|
1.
Historia de Papirio Praetextato dicta scriptaque est a M. Catone in oratione,
qua usus est ad milites contra Galbam, cum multa quidem venustate atque luce
atque munditia verborum.
2. Ea
Catonis verba huic prorsus commentario indidissem, si libri copia fuisset id
temporis, cum haec dictavi.
3. Quod
si non virtutes dignitatesque verborum, sed rem ipsam scire quaeris, res ferme
ad hunc modum est:
4. Mos
antea senatoribus Romae fuit in curiam cum praetextatis filiis introire.
5. Tum,
cum in senatu res maior quaepiam consultata eaque in diem posterum prolata est,
placuitque, ut eam rem, super qua tractavissent, ne quis enuntiaret, priusquam
decreta esset, mater Papirii pueri, qui cum parente suo in curia fuerat,
percontata est filium, quidnam in senatu patres egissent.
6. Puer
respondit tacendum esse neque id dici licere.
7. Mulier
fit audiendi cupidior; secretum rei et silentium pueri animum eius ad
inquirendum everberat: quaerit igitur compressius violentiusque.
8. Tum
puer matre urgente lepidi atque festivi mendacii consilium capit. Actum in senatu
dixit, utrum videretur utilius exque republica esse, unusne ut duas uxores
haberet, an ut una apud duos nupta esset.
9. Hoc
illa ubi audivit, animus compavescit, domo trepidans egreditur ad ceteras
matronas.
10.
Pervenit ad senatum postridie matrum familias caterva; lacrimantes atque
obsecrantes orant, una potius ut duobus nupta fieret, quam ut uni duae.
11.
Senatores ingredientes in curiam, quae illa mulierum intemperies et quid sibi
postulatio istaec vellet, mirabantur.
12. Puer
Papirius in medium curiae progressus, quid mater audire institisset, quid ipse
matri dixisset, rem, sicut fuerat, denarrat.
13.
Senatus fidem atque ingenium pueri exosculatur, consultum facit, uti posthac
pueri cum patribus in curiam ne introeant, praeter ille unus Papirius, atque
puero postea cognomentum honoris gratia inditum "Praetextatus" ob
tacendi loquendique in aetate praetextae prudentiam.
|