bold = Main text
     Cap., Par.grey = Comment text
 501          | iterum
 502     3,  8|           erat agendum, ipsi potius iubeamus. Agendum est ergo ut primus
 503     2,  6|         quod superius feceris pati. Iudex est? Si nocentem punit,
 504     2,  3|          sua. Ira ex proprio libito iudicat, audire non vult, nec patrocinio
 505     3,  9|            omnium accidentium aequi iudices simus. Iniquus est autem
 506     3,  8|             non ut ignoscat, sed ut iudicet. Si expectaveris, desinet;
 507     2,  3|         patrocinio relinquit locum. Iudicium suum eripi sibi, etiam si
 508     2,  6|             fer quod saepe tulisti. Iussus est, necessitate fecit.
 509     2,  3|           hoc ipsum graviter irasci iustae irae sit argumentum. Quod
 510     2,  3|              Ira omnia ex optimo et iustissimo in contrarium mutat. Quemcumque
 511     2,  6|      scientesque faciunt, non ipsam iviuriam appetere, sed aut dulcedine
 512     1,  2|            et micant oculi, tremunt labra, comprimuntur dentes, crebro
 513     2,  5|              sive superior sit, qui lacessit, sive par, sive inferior.
 514     3,  9|          aut canem a quo morsus est lancinet? "Sed ista," inquis, "peccare
 515     2,  4|           in utramlibet partem sine lapsu transferre. ~5.
 516     2,  4|             est multarum rerum actu lassandus, nec magnarum et supra vires
 517     2,  5|      nobilis, qui more magnae ferae latratus minutorum canum securus
 518     3, 10|       videamus quomodo alienam iram leniamus. Nec enim sani tantum esse
 519 |                        III. Quomodo leniatur ira.~8.
 520 praef,  1|        saltem si id non eveniat, de lenienda disserui. Quidam ex sapientibus
 521     3,  8|              vultus remittatur, vox lenior, gradusque sit lentior,
 522     3,  8|           vox lenior, gradusque sit lentior, et ita paulatim cum exterioribus
 523     2,  5|       despicere iniurias. Nam multi leves iniurias in se demisere,
 524     3,  9|            queruli, ambitiosi. Quid levioribus verbis publicum malum abscondo?
 525     2,  7|       animus est, quem talium rerum levis aura conturbat. Ubi enim
 526     2,  4|            existit impatiens, et ex levissimis iratur causis, nunc personae,
 527 praef,  1|        effectibus brevi tibi aliqua libello digererem. Parui protinus
 528 praef,  1|           digererem. Parui protinus libens, paucisque haec tuo studio
 529     2,  6|         nescit an peccet; extraneum libertas; domesticum familiaritas.
 530     2,  3|          est in sua. Ira ex proprio libito iudicat, audire non vult,
 531     2,  6|           intra se animum habet, ut licentiam sibi in alios dari velit,
 532     3,  8|     paululum illi extra nos eminere licuerit, supra nos est, ut in imo
 533     2,  4|           et in statione tranquilla locatus, omnia infra se premens
 534     2,  3|            nec patrocinio relinquit locum. Iudicium suum eripi sibi,
 535     2,  6|          Dicitur aliquis de te male locutus? Cogita an prior hoc feceris.
 536     2,  6|          Cogita de quam multis ipse loquaris. Cogita non facere aliquos
 537     2,  6|      gratiam captat, et ut videatur loqui, fingit iniuriam. Est etiam
 538     2,  6|             aliquis qui hoc occulte loquitur et maligne, ut amicitias
 539     2,  3|    cupiditate succensus est; nec in lucrum pecuniae spem suam tota
 540     2,  5|          nescit aut, si scierit, in ludum eas iocumque convertit.
 541     2,  7|            intemperans et impatiens luxus. Dure ergo tractandus est
 542     2,  5|            est et nobilis, qui more magnae ferae latratus minutorum
 543     2,  4|           rerum actu lassandus, nec magnarum et supra vires appetitarum.
 544     1,  2| fluctuatione totum concitum corpus, magnas ex se proferens minas, ‚
 545     2,  5|           cum inrepserit refutanda. Magni animi est despicere iniurias.
 546     3, 10|         inimicis." Alteri: "Vide ne magnitudo animi tui et creditum apud
 547     2,  5|             iniuriam. Enimvero ille magnus est et nobilis, qui more
 548     1,  2|            in facie exit, quantoque maior est, tanto et manifestius
 549     3, 10|        habeat. Moras nectet, et dum maiorem poenam quaerat, praesentem
 550     2,  6|             hoc occulte loquitur et maligne, ut amicitias dirimat coherentes,
 551     2,  5|           quid de se dictum sit, et malignos sermones, etiam si secreto
 552     3,  9|        inveniet. Mali vivimus inter malos. ~10.
 553     2,  6|             fecit, noli credere; si malus, noli imitari. Prudentiori
 554     2,  7|            parum curiose fugata, si manibus servi neglegentius clavis
 555     2,  3|         vult argui, etiam si oculis manifesta veritas ingeratur. Honestior
 556     2,  5|          credere oportet, nisi quod manifeste incurrit in oculos, et quotiens
 557     2,  5|       credendum. Nec apertis quidem manifestisque coniectationibus statim
 558     1,  2|       quantoque maior est, tanto et manifestius exardescit. Nihil ergo minus
 559     1,  2|          colla distendit, inquietae manus, saepiusque compulsi coactus
 560 praef    |           Fratri Vittimero Episcopo Martinus Episcopus.~1.
 561     2,  3|            filio, parricida est. Da matri, noverca est. Da civi, hostis
 562     3,  8|         Quod si iam ira proruperit, maximum illi remedium est morae
 563          | me
 564     2,  4|             praecepta sunt, alia de medendis morbo correptis; ita aliud
 565     2,  4|         tertium alienae quoque irae mederi. Primum est ergo ne incidamus
 566     3, 10|           illi spatium; nam remedia medicorum, non in accessibus infirmitatum,
 567     3,  9|        volumus facere nolumus pati. Memento etiam quia sapientissimi
 568     3,  8|         iram non potest, vel celare meminerit. Si exitus illi non datur,
 569     2,  3|             obtinuerit, nullius eum meminisse officii sinit. Da eam patri,
 570     2,  7|              si turbatus torus, aut mensa neglectius posita, si musca
 571     2,  6|      mentiuntur, ut decipiant; alii mentiri non existimant, quia et
 572     2,  6|             debent credi, quia alii mentiuntur, ut decipiant; alii mentiri
 573     3,  8|          praesens offensa prioribus meritis redimatur. Illud quoque
 574     2,  7|    irascimur, quae iram nostram nec meruerunt, nec sentiunt. Ecquid hac
 575     3, 10|           illi cui vix resistis aut metum incuties. Alteri dices, "
 576     2,  7|       aliquando incutiendus est his metus, apud quos non proficit
 577     1,  2|  pulcherrimis foedavit, flagrant et micant oculi, tremunt labra, comprimuntur
 578          | mihi
 579     1,  2|              magnas ex se proferens minas, ‚ horribilis ira depravat
 580     2,  3|         argumentum. Quod si quantum minatur, tantum valuerit, ob hoc
 581     1,  2|                   Habitus audax, et minax vultus, tristis frons, et
 582     2,  6|         quod se offendat existimat, minime cum acciderit, irascetur. ~
 583     2,  3|           avaritiam, pessimum malum minimeque flexibile, ira calcat. Quotiens
 584     2,  7|           illiberale et foedum, cum minimis sordidisque animus exacerbatur
 585          | minus
 586     2,  5|          more magnae ferae latratus minutorum canum securus exaudit. Satius
 587     2,  3|             suam tota simul civitas misit; nec honoris ambitio gregatim
 588     3,  8|        nequivimus? Faciet etiam nos mitiores, si cogitemus quid nobis
 589     3,  8|      sentiat nemo. Faciunt ergo nos moderatiores respectus nostri, si consulamus
 590     2,  4|             quibus ira contrahitur, modestus ac venerabilis invenitur.
 591     2,  5|            deridenda, atque ita his modis praevenienda est ira. Multas
 592          | modum
 593     3,  8|          possunt, sed cum magna hoc molestia fit. Cupit enim exilire
 594     2,  7|          dura, sed quia qui patitur mollis est. Nulla itaque res magis
 595     3, 10|             istud animo tuo, et pro mora, cum poteris, reddes." Alteri
 596     3,  8|           maximum illi remedium est morae dilatio. Hoc primum petatur,
 597     3, 10|   auctoritatis in consiliis habeat. Moras nectet, et dum maiorem poenam
 598     2,  4|    praecepta sunt, alia de medendis morbo correptis; ita aliud est
 599     3,  9|           insanire videtur, si quis mulam calcibus petat, aut canem
 600     3, 10|            audebimus nostra ratione mulcere. Surda est enim, et amens.
 601     2,  4|         quietus sit animus, non est multarum rerum actu lassandus, nec
 602     2,  5|         modis praevenienda est ira. Multas iniurias transit prudens
 603     2,  7|         mensa neglectius posita, si musca parum curiose fugata, si
 604     3,  9|            habet, quod omni peccato muta defendit. Eo nos loco constituamus,
 605     3,  8|          incendere oculos faciemque mutare, et si paululum illi extra
 606     2,  3|            iustissimo in contrarium mutat. Quemcumque obtinuerit,
 607     3,  9|            Quid enim refert an alia mutis dissimilia habeat, si hoc
 608 praef,  1|              Dum simul positi dudum mutuae conlationis adloquio frueremur,
 609     2,  6|            iniuriam facere fas sit. Mutum animal est? Ipsum, si irasceris,
 610     2,  6|           videmus. De his ergo quae narrantur, cito non debent credi,
 611     2,  5|            pateant. Sed hoc humanae naturae vitium suspectum notumque
 612     2,  6|     audiendo aut videndo cognoscis, naturam voluntatemque discuties
 613     2,  6|          saepe tulisti. Iussus est, necessitate fecit. Quare succenseas?
 614     3, 10|             consiliis habeat. Moras nectet, et dum maiorem poenam quaerat,
 615     2,  7|           turbatus torus, aut mensa neglectius posita, si musca parum curiose
 616     2,  7|            fugata, si manibus servi neglegentius clavis elapsa, ‚ cum hoc
 617     2,  4|      invenitur. Animus autem qui in negotia multa discurrit et varia
 618     2,  4|         causis, nunc personae, nunc negotio, nunc tempori, nunc loco,
 619     3,  8|          damnare quae effugere ipsi nequivimus? Faciet etiam nos mitiores,
 620     1,  2|            atque intumescit, ita ut nescias utrum magis detestabile
 621     3,  9|          ista," inquis, "peccare se nesciunt." Eodem loco est quisquis
 622     3, 10|             Alteri dices, "Indignor nimis, et non invenio dolendi
 623     2,  5|         Enimvero ille magnus est et nobilis, qui more magnae ferae latratus
 624     2,  6|         feceris pati. Iudex est? Si nocentem punit, cede iustitiae. Amicus
 625     2,  6|             alios dari velit, in se nolit. Qui ergo semper futurum
 626     2,  6|              Amicus est? Fecit quod noluit. Inimicus est? Fecit quod
 627     3,  9|         quia ea quae volumus facere nolumus pati. Memento etiam quia
 628          | nostri
 629     2,  5|            naturae vitium suspectum notumque sit nobis, quod ea quae
 630     2,  3|            parricida est. Da matri, noverca est. Da civi, hostis est.
 631     2,  4|          propinqua sideribus nec in nubem constringitur nec in turbinem
 632          | Nulla
 633     3,  9|           cuicumque venit in mentem nullam esse tantam potentiam in
 634     2,  3|              Quemcumque obtinuerit, nullius eum meminisse officii sinit.
 635     3,  9|           se, vitium vitio opponit. Numque non insanire videtur, si
 636          | ob
 637     2,  6|      fecerunt aliquid, non ut nobis obessent, sed quia aliter consequi
 638     3,  9|             commune vitium singulis obicit. Omnes inconsulti atque
 639     2,  5|    credulitas obiurgetur. Haec enim obiurgatio consuetudinem non facile
 640     2,  5|        apparet in animo, credulitas obiurgetur. Haec enim obiurgatio consuetudinem
 641 praef,  1|        Aeque enim sui est impotens, obliviscitur honestatem, affectuum immemor,
 642     3,  8|          illi non datur, signa eius obrui possunt, sed cum magna hoc
 643     2,  3|        contrarium mutat. Quemcumque obtinuerit, nullius eum meminisse officii
 644     3,  8|           Recede; nam referiendo et occasionem dabis saepius feriendi et
 645     2,  6|           Est etiam aliquis qui hoc occulte loquitur et maligne, ut
 646     3, 10|          omnia ultionis instrumenta occultius removebit, ipseque iracundiam
 647     2,  3|      cunctos, sed viritim singulos, occupat. At vero in iram uno saepe
 648     3,  8|             redimatur. Illud quoque occurrat, quantum nobis commendationis
 649     1,  2|        foedavit, flagrant et micant oculi, tremunt labra, comprimuntur
 650     2,  3|            nec vult argui, etiam si oculis manifesta veritas ingeratur.
 651     2,  6|             futurum aliquod quod se offendat existimat, minime cum acciderit,
 652     2,  6|            Ex his autem quae solent offendere, alia renuntiantur nobis,
 653     2,  7|    contumeliam fecit, nec sic ut te offenderet fecit, innocentibus parce.
 654     2,  6|             familiaritas. Si primum offendit, cogita quamdiu placuerit.
 655     3,  8|          profuerit; et sic praesens offensa prioribus meritis redimatur.
 656     3,  9|    ignoscendi? Nemo est tam timidus offensarum qui non illas dum vitat
 657     2,  3|   obtinuerit, nullius eum meminisse officii sinit. Da eam patri, inimicus
 658     2,  3|     Quotiens siquidem iratus animus opes suas adactus spargit? Quotiens
 659     2,  5|     pugnandum est. Causa autem irae opinio est iniuriae, cui non facile
 660     3,  9|         iniurianti se, vitium vitio opponit. Numque non insanire videtur,
 661 praef,  1|             simul, superque id quod oppresserit frangitur. ~
 662     2,  3|                        Ira omnia ex optimo et iustissimo in contrarium
 663     1,  2|         torvus intuitus, faciei aut pallor aut rubor, aestuat ab imis
 664     2,  5|             sit, qui lacessit, sive par, sive inferior. Cum superiore
 665     2,  7|      offenderet fecit, innocentibus parce. Saepe etiam quam stulte
 666     2,  5|        contendere furiosum est; cum pari anceps; cum inferiore iam
 667     3,  8|       alterutra parte deserta; nisi paria non pugnant. Quod si utrimque
 668     2,  3|             inimicus est. Da filio, parricida est. Da matri, noverca est.
 669     2,  4|             iam erectam. Sicut enim pars superior et propinqua sideribus
 670     3,  8|        statim simultas ab alterutra parte deserta; nisi paria non
 671     2,  4|         cervicibus et in utramlibet partem sine lapsu transferre. ~
 672     3,  8|           primos. Tota vincitur, si partibus capiatur; donec quod ex
 673 praef,  1|           aliqua libello digererem. Parui protinus libens, paucisque
 674 praef,  1|            caritatis elicuit, ut de passibilitate irae vel qualitatis eius
 675     2,  3|         tutius despici. Omnes alias passiones ira sibi subditas facit,
 676     2,  5|         sunt. Facient iterum, si te passum et se fecisse crediderint.
 677     2,  5|          facile aures criminantibus pateant. Sed hoc humanae naturae
 678     2,  6|             est? Fecit quod debuit. Pater est? Cogita quia tantum
 679     2,  5|            vero iniuriae non tantum patientia, sed etiam hilari vultu
 680     2,  7|             illa dura, sed quia qui patitur mollis est. Nulla itaque
 681     2,  3|     meminisse officii sinit. Da eam patri, inimicus est. Da filio,
 682     2,  3|       iudicat, audire non vult, nec patrocinio relinquit locum. Iudicium
 683 praef,  1|              Parui protinus libens, paucisque haec tuo studio de fugienda
 684     1,  2|          pectus, gemitus anxius, et paulo explanato sono sermo est
 685     3,  8|             faciemque mutare, et si paululum illi extra nos eminere licuerit,
 686     3,  9|            etiam prudentissimi viri peccant, cuius error causam non
 687     2,  7|             animae sit, non oportet peccantem peccato corrigere. Quod
 688     3,  9|     incurrat iniuria. Demus spatium peccanti, quo possit considerare
 689     2,  6|  voluntatemque discuties facientis, peccantisque animum perpensabis: voluerit
 690     3,  9|      lancinet? "Sed ista," inquis, "peccare se nesciunt." Eodem loco
 691     2,  4|     secundum remedium est ne in ira peccemus. Nam sicut in corporum cura
 692     2,  6|       excuset aetas, quia nescit an peccet; extraneum libertas; domesticum
 693     3,  8|            supra nos est, ut in imo pectoris recessu condatur, feraturque,
 694     1,  2|  vehementius acto suspirio quatitur pectus, gemitus anxius, et paulo
 695     2,  3|        succensus est; nec in lucrum pecuniae spem suam tota simul civitas
 696     3,  8|          fortior, qui prior retulit pedem. Victus est saepe qui vicit.
 697     1,  2|          citatus gradus, pulsataque pedibus humus, artus trepidi, et
 698     2,  5|             ex vultu risuque alieno peiora interpretati innocentibus
 699     3,  8|         Victus est saepe qui vicit. Percussit te? Recede; nam referiendo
 700     2,  5|           enim prepetrantur, ad hoc perducuntur, ut videantur iniuriae.
 701     2,  3|           temeritatem prona est, et pericula dum inferre vult, non cavet;
 702     2,  3|         derisumque non effugit. Sed periculosius est timeri, tutius despici.
 703     2,  6|      facientis, peccantisque animum perpensabis: voluerit an inciderit;
 704     2,  5|       videantur iniuriae. Sed in ea perpetratione alia defendenda sunt, alia
 705     2,  3|            illam concitaverint res, perseverare vult, ne videatur sine causa
 706     2,  4|      levissimis iratur causis, nunc personae, nunc negotio, nunc tempori,
 707     2,  3|      Honestior illi in male coeptis pertinacia quam correctio aestimatur.
 708     2,  3|        iniquius, dum retinetur, fit pertinacior et augescit, quasi hoc ipsum
 709     2,  3|       dominetur. Denique avaritiam, pessimum malum minimeque flexibile,
 710     3,  9|              si quis mulam calcibus petat, aut canem a quo morsus
 711     3,  8|           morae dilatio. Hoc primum petatur, non ut ignoscat, sed ut
 712     2,  6|            offendit, cogita quamdiu placuerit. Si saepe, fer quod saepe
 713     2,  5|         iniurias transit prudens et plerasque non accipit, quia aut eas
 714     3, 10|          animi tui et creditum apud plerosque decidat robur." Ita enim
 715     2,  5|            innocentibus irascuntur. Plurimum mali credulitas facit. Quamobrem
 716     3, 10|            auditor doloris et comes plus auctoritatis in consiliis
 717     3, 10|        Moras nectet, et dum maiorem poenam quaerat, praesentem interim
 718     3, 10|       expectandum est tempus: dabit poenas. Serva istud animo tuo,
 719     3,  9|    adficitur quam qui ad supplicium poenitentiae datur. Respiciendum est
 720     2,  3|        publice invadit. Nam numquam populus universus simul fornicandi
 721     2,  7|             si tepidior aqua poturo porrigitur, si turbatus torus, aut
 722     2,  7|         torus, aut mensa neglectius posita, si musca parum curiose
 723 praef,  1|                           Dum simul positi dudum mutuae conlationis
 724     3,  9|         Demus spatium peccanti, quo possit considerare quod fecerit,
 725     3,  8|             datur, signa eius obrui possunt, sed cum magna hoc molestia
 726     3,  9|           mentem nullam esse tantam potentiam in qua non incurrat iniuria.
 727     3, 10|           requiem dabit. Quod si tu potentior es, aut pudorem illi cui
 728     2,  5|  dissimulare iniuriam quam ulcisci. Potentiorum vero iniuriae non tantum
 729     2,  6|          consequi quae volebant non poterunt. At in his quae ipse audiendo
 730     3,  8|              ut si vincere iram non potest, vel celare meminerit. Si
 731     2,  3|            cavet; venitque in aliam potestatem, dum non est in sua. Ira
 732     2,  7|       fuerit puer, si tepidior aqua poturo porrigitur, si turbatus
 733     1,  2|            explanato sono sermo est praeceps, rabida vocis eruptio colla
 734     2,  4|       sanitate, alia de restituenda praecepta sunt, alia de medendis morbo
 735     2,  3|        solent flumina procellaeque, praecipitat, nullaque magis urget, sive
 736 praef,  1|       immemor, rationi consiliisque praeclusa, dum vanis agitata causis,
 737     1,  2|          aut rubor, aestuat ab imis praecordiis sanguis, et colore verso
 738 praef    |                                     Praefatio.~Domno ac beatissimo, mihi
 739     3,  8|         aliquando profuerit; et sic praesens offensa prioribus meritis
 740     3, 10|             maiorem poenam quaerat, praesentem interim differet, et omni
 741     2,  5|      deridenda, atque ita his modis praevenienda est ira. Multas iniurias
 742     2,  3|           suum eripi sibi, etiam si pravum sit, non sinit. Amat et
 743     2,  4|             locatus, omnia infra se premens quibus ira contrahitur,
 744     3,  8|        relanguescat, et caligo quae premit mentem aliquantulum tenuetur.
 745     2,  5|         ipse se inquietat. Dum enim prepetrantur, ad hoc perducuntur, ut
 746     2,  3|            Quotiens magna aestimata pretio insignia proicit? Irae violentia
 747     3, 10|           esse volumus, sed sanare. Primam ergo iram alterius non audebimus
 748     2,  5|                              Contra primas ergo causas irae pugnandum
 749     3,  8|           quia graves habet impetus primos. Tota vincitur, si partibus
 750     3,  8|       iubeamus. Agendum est ergo ut primus eius fervor relanguescat,
 751     3,  8|             et sic praesens offensa prioribus meritis redimatur. Illud
 752     2,  3|          universa est. Non paulatim procedit, sed dum incipit tota est,
 753     2,  3|             vero, ut solent flumina procellaeque, praecipitat, nullaque magis
 754     1,  2|            abdito refugiunt; ira se prodit et in facie exit, quantoque
 755     2,  3|            tyrannus est. Ita nec in proeliis utilis invenitur, quia in
 756     1,  2|       concitum corpus, magnas ex se proferens minas, ‚ horribilis ira
 757     2,  7|            his metus, apud quos non proficit ratio. ~
 758     3,  8|             cui irascimur aliquando profuerit; et sic praesens offensa
 759     2,  6|             est? Cogita quia tantum profuit, ut illi etiam iniuriam
 760     2,  3|           aestimata pretio insignia proicit? Irae violentia repentina
 761     2,  6|           aut dulcedine urbanitatis prolapsos, aut fecerunt aliquid, non
 762     2,  3|      invenitur, quia in temeritatem prona est, et pericula dum inferre
 763     2,  4|         Sicut enim pars superior et propinqua sideribus nec in nubem constringitur
 764     2,  7|           sunt alia, omnia ista tam propitius aspicit sapiens quam medicus
 765          | proprio
 766     3,  8|            in iram. Quod si iam ira proruperit, maximum illi remedium est
 767     3, 10|  infirmitatum, sed in remissionibus prosunt. Quod si tumentes oculos
 768 praef,  1|            libello digererem. Parui protinus libens, paucisque haec tuo
 769     3,  8|       aliquis? Tu contra beneficiis provoca. Cadit statim simultas ab
 770     2,  5|             Multas iniurias transit prudens et plerasque non accipit,
 771     1,  2|        Nihil ergo minus quam irasci prudentem decet. ~
 772     2,  6|             si malus, noli imitari. Prudentiori cede, stulto remitte. Regis
 773     3,  9|           delinquunt. Quod si etiam prudentissimi viri peccant, cuius error
 774     2,  3|           ira autem interdum multos publice invadit. Nam numquam populus
 775     3,  9|              Quid levioribus verbis publicum malum abscondo? Omnes mali
 776     3, 10|             si tu potentior es, aut pudorem illi cui vix resistis aut
 777     2,  7|              Si parum agilis fuerit puer, si tepidior aqua poturo
 778     2,  6|            deceptus sit an coactus. Puerum excuset aetas, quia nescit
 779     2,  5|             primas ergo causas irae pugnandum est. Causa autem irae opinio
 780     3,  8|             deserta; nisi paria non pugnant. Quod si utrimque certaverit,
 781     3,  8|       mentem aliquantulum tenuetur. Pugnet autem unusquisque secum,
 782     1,  2|            et colore verso torva ex pulcherrimis foedavit, flagrant et micant
 783     1,  2|           strident, citatus gradus, pulsataque pedibus humus, artus trepidi,
 784     2,  6|              Iudex est? Si nocentem punit, cede iustitiae. Amicus
 785     3,  9|         inquis, "impune ille erit?" Puta velle te, nam non erit;
 786     1,  2|           vitium an deforme. Qualem putas intus esse animum, cuius
 787          | qua
 788          | quaedam
 789     3, 10|       nectet, et dum maiorem poenam quaerat, praesentem interim differet,
 790     1,  2|  detestabile sit vitium an deforme. Qualem putas intus esse animum,
 791 praef,  1|           de passibilitate irae vel qualitatis eius effectibus brevi tibi
 792          | quamdiu
 793     2,  5|     Plurimum mali credulitas facit. Quamobrem saepe nec audiendum quidem
 794          | Quamvis
 795     1,  2|            prodit et in facie exit, quantoque maior est, tanto et manifestius
 796          | Quare
 797          | quasi
 798     1,  2|           vehementius acto suspirio quatitur pectus, gemitus anxius,
 799          | quem
 800     2,  3|     iustissimo in contrarium mutat. Quemcumque obtinuerit, nullius eum
 801     2,  5|          iocumque convertit. Nam si quereletur, aut falsa suspicando aut
 802     2,  4|           tentat, in multis incidit querelis. Alius spem eius fallit,
 803     3,  9|     improvidi sumus, omnes incerti, queruli, ambitiosi. Quid levioribus
 804          | quibus
 805          | Quidam
 806          | Quidquid
 807     2,  7|                                     Quin illud valde in haec illiberale
 808     3,  9|            etiam quia sapientissimi quique viri multa delinquunt. Quod
 809          | quisque
 810          | quisquis
 811          | quos
 812     2,  3|    convertit. Cetera vitia singulos quosque corripiunt, ira autem interdum
 813     1,  2|            sono sermo est praeceps, rabida vocis eruptio colla distendit,
 814     2,  7|              apud quos non proficit ratio. ~
 815 praef,  1|      honestatem, affectuum immemor, rationi consiliisque praeclusa,
 816     3,  8|            qui vicit. Percussit te? Recede; nam referiendo et occasionem
 817     3,  8|             est, ut in imo pectoris recessu condatur, feraturque, non
 818     2,  6|        succenseas? Quod si iniuriam recipis, non est iniuria, quod superius
 819     3, 10|           et pro mora, cum poteris, reddes." Alteri dices: "Vide ne
 820     3,  8|           offensa prioribus meritis redimatur. Illud quoque occurrat,
 821     3,  8|           Percussit te? Recede; nam referiendo et occasionem dabis saepius
 822     3,  9|           consilio caret. Quid enim refert an alia mutis dissimilia
 823     1,  2|           absconduntur et in abdito refugiunt; ira se prodit et in facie
 824     2,  5|            sed etiam cum inrepserit refutanda. Magni animi est despicere
 825     2,  3|             Da civi, hostis est. Da regi, tyrannus est. Ita nec in
 826     2,  6|   Prudentiori cede, stulto remitte. Regis quisque intra se animum
 827     3,  8|          ergo ut primus eius fervor relanguescat, et caligo quae premit mentem
 828     2,  3|            non vult, nec patrocinio relinquit locum. Iudicium suum eripi
 829     3, 10|           Dabimus illi spatium; nam remedia medicorum, non in accessibus
 830     3, 10|     accessibus infirmitatum, sed in remissionibus prosunt. Quod si tumentes
 831     3,  8|          flectantur indicia, vultus remittatur, vox lenior, gradusque sit
 832     2,  6|            Prudentiori cede, stulto remitte. Regis quisque intra se
 833     3, 10|      ultionis instrumenta occultius removebit, ipseque iracundiam simulabit,
 834     2,  6|         quae solent offendere, alia renuntiantur nobis, alia ipsi audimus,
 835     2,  3|             proicit? Irae violentia repentina et universa est. Non paulatim
 836     2,  6|        facere aliquos iniuriam, sed reponere: aliquos etiam pro nobis
 837     2,  3|         sanitate desciscit, nam nec repulsa in taedium agitur sui, sed
 838     3, 10|       differet, et omni arte furori requiem dabit. Quod si tu potentior
 839     3, 10|            aut pudorem illi cui vix resistis aut metum incuties. Alteri
 840     3,  8|       Faciunt ergo nos moderatiores respectus nostri, si consulamus nos.
 841     3,  9|      supplicium poenitentiae datur. Respiciendum est deinde ad condicionem
 842     2,  4|       conservanda sanitate, alia de restituenda praecepta sunt, alia de
 843     2,  3|           Et quod est iniquius, dum retinetur, fit pertinacior et augescit,
 844     3,  8|         Ille est fortior, qui prior retulit pedem. Victus est saepe
 845     3,  8| excusationem; postremo cum volueris reverti, non poteris. ~9.
 846     3, 10|        oculos quis tentet inungere, rigentem magis vim incitat commovenda.
 847     2,  5|            impelluntur, et ex vultu risuque alieno peiora interpretati
 848     3, 10|     creditum apud plerosque decidat robur." Ita enim abscondet et
 849     1,  2|     intuitus, faciei aut pallor aut rubor, aestuat ab imis praecordiis
 850 praef,  1|             iustitiae inhabilis, et ruinae fit simul, superque id quod
 851     1,  2|         distendit, inquietae manus, saepiusque compulsi coactus digitorum,
 852 praef,  1|             studio de fugienda ira, saltem si id non eveniat, de lenienda
 853     3, 10|          est. Itaque vario modo ira sananda est.~
 854     3, 10|            quaedam non nisi decepta sanantur. Castigare autem irascentem,
 855     3, 10|            tantum esse volumus, sed sanare. Primam ergo iram alterius
 856     1,  2|         aestuat ab imis praecordiis sanguis, et colore verso torva ex
 857     3, 10|             iram leniamus. Nec enim sani tantum esse volumus, sed
 858 praef,  1|        lenienda disserui. Quidam ex sapientibus iram dixerunt brevem esse
 859     3,  9|            pati. Memento etiam quia sapientissimi quique viri multa delinquunt.
 860     2,  5|    minutorum canum securus exaudit. Satius siquidem est dissimulare
 861     2,  7|           irascatur sapiens quantum scelerum indignitas exigit, non irascendum
 862     2,  6|              eos autem qui volentes scientesque faciunt, non ipsam iviuriam
 863     2,  5|         quia aut eas nescit aut, si scierit, in ludum eas iocumque convertit.
 864     2,  5|         malignos sermones, etiam si secreto dicti sunt, eruit, ipse
 865          | secum
 866     2,  5|            latratus minutorum canum securus exaudit. Satius siquidem
 867     2,  7|             aliquando simulanda. Si segnes audientium animi concitandi
 868     2,  3|         subtrahitur, morsus suos in semetipsam convertit. Cetera vitia
 869     2,  7|          nostram nec meruerunt, nec sentiunt. Ecquid hac insania dementius,
 870     1,  2|             et paulo explanato sono sermo est praeceps, rabida vocis
 871     2,  5|             dictum sit, et malignos sermones, etiam si secreto dicti
 872     3, 10|           est tempus: dabit poenas. Serva istud animo tuo, et pro
 873     2,  7|          curiose fugata, si manibus servi neglegentius clavis elapsa, ‚
 874     3,  8|   exterioribus interiora formantur. Sicque fit ut etsi aliquis iram
 875     2,  4|          pars superior et propinqua sideribus nec in nubem constringitur
 876     3,  8|           Si exitus illi non datur, signa eius obrui possunt, sed
 877     3,  9|           dissimilia habeat, si hoc simile habet, quod omni peccato
 878     2,  5|   coniecturae irritamenta fallacia. Simplicitate et benigna rerum aestimatione
 879     3, 10|       removebit, ipseque iracundiam simulabit, ut tamquam auditor doloris
 880     2,  7|           admittenda est, aliquando simulanda. Si segnes audientium animi
 881     3,  8|    beneficiis provoca. Cadit statim simultas ab alterutra parte deserta;
 882          | simus
 883     3,  9|            autem qui commune vitium singulis obicit. Omnes inconsulti
 884          | sint
 885     3,  9|    deprehenditur, id unusquisque in sinu suo inveniet. Mali vivimus
 886     2,  3|           nec aliorum vitiorum more sollicitat animos, sed abducit. Cetera
 887     1,  2|          anxius, et paulo explanato sono sermo est praeceps, rabida
 888     2,  7|   illiberale et foedum, cum minimis sordidisque animus exacerbatur in rebus.
 889     2,  5|           anceps; cum inferiore iam sordidum. ~6.
 890     2,  3|            animus opes suas adactus spargit? Quotiens magna aestimata
 891     2,  5|            quia interdum falsa veri speciem ferunt. Differendum semper
 892     3, 10|           ut aeger dolorem, dum non sperat, ferat. Nam quaedam non
 893     2,  4|         animus quietus semper et in statione tranquilla locatus, omnia
 894     1,  2|           coactus digitorum, dentes strident, citatus gradus, pulsataque
 895 praef,  1|          libens, paucisque haec tuo studio de fugienda ira, saltem
 896     2,  7|             parce. Saepe etiam quam stulte his rebus irascimur, quae
 897     2,  6|          imitari. Prudentiori cede, stulto remitte. Regis quisque intra
 898          | sua
 899          | suam
 900          | suas
 901     2,  3|            alias passiones ira sibi subditas facit, nullaque est ambitio
 902     2,  4|             fulminantur; eodem modo sublimis animus quietus semper et
 903     2,  3|            sui, sed ubi adversarius subtrahitur, morsus suos in semetipsam
 904     2,  6|            necessitate fecit. Quare succenseas? Quod si iniuriam recipis,
 905     2,  3|         simul fornicandi cupiditate succensus est; nec in lucrum pecuniae
 906          | suo
 907     2,  3|             magis urget, sive valet superba, sive frustratur insana.
 908     2,  5|             par, sive inferior. Cum superiore contendere furiosum est;
 909     2,  6|      recipis, non est iniuria, quod superius feceris pati. Iudex est?
 910 praef,  1|     inhabilis, et ruinae fit simul, superque id quod oppresserit frangitur. ~
 911     3,  9|       gravius adficitur quam qui ad supplicium poenitentiae datur. Respiciendum
 912     3, 10|             nostra ratione mulcere. Surda est enim, et amens. Dabimus
 913     2,  5|          hoc humanae naturae vitium suspectum notumque sit nobis, quod
 914     2,  5|            si quereletur, aut falsa suspicando aut levia adgravando, non
 915     2,  5|            et irascimur. Multi enim suspicionibus impelluntur, et ex vultu
 916     1,  2|          crebro et vehementius acto suspirio quatitur pectus, gemitus
 917     2,  3|       desciscit, nam nec repulsa in taedium agitur sui, sed ubi adversarius
 918          | tale
 919     2,  7|        valetudinis animus est, quem talium rerum levis aura conturbat.
 920          | tamen
 921          | tamquam
 922     3,  9|         venit in mentem nullam esse tantam potentiam in qua non incurrat
 923     1,  2|          exit, quantoque maior est, tanto et manifestius exardescit.
 924     2,  3|           utilis invenitur, quia in temeritatem prona est, et pericula dum
 925     2,  4|        personae, nunc negotio, nunc tempori, nunc loco, nunc sibi. Ut
 926     2,  4|            multa discurrit et varia tentat, in multis incidit querelis.
 927     3,  8|        desinet; nec universam illam tentaveris tollere, quia graves habet
 928     3, 10|             si tumentes oculos quis tentet inungere, rigentem magis
 929     3,  8|          premit mentem aliquantulum tenuetur. Pugnet autem unusquisque
 930     2,  7|        parum agilis fuerit puer, si tepidior aqua poturo porrigitur,
 931     2,  3|         valuerit, ob hoc ipsum quia terribilis est, amplius est invisa.
 932     3, 10|                            Nunc iam tertio in loco videamus quomodo
 933     2,  4|             secundum cito desinere; tertium alienae quoque irae mederi.
 934          | tibi
 935     2,  3|       effugit. Sed periculosius est timeri, tutius despici. Omnes alias
 936     3,  9|            ignoscendi? Nemo est tam timidus offensarum qui non illas
 937     2,  7|   voluptates corruperint, nihil est tolerabile, non quia illa dura, sed
 938     2,  5|          quidem est, atque ex animo tollenda suspicio. Numquam argumentatio
 939     3,  8|          universam illam tentaveris tollere, quia graves habet impetus
 940     2,  7|             porrigitur, si turbatus torus, aut mensa neglectius posita,
 941     1,  2|            sanguis, et colore verso torva ex pulcherrimis foedavit,
 942     1,  2|           vultus, tristis frons, et torvus intuitus, faciei aut pallor
 943          | totum
 944     2,  7|          impatiens luxus. Dure ergo tractandus est animus, ut ictum non
 945     2,  4|       quietus semper et in statione tranquilla locatus, omnia infra se
 946     2,  4|        utramlibet partem sine lapsu transferre. ~5.
 947     2,  5|            est ira. Multas iniurias transit prudens et plerasque non
 948     1,  2|           flagrant et micant oculi, tremunt labra, comprimuntur dentes,
 949     1,  2|     pulsataque pedibus humus, artus trepidi, et instabili fluctuatione
 950     1,  2|             audax, et minax vultus, tristis frons, et torvus intuitus,
 951          | tua
 952          | tuae
 953     2,  3|             sit, non sinit. Amat et tuetur errorem suum, nec vult argui,
 954          | tui
 955     2,  6|            Si saepe, fer quod saepe tulisti. Iussus est, necessitate
 956     3, 10|      remissionibus prosunt. Quod si tumentes oculos quis tentet inungere,
 957     2,  7|          aqua poturo porrigitur, si turbatus torus, aut mensa neglectius
 958     2,  4|          nubem constringitur nec in turbinem vertitur, inferiora vero
 959     2,  3|            periculosius est timeri, tutius despici. Omnes alias passiones
 960     2,  3|          civi, hostis est. Da regi, tyrannus est. Ita nec in proeliis
 961     2,  5|           dissimulare iniuriam quam ulcisci. Potentiorum vero iniuriae
 962     3, 10|         Sapiens furenti amico omnia ultionis instrumenta occultius removebit,
 963     3, 10|      Castigare autem irascentem, et ultro irasci, incitare est. Itaque
 964     2,  3|         Irae violentia repentina et universa est. Non paulatim procedit,
 965     3,  8|          expectaveris, desinet; nec universam illam tentaveris tollere,
 966     2,  3|        invadit. Nam numquam populus universus simul fornicandi cupiditate
 967     2,  3|            occupat. At vero in iram uno saepe agmine curritur catervatim. ~
 968     2,  6|         appetere, sed aut dulcedine urbanitatis prolapsos, aut fecerunt
 969     2,  3|         praecipitat, nullaque magis urget, sive valet superba, sive
 970     2,  5|         rerum aestimatione opus est uti. Nihil credere oportet,
 971     3,  8|         multos amicos venia fecerit utiles. Nihil gloriosius quam iram
 972     2,  3|            est. Ita nec in proeliis utilis invenitur, quia in temeritatem
 973     2,  4|             aptare cervicibus et in utramlibet partem sine lapsu transferre. ~
 974     3,  8|          paria non pugnant. Quod si utrimque certaverit, ira concurritur.
 975          | utrum
 976     2,  7|                          Quin illud valde in haec illiberale et foedum,
 977     2,  3|          nullaque magis urget, sive valet superba, sive frustratur
 978     2,  7|       effundere? Aeger et infelicis valetudinis animus est, quem talium
 979     2,  3|             quantum minatur, tantum valuerit, ob hoc ipsum quia terribilis
 980     2,  3|            aestimatur. Quamvis enim vanae illam concitaverint res,
 981 praef,  1|         consiliisque praeclusa, dum vanis agitata causis, ad considerationem
 982     2,  4|          negotia multa discurrit et varia tentat, in multis incidit
 983     3, 10|        irasci, incitare est. Itaque vario modo ira sananda est.~
 984     1,  2|      comprimuntur dentes, crebro et vehementius acto suspirio quatitur pectus,
 985     2,  6|        licentiam sibi in alios dari velit, in se nolit. Qui ergo semper
 986     3,  9|             impune ille erit?" Puta velle te, nam non erit; quia non
 987     2,  4|            contrahitur, modestus ac venerabilis invenitur. Animus autem
 988     3,  8|      clementiae, quam multos amicos venia fecerit utiles. Nihil gloriosius
 989     3,  8|                 Haec dicta sunt, ne veniat quis in iram. Quod si iam
 990     2,  3|            inferre vult, non cavet; venitque in aliam potestatem, dum
 991     3,  9|          ambitiosi. Quid levioribus verbis publicum malum abscondo?
 992     2,  5|     accedendum, quia interdum falsa veri speciem ferunt. Differendum
 993     2,  3|           etiam si oculis manifesta veritas ingeratur. Honestior illi
 994     2,  5|        tempus. Dilatus dies aperiet veritatem. Non facile aures criminantibus
 995     1,  2|      praecordiis sanguis, et colore verso torva ex pulcherrimis foedavit,
 996     2,  4|       constringitur nec in turbinem vertitur, inferiora vero saepius
 997     3,  8|         pedem. Victus est saepe qui vicit. Percussit te? Recede; nam
 998     3,  8|            qui prior retulit pedem. Victus est saepe qui vicit. Percussit
 999     3, 10|             Nunc iam tertio in loco videamus quomodo alienam iram leniamus.
1000     2,  5|              ad hoc perducuntur, ut videantur iniuriae. Sed in ea perpetratione