|
si fundus quem mihi locaveris publicatus sit, teneri te actione ex
conducto, ut mihi frui liceat, quamvis per te non stet, quo minus id praestes.
quemadmodum, inquit, si insulam aedificandam locasses et solum corruisset,
nihilo minus teneberis. nam et si vendideris mihi fundum isque priusquam vacuus
traderetur publicatus fuerit, tenearis ex empto. quod hactenus verum erit, ut
pretium restituas, non ut etiam id praestes, si quid pluris mea intersit eum
vacuum mihi tradi. similiter igitur et circa conductionem servandum puto, ut
mercedem quam praestiterim restituas, eius scilicet temporis, quo fruitus non
fuerim, nec ultra actione ex conducto praestare cogeris. nam et si colonus tuus
fundo frui a te aut ab eo prohibetur, quem tu prohibere ne id faciat possis, tantum
ei praestabis, quanti eius interfuerit frui, in quo etiam lucrum eius
continebitur. sin vero ab eo interpellabitur, quem tu prohibere propter vim
maiorem aut potentiam eius non poteris, nihil amplius ei quam mercedem
remittere aut reddere debebis. et haec distinctio convenit illi, quae a servio
introducta et ab omnibus fere probata est, ut, si aversione insulam locatam
dominus reficiendo, ne ea conductor frui possit, effecerit, animadvertatur,
necessario necne id opus demolitus est. quid enim interest, utrum locator
insulae propter vetustatem cogatur eam reficere an locator fundi cogatur ferre
iniuriam eius, quem prohibere non possit. intellegendum est autem nos hac
distinctione uti de eo, qui et suum praedium fruendum locaverit et bona fide
negotium contraxerit, non de eo, qui alienum praedium per fraudem locaverit nec
resistere domino possit, quominus is colonum frui prohibeat. cum fundum
communem habuimus et inter nos convenit, ut alternis annis certo pretio eum
conductum haberemus, tu, cum tuus annus exiturus esset, consulto fructum
insequentis anni corrupisti. agam tecum duabus actionibus, una ex conducto,
altera ex locato. locati enim iudicio mea pars propria, conducti autem actione
tua dumtaxat propria in iudicium venient. deinde ita notat. nonne quod ad meam
partem attinebit, communi dividundo praestabitur a te mihi damnum. recte quidem
notat, sed tamen etiam servi sententiam veram esse puto, cum eo scilicet, ut,
cum alterutra actione rem servaverim, altera perematur. quod ipsum simplicius
ita quaeremus, si proponatur inter duos, qui singulos proprios fundos haberent,
convenisse, ut alter alterius ita conductum haberent, ut fructus mercedis
nomine pensaretur.
|