|
Interea, dum statuas spectant,
Charon seposita ab fornice audire visus est submissa voce colloquentem ac
dicentem: «Trita haec sunt quae Gelastus confabulatur, deque tota istorum re
nihil est quod probem quam personatum Gelastum hunc: nam ei profecto nihil
fieri potest similius». Audit et alios Charon dicentes fuisse bene doctum
Gelastum in vita et prudentem, alios contra fuisse quidem stultum et procul
dubio delirasse cum ceteras ob res, tum quod tantis iniuriarum offensionibus
lacessitus seque dignitatemque suam neglexerit per animi pusillitatem. Neque
probare illius vitae rationem, qui perseveravit omnibus aeternum prodesse cum
se multi in dies lacesserent et laederent. Non illis quidem cum Oenope rem
fuisse, qui se ad propulsandas vindicandasque iniurias magis quam ad firmandam
insolentium temeritatem fortem esse ostenderet nimis ferendo. Quae Oenopis
verba cum etiam Gelastus subaudisset vocemque loquentis cognovisset, «Velim»
inquit «videas, o Charon, quam is quidem iactator sese perstrenuum praestet».
His dictis in obloquentes proripuit. Illi propius accedente mortuo et apertius
perspecto et cognito obstupuere, et Oenops nihil sibi antiquius duxit, quam ut
relicto captivo obvolaret extemplo. Ergo ad Charontem rediens Gelastus «Et
qualis» inquit «tibi visus est noster athleta, qui meo primo pedis motu
verterit terga? Et hominem demiror, cum mihi in vita apprime fuerit familiaris,
aut ea de me oblocutum aut me viso metu potius quam voluptate affectum. Sed
nunc intelligo fictum hominis ingenium et ex tuo illo personandorum artificio
obductum; fronti fictam, non veram benivolentiam exstitisse, qui profecto neque
viventis patientiam totiens lacessivisset neque defuncti nomen impeteret, si
amasset». Inter haec dicendum eccum saxum grave cymbam Charontis incutit sonitu
maximo (illud enim ebrius ille barbarus multa vi impulerat) quo ictu Charon
absterritus inclamavit ut pleno intonuerit theatro. Gelastus vero ira concitus in ebrium se
conferebat, at Charon «Desine,» inquit «o, desine,
Gelaste! Tu illos umbra, illi
nos saxis petunt. Sat
peragrati sumus. Hic praeter
ineptias et improbitatem comperio nihil quod vidisse non pigeat, et ineptias
odisse et improbitatem evitasse conferet. Abeamus!». Charontem revocabat
Gelastus, ille saltitans una et tremens diffugiebat. Hoc spectaculo theatrales
illi dii multo risere, quo risu factum est ut maximam, inauditam insperatamque
in calamitatem inciderint omnes dii. Id qui evenerit proxime recitabimus, si
prius quae Charonti etiam obtigerint insperata et cognitu festivissima succincte
rettulerimus. Audito igitur statuarum risu, Charon «Ridete» inquit «ut lubet: ego rideri quam caedi malo».
Putabat enim proscaenicos illos turbatores risisse, tametsi admiraretur
retinnire omnia deorum risu. At Gelastus, non insuetus theatri, sese confestim
in pedes conicit atque: «Papae,
o Charon, papae, siste, adsum» vociferabat. In quem versus Charon expavefactum
admiratus «Quid tibi est?»
inquit «Saxone
percusserunt?». Ille vero vix sui compos, titubans, haesitans «Audistin» inquit «statuas?». «Quid tum?». «Risere» inquit. «Quid igitur?» inquit Charon «Malles plorasse an pro metu reris statuas
risisse?». Non se poplitibus substentabat Gelastus metu exsanguis factus, eaque
de re Charontem sequens primo dato in trivio ab urbe reversam cymbae puppim
arripit atque: «Hic, quaeso, siste, o Charon». Ille vero «Vestros» inquit «mortalium personatos et fictos mores odi,
quandoquidem tu qui saxa non metuebas risu te absterritum simulas, et qui
tantopere negabas velle te huc ad mortalium sedes regredi, hinc invitus
divelleris. Et habeo tibi nullas gratias si me a colligendorum florum voluptate
abstraxisti et ad iurgia rixasque adduxisti. Quod si non saxa modo, sed etiam
risus hic statuarum pertimescendus est, quis hinc non aufugerit? Sed tu ut lubet, ego vero abeo». Tum Gelastus duri decrepiti acerbitate motus «Ne tu» inquit «o Charon, argutiis et verborum captiunculis quibus versari
philosophos praedicabas nunc apud nos uteris!». «Etenim tanti est»
inquit Charon «disertis congredi: namque apud doctos
discimus». Tum Gelastus sibi consulens non quo Charontem levaret onere, sed quo
illum, si se dimisso perseveraret citato gradu fugiens, abire interpellaret, «Ego vero» inquit «ex te quoque, ut par est, aliquid ediscam
oportet. Cedo: remum tractare enim assuescam». Tum Charon: «Remumne in sicco?».
At ille rapto remo inter reptandum scapulis gestiebat, «Sic» inquiens «clava se
habebat Hercules, quod si mihi in theatro affuisset is remus, sceleste Oenops,
quem tantis officiis et beneficiis prosecutus sum, luisses. Nam te quidem inter
mortales monstrum petissem et cuius improbitatem atque nequitiam patientia
pertuli percussissem». Tum Charon «Gelaste» inquit «huc velim animum adhibeas:
annos ego multos atque item multos portorio affui, cum innumeris sapientibus et
usu doctis habui commercium de his rebus. Hoc velim scias: stat omnium
sententia prudentissimorum non semper oportere uti patientia, statuuntque
ceteris in rebus apud mortales id observandum, ut nihil nimis, solam vero
patientiam aut nullam penitus aut omnino in vita nimiam habendam. Et fortassis
non pauciores reperias qui doleant quod patientes fuerint quam qui non
fuerint». Tum Gelastus «O» inquit «dictum prudens! Ex me id iudico: plus quidem molestiae ex
patientia subivisse me possum asseverare quam ex intolerantia offendisse».
|