|
XIX –
Quanta ratione de morte eius sequatur humana salvatio.
ANSELMUS:
Intueamur nunc, prout possumus,
quanta inde ratione sequatur humana salvatio.
BOSO:
Ad hoc tendit cor meum. Nam
quamvis hoc mihi videar intelligere, ipsam tamen rationis contextionem a te
volo fieri.
ANSELMUS:
Quantum autem sit quod filius
sponte dedit, non est opus exponere.
BOSO:
Sufficienter patet.
ANSELMUS:
Eum autem qui tantum donum sponte
dat deo, sine retributione debere esse non iudicabis.
BOSO:
Immo necesse esse video, ut pater
filio retribuat. Alioquin aut iniustus videretur esse si nollet, aut impotens
si non posset; quae a deo aliena sunt.
ANSELMUS:
Qui retribuit alicui: aut dat
quod ille non habet, aut dimittit quod ab illo potest exigi. Prius autem quam
tantam rem filius faceret, omnia quae patris erant sua erant (cf. Io. 16,15;
17,10); nec umquam debuit quod illi dimitti possit. Quid ergo retribuetur
nullius rei egenti, et cui non est quod dari aut dimitti possit?
BOSO:
Ex una parte video retribuendi
necessitatem, et ex altera impossibilitatem; quia et necesse est deum reddere
quod debet, et non est quod reddat.
ANSELMUS:
Si tanta et tam debita merces nec
illi nec alii redditur, in vanum filius tantam rem fecisse videbitur.
BOSO:
Hoc nefas est aestimare.
ANSELMUS:
Necesse est ergo ut alicui alii
reddatur, quia illi non potest.
BOSO:
Inevitabiliter sequitur.
ANSELMUS:
Si voluerit filius quod sibi
debetur alii dare: poteritne pater iure illum prohibere, aut illi cui dabit
negare?
BOSO:
Immo et iustum et necessarium
intelligo, ut cui voluerit dare filius, a patre reddatur; quia et filio quod
suum est dare licet, et pater quod debet non nisi alii reddere potest.
ANSELMUS:
Quibus convenientius fructum et
retributionem suae mortis attribuet quam illis, propter quos salvandos, sicut ratio
veritatis nos docuit, hominem se fecit, et quibus, ut diximus, moriendo
exemplum moriendi propter iustitiam dedit? Frustra quippe imitatores eius
erunt, si meriti eius participos non erunt. Aut quos iustius faciet haeredes
debiti quo ipse non eget, et exundantiae suae plenitudinis, quam parentes et
fratres suos, quos aspicit tot et tantis debitis obligatos egestate tabescere
in profundo miseriarum, ut eis dimittatur quod pro peccatis debent, et detur
quo propter peccata carent?
BOSO:
Nihil rationabilius, nihil
dulcius, nihil desiderabilius mundus audire potest. Ego quidem tantam fiduciam
ex hoc concipio, ut iam dicere non possim quanto gaudio exultet cor meum. Videtur
enim mihi quod nullum hominem reiciat deus ad se sub hoc nomine accedentem.
ANSELMUS:
Ita est, si accedit sicut
oportet. Quemadmodum autem sit ad tantae gratiae participationem accedendum et
quomodo sub illa vivendum, nos ubique sacra scriptura docet, quae super solidam
veritatem, quam deo adiuvante aliquatenus perspeximus, velut super firmum
fundamentum fundata est.
BOSO:
Vere quidquid super fundamentum
hoc aedificatur, super firmam petram fundatur (cf. Luc. 6,48).
ANSELMUS:
Puto me iam aliquantulum tuae
satisfecisse quaestioni, quamvis hoc melior me facere plenius possit, et
maiores atque plures quam meum aut mortale ingenium comprehendere valeat huius
rei sint rationes. Palam etiam est quia deus, ut hoc faceret quod diximus,
nullatenus indigebat, sed ita veritas immutabilis exigebat. Licet enim hoc quod
homo ille fecit, deus dicatur fecisse propter unitatem personae, deus tamen non
egebat ut de caelo descenderet ad vincendum diabolum, neque ut per iustitiam
ageret contra illum ad liberandum hominem; sed ab homine deus exigebat ut
diabolum vinceret, et qui per peccatum deum offenderat, per iustitiam
satisfaceret. Siquidem diabolo nec deus aliquid debebat nisi poenam, nec homo
nisi vicem, ut ab illo victus illum revinceret; sed quidquid ab illo
exigebatur, hoc deo debebat non diabolo.
|