|
Iam vero omnis hominum, ut ita loquar, torrentes in urbem confluxerant ludorum
spectaculorumque gratia. Canebant tubae, subaudiebantur tibiae ad modosque
canebant crotala et sistra et litui et omnis musica. Ipsae deorum superum
testudines maximo istarum rerum concentu resonabant. Addebantur his hominum
murmur latum atque ingens multorumque multiplices variaeque voces et huiusmodi,
quo insolito atque immani sonitu cuncti caelicolae ad rei admirationem exciti
stetere. Interea Stupor deus, omnium ineptissimus, quod sese Momum imitans in
gratiam Iovis aliquo dicto ridiculo cuperet insinuare, ut erat suapte natura
subattonitus atque vastus, ad Iovem properans agresti voce «Proh» inquit «o rex, tantum hominum confremuit
istic subtus, ut si omnes excories procul dubio totum caelum contegas». Cui Iuppiter: «Censen tu hunc tantisper sapere? Et quid tum, o Stupor? Et quid tibi venit in
mentem? Sed tu perbelle quidem commentatus es, namque ipse quidem semper
frigens caelum cavisti ne nudum algeat». Risere dii, hinc locis omnibus quibus
terras contui possent late passimque, ut cuiusque oculi atque aures ferebant,
spectabundi haesitabant. Eccam patritiorum pompam et civium ordines
matronarumque deinceps nurumque greges cum sacris lustrare urbem: aggreditur
taeda et multa lampade noctem illustrem reddunt. Virgines porticibus conspicuae
urbem ornant atque carminibus cantuque ad saltum et thiasos deos venerantur.
Tantas res superi intuentes obmutuerant atque uti quisque se receperat loco
pendebat maxime intentus, maxime stupidus. Interea pro vetere more, quod quidem
in Promethei calamitate iam pridem factitarunt, dii praesertim maritimi ad
Momum consalutandum abque animi miseria levandum plerique accesserant: Naiades,
Napeae, Dryades, Phorceaeque atque huiusmodi. At Momus flammulas summo aethere
deorum cervicibus collucescentes, sublatis oculis quos fletu et lacrimis prope
consumpserat, despicatus, quid sibi tanta repente oborta caelo lumina peterent
rogavit, cumque rem intellexisset, tanti spectaculi invidia commotus, perquam
longissimum imo ab pectore suspirium inter ingemiscendum emisit, quo ex spiritus
anhelitu fusca et atra nebularum vis totum per aethera sublime adstitit. Qua
visa, Momus illico animum atque ingenium ut aliquid pro sua consuetudine mali
faceret contulit atque adeo institit precari eos deos qui aderant, quoad
impetravit ab iis quae ad se consalutandum accesserant nymphis ut, quando aliud
nequeant suam ad salutem conferre, hoc unum ad levandas miserias gratissimum
beneficium condonent: nebulam ipsam quam valde possint late distentam
protrahant et producant montiumque cacuminibus annectant, quo tam inimicissimis
et pessime de se meritis superis voluptuosissimum suarum aerumnarum spectaculum
intercipiatur. Calamitosi Momi precibus obtemperarunt nymphae plurimumque in eo
opere perficiundo laborantes desudarunt, quo factum est ut cum delubra deum
sacellaque atque aras adeuntes mortales non perspici a superis nubium
interventu sed solum audiri possent, superi sese in periculum dederint. Nam
quod suas quidem laudes ad tibiam concinentes non audire modo, verum inprimis
spectare quoque cuperent, quasi amentes e caelo ad sua gaudia propius haurienda
delabi instituerunt: mortalium ergo tecta occupavere. Solus Hercules, quod
fortassis invidorum aemulorumque insidias reditusque difficultatem ad superas
sedes vereretur, negavit aut deorum maiestati convenire aut fieri id tuto
posse, ut intra mortalium caetus superi considerent et commiscerentur. Se enim
monstra terrarum immanissima et truculentissima prostravisse, subegisse,
absumpsisse, hominum vero plurimorum impetum et temeritatem consentientem ne
ferre quidem uspiam potuisse: facile moveri et esse quidem opinionibus fluidam,
animis volubilem, libidinibus concitatam multitudinem; facile impelli ad
quodvis facinus, neque apud multitudinem cogitari fasne sit an nefas id quod
plurimorum consensus appetat; efferri indomitam et ruere effrenatam neque
revocari, neque retineri, neque satis coerceri ullis prudentium monitis et
rationibus aut bene consulentium imperio posse; neque scire quidem vesanam
multitudinem nolle quod ad arbitrium possit esse; quae vero occeperit,
flagitiosa et turpiane an non ea sint non curare, modo perficiat, et atrocia
non intermittere ni prius aliud quippiam atrocius incoharit. Et quod magis
miretur, in hominum numero sapere quidem per se ferme singulos atque nosse quid
rectum sit: cum tamen coiverint, omnes simul facile insanire sponteque
delirare.
|