|
1. In
officiis capiendis, censendis iudicandisque, quae kathekontai appellant, quaeri
solet, an negotio tibi dato et, quid omnino faceres, definito contra quid
facere debeas, si eo facto videri possit res eventura prosperius exque
utilitate eius, qui id tibi negotium mandavit.
2.
Anceps quaestio et in utramque partem a prudentibus viris arbitrata est.
3.
Sunt enim non pauci, qui sententiam suam una in parte defixerint et re semel
statuta deliberataque ab eo, cuius id negotium pontificiumque esset, nequaquam
putaverint contra dictum eius esse faciendum, etiamsi repentinus aliqui casus
rem commodius agi posse polliceretur, ne, si spes fefellisset, culpa
inpatientiae et poena indeprecabilis subeunda esset,
4. si res forte melius vertisset,
dis quidem gratia habenda, sed exemplum tamen intromissum videretur, quo bene
consulta consilia religione mandati soluta corrumperentur.
5. Alii existimaverunt incommoda
prius, quae metuenda essent, si res gesta aliter foret, quam imperatum est, cum
emolumento spei pensitanda esse et, si ea leviora minoraque, utilitas autem
contra gravior et amplior spe quantum potest firma ostenderetur, tum posse
adversum mandata fieri censuerunt, ne oblata divinitus rei bene gerendae occasio
amitteretur,
6. neque timendum exemplum non
parendi crediderunt, si rationes dumtaxat huiuscemodi non abessent.
7. Cumprimis autem respiciendum
putaverunt ingenium naturamque illius, cuia res praeceptumque esset: ne ferox,
durus, indomitus inexorabilisque sit, qualia fuerunt Postumiana imperia et
Manliana.
8. Nam si tali praeceptori ratio
reddenda sit, nihil faciendum esse monuerunt aliter, quam praeceptum est.
9. Instructius deliberatiusque
fore arbitramur theorematium hoc de mandatis huiuscemodi obsequendis, si
exemplum quoque P. Crassi Muciani, clari atque incluti viri, apposuerimus.
10. Is Crassus a Sempronio
Asellione et plerisque aliis historiae Romanae scriptoribus traditur habuisse
quinque rerum bonarum maxima et praecipua: quod esset ditissimus, quod
nobilissimus, quod eloquentissimus, quod iurisconsultissimus, quod pontifex
maximus.
11. Is cum in consulatu obtineret
Asiam provinciam et circumsedere oppugnareque Leucas pararet opusque esset
firma atque procera trabe, qui arietem faceret, quo muros eius oppidi quateret,
scripsit ad magistratum Mylattensium, sociorum amicorumque populi Romani, ut ex
malis duobus, quos apud eos vidisset, uter maior esset, cum mittendum curaret.
12. Tum magistratus comperto,
quamobrem malum desideraret, non, uti iussus erat, maiorem, sed quem esse magis
idoneum aptioremque faciendo arieti facilioremque portatu existimabat, minorem
misit.
13. Crassus eum vocari iussit et,
cum interrogasset, cur non, quem iusserat, misisset, causis rationibusque, quas
dictitabat, spretis vestimenta detrahi imperavit virgisque multum cecidit
corrumpi atque dissolvi officium omne imperantis ratus, si quis ad id, quod
facere iussus est, non obsequio debito, sed consilio non desiderato respondeat.
|