|
1.
Postquam sufficienter, secundum quod materia patitur, de veritate prime
dubitationis inquisitum est, instat nunc de veritate secunde inquirere: hoc est
utrum romanus populus de iure sibi asciverit Imperii dignitatem; cuius quidem
inquisitionis principium est videre que sit illa veritas, in quam rationes
inquisitionis presentis velut in principium proprium reducantur.
2.
Sciendum est igitur quod, quemadmodum ars in triplici gradu invenitur, in mente
scilicet artificis, in organo et in materia formata per artem, sic et naturam
in triplici gradu possumus intueri. Est
enim natura in mente primi motoris, qui Deus est; deinde in celo, tanquam in
organo quo mediante similitudo bonitatis ecterne in fluitantem materiam
explicatur.
3. Et quemadmodum,
perfecto existente artifice atque optime organo se habente, si contingat
peccatum in forma artis, materie tantum inputandum est, sic, cum Deus ultimum
perfectionis actingit et instrumentum eius, quod celum est, nullum debite
perfectionis patiatur defectum, ut ex hiis patet que de celo phylosophamur,
restat quod quicquid in rebus inferioribus est peccatum, ex parte materie
subiacentis peccatum sit et preter intentionem Dei naturantis et celi; et quod
quicquid est in rebus inferioribus bonum, cum ab ipsa materia esse non possit,
sola potentia esistente, per prius ab artifice Deo sit et secondario a celo,
quod organum est artis divine, quam «naturam» comuniter appellat.
4. Ex hiis iam liquet
quod ius, cum sit bonum, per prius in mente Dei est; et, cum omne quod in mente
Dei est sit Deus, iuxta illud «Quod factum est in ipso vita erat», et Deus
maxime se ipsum velit, sequitur quod ius a Deo, prout in eo est, sit volitum.
Et cum voluntas et volitum in Deo sit idem, sequitur ulterius quod divina
voluntas sit ipsum ius.
5. Et iterum ex hoc
sequitur quod ius in rebus nichil est aliud quam similitudo divine voluntatis;
unde fit quod quicquid divine voluntati non consonat, ipsum ius esse non
possit, et quicquid divine voluntati est consonum, ius ipsum sit.
6. Quapropter querere
utrum de iure factum sit aliquid, licet alia verba sint, nichil tamen aliud
queritur quam utrum factum sit secundum quod Deus vult. Hoc ergo supponatur,
quod illud quod Deus in hominum sotietate vult, illud pro vero atque sincero
iure habendum sit.
7. Preterea meminisse
oportet quod, ut Phylosophus docet in primis ad Nicomacum, non similiter
in omni materia certitudo querenda est, sed secundum quod natura rei subiecte
recipit. Propter quod sufficienter argumenta sub invento principio procedent,
si ex manifestis signis atque sapientum autoritatibus ius illius populi gloriosi
queratur.
8. Voluntas quidem Dei
per se invisibilis est; et invisibile Dei «per ea que facta sunt intellecta
conspiciuntur»; nam, occulto existente sigillo, cera impressa de illo quamvis
occulto tradit notitiam manifestam. Nec mirum si divina voluntas per signa
querenda est, cum etiam humana extra volentem non aliter quam per signa
cernatur.
|