35 - De Sancto Mauro XXXIIII

110. Maurus XXXIIII. Iste fortis fuit viribus; diaconus huius ecclesiae fuit et yconomos et abba monasterio sancti Bartolomei extitit, ubi nunc, uti conspicitis, ego sum, Deo favente, ex dimissione Sergii diaconi, patruelis mei.

Hic praedictus, ut dixi, pontifex multas vexationes cum Romano pontifice habuit, multa certamina, multas turbines, multas altercationes. Multis vicibus Constantinopolim attigit, ut ecclesiam suam ab iugo vel conditione Romanorum everteret. Factumque est ita, et subtracta est Ravennatis ecclesia, ne unquam deinceps pontificis Romanae sedis ad cunsecrationis Romam iret futurus pastor Ravennensis ecclesia, seu nec illum regimen super se haberet, neque sub illius Romani pontificis ditione foret aliquando, sed hic cunsecrasset suum electum a tribus suis episcopis, palliumque ex imperatore Constantinopolitano deferebat.

Si nos discurreremus per multa et longinqua itinera, per ordinem narrare potui, quomodo hoc factum est aut pro qua causa velquibus ingeniis. Si hoc facere voluimus, ut per omnia discurramus, cartas et atramentum expendo, et vos expectantes tardabitis.

Diaconus et vicedomini istius ecclesiae fuit, monasterium beati Bartolomei apostoli, ubi ego abbas esse videor, ipse tenuit seculum [illud].

111. Igitur misit ad rectorem suum Siciliae nomine Benedictum diaconum, qui igitur in tempore regebat curam de causis hac rebus Ravennensis ecclesia, manipularium suum, voluit ipsum rectorem Siciliae cunstituere, per epistolam dicens: «Satis nobis servitium placuit. Senuisti; revertere ad sanctam matrem ecclesiam, ubi nutritus fuisti. Tenpus est iam, ut videam te, et istum nostrum manipularium constitue rectorem post te. Si fieri potest, non sit tibi gravis haec nostra admonitio; quod si tibi grave est hoc huius, vide, quomodo eum ad nos remittas.»

Ille autem, sciens voluntatem pontificis, honoravit eum diversis exeniis et donis, auro argentoque, vasis cuncupiscibilibus atque promiscuis aliis. Cum vero deducti fuissent ad navem, obsculati sunt se invicem, et valedicentes ei, dedit illi trecentos aureos et misit illum opimum ad pontificem suum.

Tunc praedictus Benedictus diaconus venit iterum in Siciliam, exinde honeratis dromonibus quinquaginta vilia modiorum tritici, sine quavis aliis aristis aut legumina, pelles arietum rubricatas et iacintinas casulas et pluviales syrias exornatas, laenas et cetera indumenta, vasa de auricalco et argentea, solidorum aureorum triginta unum milia. Ex his quindecim milia in palatio Constantinopolitano et sedecim milia in archivo ecclesia deportavit. Haec pensio omni anno solvebatur, triticum vero semper ad mensa unde pontifex vescebatur.

Reversus vero manipularius pontifici narravit omnia quae gesta sunt, et indicavit de donis quod ei largitus est, et egit gratias absenti viro.

Post tertium annum iterum misit eum, qui antea fuerat, in Siciliam ad praedictum diaconum, occasione data pro orto, quem tenebat, accessionem faceret, ut iterum muneraret eum. Et misit, ut, si non possit difinire causam: «Ne quis invadat, etiam Constantinopolim pergite et imperatori supplicate.»

Ille vero, postquam legit missam sibi epistolam, suscepit eum honorifice et dixit illi: «Ortum, de quo agitur, dic domino meo, nos habemus. Cras maneamus illuc, et causam, pro qua tu missus es, sic faciam, quod tu nunquam ad Siciliam desideres venire.» Qui tribuit ei argentum multum ponderaque auri plurima. Et ultra non fuit ei, postquam Ravennam attigit, necesse ad Siciliam remigare.

112. Contigit eo tempore, ut papa Romanus mitteret ad eum legationem, ut Romam pergeret, volens eum subiugare suae ditioni.

Qui accepta epistola legit et cumplicuit, aiens ad legatos apostolicae sedis: «Quid est hoc, quod facere nitimini? Nonne inter nos statutum est et sacramentum cunfirmatum, ut nec ille adversus me vel meam ecclesiam, neque sui posteri successoresque meos inquietent? Meum cyragraphum apud se habet, et ego illius detineo, post omnia inter nos cunscripta et sacerdotum meorum et illius manibus roborata. In ipsius manibus praecepta pagina confirmata sunt. Etiam vos ipsis ibidem literas exarastis. Haec iussa non cunsentio. Revertamini ad eum, qui vos misit, et quod audistis nunciate.»

Qui reversi nunciaverunt per ordine gesta re. Tunc indignatus papa iussit scribere epistolam obligationis, anathematis vinculi innodatam, et ipse manu propria subscribens: ut, si non ad apostolicam sedem Maurus archiepiscopus veniret, non haberet licentiam missas canere, nec nullus homo ad eius communicationem accederet, neque quicumque clericus se illi adhaereret, nec ad sacrumsanctum altare cum ipso accederet, nec ullam oblationem cum eo vel pro eo offerret.

Quicumque autem temerarius fuisset, non observasset, Iudaicis esset vinculis alligatus et a regno Dei alienus fuisset. Haecomnia inserta in epistola deferunt legati Romanae sedis, pontifici Mauro Ravennensis civitatis obtulerunt. Quam accipiens Maurus antistes, tristissimas legit literas. Qui et iste ira repletus, non specie furiae, sed quasi furor inrevocabilis, scribens et ipse epistolam similiter obligationis ex anathemate commissa, ut nec ille papa licentiam haberet, missas canendi, sicut nec iste; ad instar Romana epistola suam scribere iussit misitque Romam ad praedictum papam.

Quam lectam proiecit a se, iterumque iussit colligi. Post haec voluit dirigere legatos Constantinopolim ad imperatorem, ut eo coherceret Maurum archiepiscopum, ad cuncilium Romam iret, quomodo ausus fuisset magistrum suum obligationis epistolam mittere.

In tali vero obligatione mortui sunt ambo. Ex illa vero die nec Romae oblationes pro eo offerunt, nec hic pro isto; sed tantum omni ebdomada, die quinta feria post verpertinum officium expletum cunveniunt presbiteri, diacones, subdiaconi et clerici, ingrediuntur in secretarium et dividunt inter se bucellam panis et botulos singulos, ciatum vini; et dicit presbiter vel quicumque in ordine prior est: «Requiem aeternam donet dominus Deus anima illius, in cuius commemorationem hac sumpsimus,» et ceteri dicunt: «Iubeat Deus;» et his dictis recedunt.

Aiunt alii, quod post mortem ipsorum, post plura tempora Romae in concilio hanc causam discussam fuisset. Qui providentia episcoporum quasi pro depositione illorum inciderunt summitatem cunpadis pedis dexteri. Sic illi, sic isti.

113. In hora autem mortis suae vocavit omnes sacerdotes suos, plorans coram eis, petens veniam, et dixit ad eos: «Ego ingredior viam mortis, contestor et moneo vos, non vos tradatis sub Romanorum iugo. Eligite ex vobis pastorem, et cunsecretur a suis episcopis. Pallium ab imperatore petite. Quacumque enim die Romae subiugati fueritis, non eritis integri.»

Et his dictis obiit; sepultusque est in ardica beati Apolenaris, mirae sepulturae. Ibi fuit lapis pirfireticus ante praedictam arcam, preciosissimus et valde lucidissimus in modum vitri. Et apertis ianuis,

quae respiciunt ad ecclesiam beati Severi, intuisset quis illum lapidem, sicut in speculum tam homines quamque animalia sive volatilia vel qualiscunque res inde transissent, enigma quasi [in] sepculum videri potuisset.

Sed pene annos 12, tempore Petronacis pontificis Lotharius augustus tollere iussit, et in capsam ligneam super lanam inclausit et Franciam deportavit et super altarium sancti Sebastiani, mensam ut esset, posuit. Praeceptum mihi a pontifice fuit, ut ego illuc issem, ne caementarii incaute agerent, frangeretur; sed corde dolore pleno in partem aliam secessi.

114. Iste corpus beati Apolenaris, qui dudum in ardica ipsius conditum a Maximiano praesule cum Iuliano argentario fuit, exinde tulit et in medio templi collocavit; et ipsius martiris historiam laminis argenteis infixit.

Epitaphium vero desuper invenies scriptum continente ita:

«Prima fides, nostrisque pater promiserat olim
Perspiciendum oculis et lagis voce vocandum,
Christum concrebrans, Christum sonasti, omnia Christum,
O nomen praedulce Mauri pontificis, lux et decus,
Praesidiumque nostrum, requies o certa laborum!
Blandus in hore sapor, flagrans odor, irriguus fons,
Castum amor, pulcra species, sincera voluntas.
Si gens surda neget sibi tot praeconia de te,
Tam multas rerum voces elementaque tanta
Vidisti, angelicis comitatum coetibus alte
Ultima quam spacium non mensurabile tendit.
Currens namque gradibus regumque sedens,
Praemia digna ferens; quae te tam laeta tulerunt
Eloquia merito primi sequaces defuisti.
Tam generis tibi celsus apex, quam gloria fandi;
Inviolatus amor, castae praeconia vitae.
Ore decens, bonus ingenio facundus et omni,
Vota probantur Deo meritisque faventia sanctis.
Omnia quae voluisti, prosperaque vidisti et idem.
Optasti quicquid, [sic] contigit, ut voluisti.
Creditus et vitas hominum rationi medendi,
Inde et perfunctae manet hac reverentia vitae.
Virtutibus tuis ad culmen tuam relevasti sede,
Serta tenens apostolica, ad iura propria collocasti.
Nunc etiam manes placidus pia cura restrictus,
Et nunc perpetuus sentiris sub humo sepulcri.
Corruptela patris nascentem turbida carnis,
Progenies, Christum invenies de corde parentem.»

Et ante ipsam arcam invenies in pavimento tessellis exaratum continentem ita: «Hic requiescit in pace Maurus archiepiscopus, qui vixit annos plus minus LXVII. Qui tempore domni Constantini imperatoris liberavit ecclesiam suam de iugo Romanorum servitutis.» Sedit annos 28, menses 10, dies 18.