|
1. Exaceratis
quodam modo vulgaribus ytalis, inter ea que remanserunt in cribro comparationem
facientes honorabilius atque honorificentius breviter seligamus.
2 Et primo de
siciliano examinemus ingenium: nam videtur sicilianum vulgare sibi famam pre
aliis asciscere eo quod quicquid poetantur Ytali sicilianum vocatur, et eo quod
perplures doctores indigenas invenimus graviter cecinisse, puta in cantionibus
illis
Ancor che l'aigua per lo foco lassi,
et
Amor, che lungiamente m'hai menato.
3. Sed hec fama trinacrie terre, si rccte signum ad quod
tendit inspiciamus, videtur tantum in obproprium ytalorum principum remansisse,
qui non heroico more sed plebeio secuntur superbiam.
4. Siquidem illustres heroes, Fredericus cesar et
benegenitus eius Manfredus, nobilitatem ac rectitudinem sue forme pandentes,
donec fortuna permisit humana secuti sunt, brutalia dedignantes. Propter quod
corde nobiles atque gratiarum dotati inherere tantorum principum maiestati
conati sunt, ita ut eorum tempore quicquid excellentes animi Latinorum
enitebantur primitus in tantorum coronatorum aula prodibat; et quia regale
solium erat Sicilia, factum est ut quicquid nostri predecessores vulgariter
protulerunt, sicilianum voc[ar]etur: quod quidem retinemus et nos, nec posteri
nostri permutare valebunt.
5. Racha, racha. Quid nunc personat tuba novissimi
Frederici, quid tintinabulum secundi Karoli, quid cornua lohannis et Azonis
marchionum potentum, quid aliorum magnatum tibie, nisi «Venite carnifices,
venite altriplices, venite avaritie sectatores»?
6. Sed prestat ad propositum repedare quam frustra loqui.
Et dicimus quod, si vulgare sicilianum accipere volumus secundum quod prodit a
terrigenis mediocribus, ex ore quorum iudicium eliciendum videtur, prelationis
honore minime dignum est, quia non sine quodam tempore profertur; ut puta ibi:
Tragemi d'este focora se t'este a
boluntate.
Si autem ipsum accipere volumus secundum quod ab ore primorum Siculorum
emanat, ut in preallegatis cantionibus perpendi potest, nichil differt ab illo
quod laudabilissimum est, sicut inferius ostendemus.
7. Apuli quoque vel sui acerbitate vel finitimorum suorum
contiguitate, qui Romani et Marchiani sunt, turpiter barbarizant: dicunt enim
Volzera che chiangesse lo quatraro.
8. Sed quamvis terrigene Apuli loquantur obscene
comuniter, prefulgentes eorum quidam polite locuti sunt, vocabula curialiora in
suis cantionibus compilantes, ut manifeste apparet eorum dicta perspicientibus,
ut puta
Madonna, dir vi volglio,
et
Per fino amore vo si letamente.
9. Quapropter superiora notantibus innotescere debet nec
siculum nec apulum esse illud quod in Ytalia pulcerrimum est vulgare, cum
eloquentes indigenas ostenderimus a proprio divertisse.
|