III. De numero.

Numerorum ratio in multis iuxta allegoriam tipica significatione misterium nobis venerandum ostendit. Unde primus numerus hoc est unus ad unitatem deitatis refertur. De quo in Exodo scriptum est: Audi Israhel, dominus deus tuus deus unus est. Item unus ad unitatem aeclesiae sive fidei pertinet. Unde in Actibus Apostolorum de credentibus scribitur: Erat illis cor unum et anima una. Rursum unus, ad unitatem fidei, sive operis perfectionem respicit. Hinc in Genesi de archa scriptum est: Et in cubito consummabis summitatem eius. Iterum unus malorum unitatem exprimit. Ut est illud in evangelio: Et uidit ibi hominem non vestitum veste nuptiali.

Nam binarius numerus ad duo testamenta respicit. Unde in Regum scriptum est: Et fecit duo cherubim decem cubitorum magnitudine. Item duo ad duo praecepta caritatis pertinent, unde dicit in evangelio: In his duobus praeceptis, tota lex pendet et prophetae. Rursum duo duas dignitates exprimiunt. Regiam scilicet et sacerdotalem, quarum figuram duo illi pisces quinque panibus adiuncti in evangelio figuram gerebant. Iterum duo misterium significant duorum populorum id est Iudaeorum et gentium. Unde in Zacharaia scriptum est: Et pax erit inter duos illos. Necnon et duo, animae et corporis conventionem significant. Unde dominus dicit in evangelio: Si duo ex uobis consenserint super terram et reliqua. De quo et Amos dicit: Numquid ambulabunt duo pariter nisi convenerit eis. Item duo electorum atque reproborum praefigurationem gerunt. Unde dicit in evangelio: Tunc duo erunt in agro, unus assumetur et alius relinquetur.

Ternarius ergo numerus ad trinitatis misterium pertinet, ut in epistola Iohannis: Tres sunt inquit qui testimonium dant. Item tres ad passionis domini sepulturam et resurrectionis sacramentum respiciunt. Unde in Osee scriptum est: uivificabit nos post duos dies, die tertia suscitabit nos et uivemus. Rursum tres, ad fidem, spem, et caritatem, exprimendam vadent. Quarum uirtutum figuram tres illae civitates in Deuteronomio, ad quas homicida qui nolens proximum occiderit confugere praecipitur habere dicuntur. Item tres tria tempora significant, hoc est primum ante legem, secundum sub lege, tertium sub gratia. Unde in evangelica parabola legitur, ecce anni tres sunt ex quo venio quaerens fructum in ficulnea, et non invenio. Iterum tres trimodam hominum operationem in bono vel in malo praefigurant, id est cogitatione sermone et opere, ut in apostolo: Si quis inquit aedificaverit super fundamentum hoc aurum argentum lapides pretiosos ligna foenum stipulam. Rursum tres trimodam fidelium professionem demonstrant, id est clericorum, monachorum, et coniugum. De hac tripertita in aecclesia professione per Ezechielem loquitur dominus dicens: Sures uiri isti Noe, Danihel, et Iob fuerint in medio eorum filium et filiam non liberabunt, sed ipsi soli liberabuntur.

Quaternarius ergo numerus ad quatuor pertinet evangelia, ut in Ezechiel, et in medio inquit eorum erat similitudo quatuor animalium. Item quatuor ad quatuor sanctorum uirtutes misticam significationem ducunt, hoc est prudentiam, iustitiam, fortitudinem, et temperantiam quibus animae sanctorum domino largiente reficiuntur. Unde scriptum est: Erant autem qui manducaverunt quasi quatuor milia hominum, et dimisit eos. Rursum quatuor ad quatuor mundi paries pertinent, ex quibus sancta aeclesia congregatur. Unde dicitur per prophetam: Ab oriente adducam semen tuum, et ab occidente congregabo te. Dicam aquiloni da, et austro noli prohibere. Similiter quatuor ad quatuor elementa mundi, quibus humanum corpus compactum est possunt referri, quia inde corporis conditio maxime roboratur, et subsistit. Nam in evangelio scriptum est, quod paraliticus in lecto portaretur a quatuor.

Quinarius ergo numerus ad quinque legis libros Moysi, significationem aliquando trahit, de quibus apostolus ait: Volo in aeclesia quinque verba sensu meo loqui, vel ad quinque sensus corporis, id est uisum, auditum, gustum, odoratum, et tactum. Unde in evangelio scriptum est: Simile est regnum caelorum decem uirginibus. Quinque enim ex eis erant fatuae, et quinque prudentes. item ibi, et uni dedit quinque talenta. Hinc et dominus ad Samaritanam mulierem ait: Quinque enim uiros habuisti.

Senarius ergo numerus ad dies sex, in quibus deus omnem condidit creaturam, significationem refert, ut est illud in Exodo: Sex enim diebus condidit deus caelum et terram vel ad omne tempus praesentis saeculi, quod sex aetatibus uolvitur. Unde dominus perfector totius operis sui, sexta aetate in mundum veniens, sexta feria passus est, in sabbato requievit in sepulchro, et in die dominica resurrexit a mortuis.

Septenarius igitur numerus multiplicem significationem habet, quia aliquando ad diem septimum refertur, in quo perfectis omnibus dominus requievit. Unde et sanctorum animae post laborem bonorum operum requiescunt ab omni opere suo in aeterna beatitudine. Aliquando autem ad septiformem gravam spiritus sancti pertinet, de quo in Apocalipsi scriptum est: Septem cornua, et septem oculi, septem sunt spiritus dei missi per omnem terram. Item septem leguntur aeclesiae in Apocalipsi, quae per septem candelabra et per septem stellas figurantur, in quibus plenitudo sanctorum versatur, sicut idem liber testatur. Quia septem candelabra septem aeclesiae sunt, similiter et septem stellae, item per septem. Omne praesens tempus huius saeculi designatur, quod per septem dierum circulum uolvitur, et in contrariam partem per septenarium numerum plenitudo peccati, id est universitas septem principalium uitiorum figuratur. Unde dominus de inmundo spiritu in evangelio ait: Tunc vadit et adsumit alios spiritus septem nequiores se, et ingressi habitant ibi, et fiunt novissima hominis illius peiora prioribus. Hinc et in Salomone legitur, ne crediderius ei quo septem nequitiae sunt in anima illius hoc est diaboli. Rursum septem perfectionem flagellorum dei demonstrant, ut in Levitico: Castigat inquit uos dominus depties pro peccatis vestris.

Preterea septem et octo legis et evangelii figurationem tenent. Unde in Aeclesiaste scriptum est: Da partes septem necnon et octo. Similiter septem et octo quietis et resurrectionis obtinent sacramentem. Octo enim ad diem dominicae resurrectionis sive omnium sanctorum futuram resurrectionem pertinet. De qua in titulo Psalmi sexti scribitur: In finem pro octava.

Novem namque ad sacramentum passionis domini demonstrandum satis valet. Quia ipse dominus hora nona clamans uoce magna emisit spiritum. Item novem leguntur esse ordines angelorum, id est angeli, archangeli, throni, dominationes, uirtutes, principatus, potestates, cherubim, et seraphim. quos significant nonaginta novem oves in evangelica parabola relictae in deserto sive in montibus. Item novem ad inperfectione mandatorum dei sive in plenitudine omnium bonorum designat, sicut in Deuteronomio delecto Og regis Basan, qui typus est diaboli, scriptum est, quod novem cubitis longitudo eius sit.

Denarius ergo numerus ad decalogum legis aliquando refertur. Unde Psalmista ait: In psalterio decem chordarum psallam tibi. Item eodem numero perfectio operum, vel plenitudo sanctorum designatur, quarum figura illae decem cortinae. Quae in tabernaculo testimoniii iubente domino factae sunt obtinuerunt. Undenarius numerus transgressionem legis, vel peccatorum obtinet figuram, sicut et undecimus psalmus, qui in eodem numeri sacramento praesignatus est, ostendit dicens: Salvum me fac domine quo defecit sanctus. Unde et in tabernaculo foederis in similitudine peccantium eiusdem numeri saga cilicina fieri praecipiuntur. Duodecim ad apostolos pertinent sicut in evangelio demonstratur ubi ita legitur: Duodecim apostolorum nomina haec sunt. Hinc ipse dominus ad discipulos suos ait: Nonne ego uos elegi duodecim, et cetera. Item duodecim ad omnium sanctorum pertinent sacramentum qui ex quatuor mundi partibus, per fidem sanctae trinitatis collecti, unam ex se faciunt aeclesiam. Horum electorum duodecim illi lapides pretiosi, ex quibus in Apocalipsin: Civitas regni magni construitur figuram habent. Hi sunt xii tribus filiorum Israhel sensu uidentes dominum. Tredecim vero ad legis plenitudinem, et fidem trinitatis pertinent, ut in Ezechiele: Et mensus est inquit altitudinem portae tredecim cubitis. Quatuordecim vero ad sacramentum dominicae regenerationis respiciunt. Ut in principio evangelii Mathei satis demonstratur. Ab Abraham usque David, generationes xiiii; item quatuordecim ad presens tempus vel futurum pertinet, sicut in Levitico demonstratur, ubi scriptum est de muliere quae genuerit feminam dicitur, quod duabus ebdomadibus hoc est praesenti et futuro sit inmunda. Quindecim autem numerus legis et evangelii quietis et resurrectionis obtinet misterium. Ut in Actibus Apostolorum Paulus apostolus, quindecim diebus cum Petro commorasse dicitur. Sedecim ad numerum sedecim prophetarum. Decem et septem, ad sacramentum omnium prophetarum, quia decem praecepta legis per septiformem gratiam e spiritus sancti operantur.

 Viginti ad perfectionem operis, quae per caritatem operantur. Decalogus enim legis per duo dilectionis praecepta duplicatus xx efficit. Unde et duo cherubim quod est plenitudo scientiae in templo eiusdem numeri cubitos habuisse narrantur. Viginti duo pertinent ad sacramentum divinorum uoluminum secundum Hebreorum literas. Viginti quatuor numerus, ad uiginti quatuor libros veteris testamenti iuxta Hebreorum traditionem a quibusdam figuram habere dicitur. Alii vero patres veteris ac novi testamenti sub eodem numero intellexerunt, in apocalipsi et super thronos xxiiii seniores sedentes. Nam uiginti quinque corporis quinque sensibus in semetipsis multiplicatis perveniunt ad sacramentum sicut in Ezechiele manifestatur. Viginti octo numerus ad legis et evangelii pertinet misterium, sub cuius numeri sacramento cortinae tabernaculi eiusdem numeri cubitos, in longitudine habuisse feruntur in Exodo.

Triginta vero ad fructus fidelium coniugatorum ut in evangelio: Et dabunt fructum, aliud centesimum, aliud sexagesimum, aliud vero tricesimum. Triginta duo ad misterium aetatis, qua dominus noster in carne conversatus est. Unde ut quibusdam uidetur ait apostolus: Donec occurramus ad unitatem fidei, et agnitionis filii dei. In uirum perfectum, in mensuram aetatis plenitudinis Christi.

Quadraginti vero numerus legis et evangelii obtinet sacramentum. Item quadraginta ad quadragesime sacramentum pertinet. Unde in evangelio d domino scriptum est, et agebatur in spiritu in deserto xl diebus. Iterum quadraginta resurrectionis dominicae sacramentum continent. Unde in Actibus apostolorum ita scriptum est: Et conversatus est cum eis dies xl. Pretereta quadraginta numerus, omne praesens huius saeculi tempus figurare dicitur. Quatuor enim sunt mundi partes, et omnis creatura uisibilis ex quatuor constat elementis. Denarius vero numerus in bonam vel malam partem perfectus est. Qui denarius per quaternarium ductus quadragenarium implet. Hinc est quod per Psalmistam dicitur: Quadraginta annis proximus fui generationi huic. Et in diluvio iuxta eiusdem numeri dies et totidem noctes super terram dominus pluit. Et in Iona propheta scriptum est: Post quadraginta dies Nineve subverterit. Quod et ipsum secundum historiam in eadem civitate factum non est, in mundo vero cuius figuram civitas illa habuit impletum erit. Quadraginta vero duo ad numerum in heremo mansionum, vel ad numerum generationum quae ab Abraham sunt usque ad dominum Iesum Christum.

Quinquaginta autem ad ad Pentecostes vel adventum spiritus sancti, unde dicit in Actibus apostolorum: Dum complerentur dies pentecostes. Item quinquaginta ad indulgentiam pertinet peccatorum, in cuius numeri sacramento l psalmis positus est. Sexaginta vero numerus ad omnium perfectorum pertinet sacramentum. Unde dicit in Cantico canticorum: En lectulum Salomonis, id est Christi aeclesiam xl fortes ambiunt ex fortissimis Israhel. item sexaginta ad fructum uiduis, sive continentibus deputatur. Unde in evangelio legitur: Et dabunt fructum aliud sexagesimum.

Septuaginta vero ad veterum patrum pertinere dicitur sacramentum, in quorum figura Salomon ad aedificium templi. Lxx milia operarios elegisse dicitur, qui in humeris portabant. Nam lxxx et lxxx ad figuram legis et evangelii simul pertinent, ut in Psalmo scriptum est: Dies annorum nostrorum in ipsis septuaginta annis. Si autem in potentatibus octuaginta anni. Septuaginta vero duo, ad numerum presbyterorum pertinet Moysi, vel discipulorum quos dominus in praedicationem evangelii elegit. Septuaginta quinque ad numerum animarum pertinent, quae cum Iacob in Aegiptum descendisse narrantur in Actibus apostolorum. Octuaginta ad quorundam Christianorum animas quae domino fide tantum non operibus coherent. De quibus in Canticis canticorum scriptum est: Septuaginta sunt reginae id est animae perfectorum et octoginta concubinae.

Centum ad martyrum, fructum sive uirginum pertinet ut in evangelio: Et dabunt inquit fructum, aliud centesimum et reliqua. Centum uiginti numerus perfectionem legis et evangelii per figuram ostendit. Unde legislator Moyses centum uiginti annorum esse describitur. Et spiritus sanctus in die pentecostes descendit super cxx animas credentium qui fuerunt in caenaculo Sion congregati. Nam leguntur ante diluvium centum uiginti anni, ad poenitentiam hominibus decreti, et Salomoniaci templi altitudo centum uiginti cubitorum erat. Hoc autem quod omnis templi altitudo centum uiginti cubitorum fuit. Ad idem sacramentum respicit, quod et primitiva in Hierosolimis aecclesia propter passionem resurrectionem ascensionem domini in caelos. In hoc numero uirorum gratiam spiritus sancti accepit. Itaque procedente naturalis numeri progressione, ab uno usque ad xv et collectis in unum omnium locorum summitatibus centum xx fiunt. Xv namque quae ex septem et viii constant, solent non numquam ad significationem referri uitae futurae quae nunc in sabbatismo geritur animarum fidelium. Perficietur autem in fine saeculi resurrectione corporum in mortalium.

Centum quinquaginta quatuor numerus ad electorum obtinet sacramentum. In quorum figura eiusdem numeri pisces post resurrectionem domini ab apostolis in evangelio capti referuntur. Trecenti ad numerum perfectorum, qui per crucem Iesu de mundo triumphantes uictoriam reportant. In quorum tipo Gedeon in Iudicum libro eiusdem numeri pugnatores elegisse discribitur. Quingenti ad quinque aetates mundi ut quibusdam putatur pertinet sacramentum, quibus transactis salvator mundum uisitare. Dignatus est, in cuius tipo Noe cum quingentorum esset annorum. Divinitus inspiratus, aptavit archam in salutem domus suae. Vinea fuit pacifico in ea quae habet populos tradidit eam custodibus, uir affert pro fructu eius mille argenteos. Vinea id est aeclesia fructu abundans fidei, fuit pacifico id est domino Christo, quam tradidit custodibus, hoc est prophetis et apostolis, atque angelicis dignitatibus. Pro cuius fructu ipse uir affert mille argenteos, hoc est perfectionem retributionis. Mille ducenti apostolicorum doctorum gerunt figuram, qui omnia mundi dimittentes, in verbo praedicationis laborare non cessant. Hi duplici remuneratione quae inducentis designatur donantur. De quibus scriptum est: Mille tui pacifici et ducenti his qui custodiunt fructus eius. Septem milia numerus ad omnium electorum pertinet sacramentum, qui pleni spiritu sancto per ebdomadam huius mundi ad regna caelorum colliguntur. De quo in Regum: Reliqui inquit mihi septem milia uirorum. Sexcenta milia, dl ad sacramentum filiorum pertinet Israhel, qui egressi sunt de Aegypto ut in Exodo: Decem milia numerus. Ad decalogum pertinet legis, ut in evangelio: Et oblatus est ei unus qui debebat decem milia talenta. Centum quadraginta quatuor milia ad sacramentum electorum qui ex Iudaeis in fine mundi credituri sunt in Christo, ut quidam uolunt, ubi et supra. Rursum centum quadraginta quatuor milia ad sacramentum omnium uirginum. De quibus in Apocalipsi: Et nemo inquit poterat canticum illud dicere, nisi illa centum quadraginta quatuor milia. Et post pauca: Virgines enim sunt, et in ore ipsorum non est inventum mendacium.