respondit,
quoniam is quidem esset non magno opere sollicitus pro anima nequissimi
nebulonis, ipsum autem pro Aristippi anima timere."
11. His
tunc verbis Stoicus divitem illum Asiaticum a sese molitus est.
12. Sed
postea cum Brundisium adventaremus malaciaque esset venti ac maris, percontatus
eum sum, quaenam illa ratio esset pavoris sui, quam dicere ei supersedisset, a
quo fuerat non satis digne compellatus.
13. Atque
ille mihi placide et comiter "quoniam" inquit "audiendi cupidus
es, audi, quid super isto brevi quidem, sed necessario et naturali pavore
maiores nostri, conditores sectae Stoicae, senserint, vel potius" inquit
"lege; nam et facilius credideris, si legas, et memineris magis."
14. Atque
ibi coram ex sarcinula sua librum protulit Epicteti philosophi quintum
dialexeon, quas ab Arriano digestas congruere scriptis Zenonos et Chrysippi non
dubium est.
15. In eo
libro Graeca scilicet oratione scriptum ad hanc sententiam legimus: "Visa
animi, quas phantasias philosophi appellant, quibus mens hominis prima statim
specie accidentis ad animum rei pellitur, non voluntatis sunt neque arbitraria,
sed vi quadam sua inferunt sese hominibus noscitanda;
16.
probationes autem, quas synkatatheseis vocant, quibus eadem visa noscuntur ac
diiudicantur voluntariae sunt fiuntque hominum arbitratu.
17.
Propterea cum sonus aliquis formidabilis aut caelo aut ex ruina, aut repentinus
nescio cuius periculi nuntius vel quid aliud est eiusmodi factum, sapientis
quoque animum paulisper moveri et contrahi et pallescere necessum est non
opinione alicuius mali praecepta, sed quibusdam motibus rapidis et inconsultis
officium mentis atque rationis praevertentibus.
18. Mox
tamen ille sapiens ibidem tas toiautas phantasias, id est visa istaec animi sui
terrifica, non adprobat, hoc est ou synkatatithetai oude prosepidoxazei, sed
abicit respuitque, nec ei metuendum esse in his quicquam videtur.
19. Atque hoc
inter insipientis sapientisque animum differre dicunt, quod insipiens, qualia
sibi esse primo animi sui pulsu visa sunt saeva et aspera, talia esse vero
putat et eadem incepta, tamquam si iure metuenda sint, sua quoque adsensione
adprobat kai proepidoxazei - hoc enim verbo Stoici, cum super ista re
disserunt, utuntur -,
20.
sapiens autem, cum breviter et strictim colore atque vultu motus est, ou
synkatatithetai, sed statum vigoremque sententiae suae retinet, quam de
huiuscemodi visis semper habuit ut de minime metuendis, sed fronte falsa et
formidine inani territantibus."
21. Haec
Epictetum philosophum ex decretis Stoicorum sensisse atque dixisse in eo, quo
dixi, libro legimus adnotandaque esse idcirco existimavimus, ut rebus forte id
genus, quibus dixi, obortis pavescere sensim et quasi albescere non insipientis
esse hominis neque ignavi putemus et in eo tamen brevi motu naturali magis
infirmitati cedamus, quam quod esse ea, qualia visa sunt, censeamus.
|