bold = Main text
Capov. grey = Comment text
1 | ab
2 | absque
3 11 | per se et non solum per accidens, eo quod partes eius per
4 16 | suae invenerunt. Consimile accidit Aristoteli et aliis, qui
5 7 | alium motum, quaestio est an acquiretur nova conditio motori aut
6 3 | Quam conditionem oportet acquiri per motum, antequam fiat
7 12 | conditio aut est motus, aut acquisita per motum; et ita post motum
8 18 | mutationes et aliae sunt homini adiumentum. Ergo cum non egebit homo
9 12 | necesse est, ut post motum adveniat conditio aut motori, aut
10 16 | cum transitoriis quam cum aeternis, ipsorum apprehensiva in
11 9 | neque omnino tempus, sed aeternitas. Non ergo fuit eorum non-esse
12 9 | quia eorum non-esse in aeternitate fuit et eorum esse in tempore.~
13 8 | alicuius initiati fuerit ab aeterno et sine initio, et eius
14 6 | si significetur prioritas aeternorum ad temporalia facta, haec
15 16 | de non corporalibus false affirmant et dicunt et existimant
16 16 | temporalis multa inconvenientia affirmaverunt, sicut de perpetuitate motus
17 2 | Similiter si illud, in quod agat agens, nondum est, aut si
18 3 | antequam fiat de potentia agente actu agens. Ita in omni,
19 3 | alicuius conditionis ex parte agentis, vel ex parte patientis.
20 | aliae
21 | alias
22 | alioquin
23 | alios
24 | aliquem
25 | aliqui
26 | aliquis
27 | aliquod
28 | aliter
29 | an
30 16 | quam cum aeternis, ipsorum apprehensiva in phantasmatibus mutabilium
31 | apud
32 17 | Arguit autem magister Ricardus
33 1 | Primum argumentum, quod ponit Aristoteles
34 16 | invenerunt. Consimile accidit Aristoteli et aliis, qui per discursum
35 16 | intelligentia non possit superius ascendere, quam ascendunt eius affectus,
36 16 | superius ascendere, quam ascendunt eius affectus, et ita, cum
37 16 | errorem incidere, cum mentis aspectus vel intelligentia non possit
38 16 | simplicitatem aeternitatis attingere non potuit.~
39 7 | et est intentio secundum Averroëm ostendere, quod semper fuit
40 11 | localiter moveri, sicut dicit Averroes, est duobus modis: movetur
41 11 | lineae, licet Aristoteles et Averroës et expositores alii habeant
42 7 | in effectu. - Ratio autem Averrois, qua putat, quod intentio
43 6 | neutram partem divisionis cadit mundus, vel tempus, vel
44 16 | incommutabilem et intemporalem et cetera talia, ut putet eum vel
45 7 | unius continuantis motus ceteros est hoc, quod Aristoteles
46 4 | reduci ad motum continuum circularem. ~
47 11 | quia tempus et motus sunt coaequaeva, quia dicit in complemento
48 11 | coaequaeva, quia dicit in complemento rationis suae haec verba: «
49 3 | actum, est defectus alicuius conditionis ex parte agentis, vel ex
50 2 | ista disiuncta per motum coniungi.~
51 7 | motorem. Cuius ostensioni ibi coniungitur haec ratiocinatio: convincitur
52 16 | motus et temporis et per consequens mundi. Et necesse fuit philosophos
53 16 | rationis suae invenerunt. Consimile accidit Aristoteli et aliis,
54 12 | Consimilibus rationibus eis, quae praedictae
55 18 | Consimiliter potest esse ratio de futuro;
56 18 | caeli est, ut per ipsum sit continua generatio et corruptio,
57 7 | perpetuitate motus unius continuantis motus ceteros est hoc, quod
58 11 | modo essendi in loco suo continue post sui creationem recessit
59 4 | necesse est reduci ad motum continuum circularem. ~
60 6 | implicata est in sermone ideo contradictio, quia implicatur, quod tempus
61 16 | et dicunt et existimant contraria illis, quae alias per discursus
62 16 | multa per discursum rationis convincimus esse vera, quorum essentiam
63 7 | coniungitur haec ratiocinatio: convincitur primum motum moveri et primum
64 16 | phantasmata, multas proprietates corporales de non corporalibus false
65 14 | ponere ultimum motum in corruptibilem et motorem incorruptibilem.
66 14 | Item: ultimum motum aut est corruptible aut non. Si est ens corruptivum,
67 18 | sit continua generatio et corruptio, in quantum hae mutationes
68 14 | corruptible aut non. Si est ens corruptivum, aut est corruptor aut non.
69 14 | ens corruptivum, aut est corruptor aut non. Quod si est, erit
70 11 | suo, in quo fuit in sui creatione, a quo modo essendi in loco
71 11 | loco suo continue post sui creationem recessit et omnes modos
72 10 | tempus sine motu, ut ostensum cst tractatu de tempore. Ergo
73 11 | loco renovavit, et in fine cuiuslibet revolutionis rediit caelum
74 16 | intellexisse. Quare scire debemus, quod multa per discursum
75 9 | in hac ratiocinatione est deceptio propter hoc, quod intellectus
76 3 | egreditur ad actum, est defectus alicuius conditionis ex
77 11 | dubio ipsi non habent ad hoc demonstrationem, sed sola imaginatio perpetuitatis
78 6 | fuerunt in potentia, ut designetur prioritas aeternitatis ad
79 16 | phantasmatibus mutabilium detenta simplicitatem aeternitatis
80 16 | alii philosophi probant Deum esse incommutabilem et intemporalem
81 16 | intelligentiae sunt et quod Deus est, non tamen intelligunt
82 3 | Et ut ad unum dicam: Causa, quare aliquid quod
83 6 | tempus et «potentia» non dicat potentiam causae materials,
84 6 | est diminuta. Quod enim dicitur «motus aliquando primo fuit,
85 11 | erat aut non erit, tanta dicta sint» - quia haec dixit
86 6 | Aristotelis et philosophorum est diminuta. Quod enim dicitur «motus
87 16 | contraria illis, quae alias per discursus rationis suae invenerunt.
88 3 | praecedere motum alium non disiunctum a sequente per quietem. ~
89 7 | quod semper fuit et erit in dispositione, qua nunc est.~
90 6 | fuit, postquam non fuit», distinguendum est, quia, si haec dictio «
91 9 | hoc, quod intellectus non distinguit inter prioritatem temporis
92 8 | eius ease et eius non-esse dividuntur prioritate et posterioritate.
93 16 | tamen intelligunt essentiam divinam vel incorporeitatem intelligentiarum,
94 6 | quia sub neutram partem divisionis cadit mundus, vel tempus,
95 11 | dicta sint» - quia haec dixit supponendo perpetuitatem
96 11 | inconvenicnti. Sed sine dubio ipsi non habent ad hoc demonstrationem,
97 11 | sicut dicit Averroes, est duobus modis: movetur enim localiter
98 | eadem
99 | eam
100 7 | perpetuo secundum dispositionem eandem, qua alterum nunc movet
101 7 | facerent moventem et motum in effectu. - Ratio autem Averrois,
102 6 | sed solum potentiam causae efficientis. Haec autem propositio: «
103 18 | adiumentum. Ergo cum non egebit homo his mutationibus, non
104 | eis
105 14 | corruptible aut non. Si est ens corruptivum, aut est corruptor
106 | eos
107 | erant
108 16 | fuit philosophos in hunc errorem incidere, cum mentis aspectus
109 6 | non fuerint, et priusquam essent, fuerunt in potentia, ut
110 17 | praesens fuit, antequam aliquid esset praeteritum. Et ita praeteritum
111 6 | potentia priore exit ad actum etc.» vera est, si significetur
112 | eum
113 16 | false affirmant et dicunt et existimant contraria illis, quae alias
114 1 | praecedentem. Ergo si motus primus exivit de potentia ad actum, motum
115 6 | sine initio et habere esse extensum per moram inflnitam, est
116 7 | movente et moto in potentia facerent moventem et motum in effectu. -
117 16 | corporales de non corporalibus false affirmant et dicunt et existimant
118 11 | et infinitatis temporis fecit eos hoc falsum ponere. -
119 18 | moveatur. Stabit ergo caelum et finietur motus et tempus, cum cessabit
120 18 | probant etiam aliqui tempus finiri ex parte post hoc modo:
121 [Title]| DE FINITATE MOTUS ET TEMPORIS~ ~
122 17 | praeteritum. Et ita praeteritum finitum est. ~
123 16 | homines sciunt ostendere firma ratione, quod intelligentiae
124 16 | qui per discursum rationis firmiter sciunt aeternitatem simplicem
125 11 | secundum subiectum, sed formaliter; et sic movetur caelum localiter
126 11 | sed fuit instans primum et forte erit ultimum in tempore,
127 6 | motus fuerunt postquam non fuerint, et priusquam essent, fuerunt
128 5 | convincit, primum motum non fuisse, convincit etiam, quod non
129 18 | Consimiliter potest esse ratio de futuro; licet enim idem magister
130 18 | magister non retorqueat ea ad futurum, probant etiam aliqui tempus
131 8 | ponatur motus simpliciter generatus et habens initium: ergo
132 11 | Averroës et expositores alii habeant hoc pro inconvenicnti. Sed
133 11 | Sed sine dubio ipsi non habent ad hoc demonstrationem,
134 15 | secundum dispositionem unam se habentis, mutabilia tamen temporaliter
135 6 | est esse sine initio et habere esse extensum per moram
136 18 | et corruptio, in quantum hae mutationes et aliae sunt
137 6 | impossibile. Et non est hase divisio sufficiens: motus
138 | his
139 18 | Omnia facta sunt, propter hominem. Motus ergo caeli est, ut
140 16 | intelligimus, sicut multi homines sciunt ostendere firma ratione,
141 18 | mutationes et aliae sunt homini adiumentum. Ergo cum non
142 18 | et tempus, cum cessabit hominum generatio.~
143 18 | adiumentum. Ergo cum non egebit homo his mutationibus, non erit
144 | hunc
145 | ideo
146 11 | rationis suae haec verba: «quia igitur non verum tempus erat vel
147 | illa
148 | illis
149 | illius
150 6 | sub tempore; tamen apud imaginationem ponentem, quod idem est
151 2 | est, insufficiens est aut impeditur, aut quia illud in quod
152 6 | significet ordinem temporalem, implicata est in sermone ideo contradictio,
153 6 | ideo contradictio, quia implicatur, quod tempus praecesserit
154 15 | temporis post omne tempus et impotentia intelligendi aeternitatem
155 16 | philosophos in hunc errorem incidere, cum mentis aspectus vel
156 16 | philosophi probant Deum esse incommutabilem et intemporalem et cetera
157 11 | expositores alii habeant hoc pro inconvenicnti. Sed sine dubio ipsi non
158 1 | est motus primus, quod est inconveniens. ~
159 16 | extensionis temporalis multa inconvenientia affirmaverunt, sicut de
160 16 | intelligunt essentiam divinam vel incorporeitatem intelligentiarum, sed ea
161 14 | corruptibilem et motorem incorruptibilem. Si ergo aliquando cessabit
162 12 | Aristoteles, quod motus est incorruptibilis, et iste perpetuus ex parte
163 15 | quaestiones et opiniones non inducit nisi imaginatio temporis
164 11 | perpetuitatem temporis et eius infinitatem ex utraque parte.~
165 11 | imaginatio perpetuitatis et infinitatis temporis fecit eos hoc falsum
166 6 | esse extensum per moram inflnitam, est illa divisio necessaria. -
167 8 | alioquin, cum non-esse alicuius initiati fuerit ab aeterno et sine
168 10 | Aristotelis sumpta est a natura instantis. Instans enim omne est continuatio
169 9 | deceptio propter hoc, quod intellectus non distinguit inter prioritatem
170 16 | simplicem perspicue non intellexerunt, sed sub phantasmate extensionis
171 16 | simplicitatem aeternitatis perspicue intellexisse. Quare scire debemus, quod
172 15 | omne tempus et impotentia intelligendi aeternitatem simplicem motoris
173 16 | cum mentis aspectus vel intelligentia non possit superius ascendere,
174 16 | ostendere firma ratione, quod intelligentiae sunt et quod Deus est, non
175 16 | divinam vel incorporeitatem intelligentiarum, sed ea sub phantasmatibus
176 16 | vera, quorum essentiam non intelligimus, sicut multi homines sciunt
177 16 | quod Deus est, non tamen intelligunt essentiam divinam vel incorporeitatem
178 16 | Deum esse incommutabilem et intemporalem et cetera talia, ut putet
179 11 | aliquis, quod Aristoteles non intendit hoc ibi probare, quia tempus
180 | inter
181 5 | aliquando quies absque motu intermedio.~
182 12 | parte post, et quod non interrumpitur quiete, nec erit post motum
183 16 | discursus rationis suae invenerunt. Consimile accidit Aristoteli
184 | ipsam
185 | ipsi
186 | ipsorum
187 15 | Et manifestum est, quod istas quaestiones et opiniones
188 | iste
189 14 | Item: ultimum motum aut est corruptible
190 16 | cum Philosophorum affectus ligati erant plus cum transitoriis
191 11 | sicut sunt puncta in ultimo lineae, licet Aristoteles et Averroës
192 16 | extensionis temporalis quasi a longe speculantcs eam viderunt
193 6 | non dicat potentiam causae materials, sed solum potentiam causae
194 9 | prius i. e. in superiori mensura quidem eorum esse, quia
195 9 | cum mundo coeperunt, non mensurat tempus sine initio, neque
196 16 | hunc errorem incidere, cum mentis aspectus vel intelligentia
197 7 | nova conditio motori aut mobili, aut remotio impedimenti,
198 6 | ostendit, quod non fuerunt mobilia prius quiescentia tempore
199 11 | dicit Averroes, est duobus modis: movetur enim localiter
200 11 | creationem recessit et omnes modos essendi in eodem loco renovavit,
201 11 | initium; et initium est modus caeli essendi in loco suo,
202 6 | habere esse extensum per moram inflnitam, est illa divisio
203 11 | tota sphaera circulariter mota movetur per se et non solum
204 11 | non sphaerica circulariter moti habet initium in motu sibi
205 11 | primum est, sicut in aliis motibus. Manifestum est enim, quod
206 7 | septimo ostendit, quod in motis localiter necesse est esse
207 12 | utrisque, propter quam fiat de motore in actu non-motor in actu
208 15 | intelligendi aeternitatem simplicem motoris primi secundum dispositionem
209 16 | Nec moveat aliquem, quod Aristoteles
210 18 | erit causa, quare caelum moveatur. Stabit ergo caelum et finietur
211 7 | impedimenti remotionem de movente et moto in potentia facerent
212 7 | moto in potentia facerent moventem et motum in effectu. - Ratio
213 7 | moveri et primum motorem movere perpetuo secundum dispositionem
214 7 | eandem, qua alterum nunc movet et alterum nunc movetur;
215 16 | si sequantur phantasmata, multas proprietates corporales
216 16 | non intelligimus, sicut multi homines sciunt ostendere
217 9 | mundi et eorum, quae cum mundo coeperunt, non mensurat
218 15 | dispositionem unam se habentis, mutabilia tamen temporaliter variantis.~
219 16 | apprehensiva in phantasmatibus mutabilium detenta simplicitatem aeternitatis
220 18 | corruptio, in quantum hae mutationes et aliae sunt homini adiumentum.
221 18 | cum non egebit homo his mutationibus, non erit causa, quare caelum
222 | namque
223 10 | Aristotelis sumpta est a natura instantis. Instans enim
224 6 | inflnitam, est illa divisio necessaria. - Si autem haec dictio «
225 | neque
226 6 | postquam non fuit, quia sub neutram partem divisionis cadit
227 17 | aliquando fuit praesens. Ergo nihil temporis eat praeteritum,
228 12 | quam fiat de motore in actu non-motor in actu et de moto in actu
229 12 | actu et de moto in actu non-motum in actu. - Et ista etiam
230 9 | aeternitatis ad tempus. Nonesse namque mundi et eorum, quae
231 7 | quaestio est an acquiretur nova conditio motori aut mobili,
232 16 | corporalibus quasi solem sub nube vident, et si sequantur
233 6 | est ease cum tempore, quia nullum horum est sine initio. Nec
234 | omnes
235 | omni
236 18 | ex parte post hoc modo: Omnia facta sunt, propter hominem.
237 | omnino
238 | omnis
239 13 | si stabit caelum; et haec opinio solvitur ut supra. ~
240 13 | Dico, quod in hac opinione est imaginatio temporis
241 15 | quod istas quaestiones et opiniones non inducit nisi imaginatio
242 7 | Quia autem primum motum oporteret praecedere alium motum,
243 2 | motum praecedentem» sic ostenditur: Cum aliquid est in potentia
244 7 | et primum motorem. Cuius ostensioni ibi coniungitur haec ratiocinatio:
245 10 | est tempus sine motu, ut ostensum cst tractatu de tempore.
246 11 | Manifestum est enim, quod omnis pars non sphaerica circulariter
247 6 | non fuit, quia sub neutram partem divisionis cadit mundus,
248 11 | solum per accidens, eo quod partes eius per se moventur, et
249 2 | sunt, necesse est, illud passim per motum fieri, aut ista
250 3 | parte agentis, vel ex parte patientis. Quam conditionem oportet
251 11 | demonstrationem, sed sola imaginatio perpetuitatis et infinitatis temporis
252 7 | et primum motorem movere perpetuo secundum dispositionem eandem,
253 2 | insufficiens est, oportet, ut pet, motum fiat sufficiens.
254 16 | viderunt et sequentes ipsum phantasma extensionis temporalis multa
255 16 | vident, et si sequantur phantasmata, multas proprietates corporales
256 16 | non intellexerunt, sed sub phantasmate extensionis temporalis quasi
257 16 | quod Aristoteles et alii philosophi probant Deum esse incommutabilem
258 6 | tamen apud imaginationem ponentem, quod idem est esse sine
259 1 | Primum argumentum, quod ponit Aristoteles ad probandum
260 6 | aeternitatem et fuit primo positum, quod significet tempus
261 16 | aspectus vel intelligentia non possit superius ascendere, quam
262 8 | dividuntur prioritate et posterioritate. Sed prius et posterius
263 18 | Consimiliter potest esse ratio de futuro; licet
264 16 | aeternitatis attingere non potuit.~
265 6 | implicatur, quod tempus praecesserit primum principium motus
266 12 | Consimilibus rationibus eis, quae praedictae sunt, ostendit Aristoteles,
267 15 | aeternitatem simplicem motoris primi secundum dispositionem unam
268 6 | tempus praecesserit primum principium motus et ita, quod motus
269 9 | non-esse prius i. e. tempore priori, quam eorum esse; sed fuit
270 6 | postquam non fuerint, et priusquam essent, fuerunt in potentia,
271 | pro
272 1 | quod ponit Aristoteles ad probandum perpetuitatem motus est
273 11 | Aristoteles non intendit hoc ibi probare, quia tempus et motus sunt
274 6 | temporalis. Et sic tenet probatio illius. Et si significetur
275 14 | aut non. Quod si est, erit processus in infinitum. Ergo oportet
276 16 | sequantur phantasmata, multas proprietates corporales de non corporalibus
277 | proprio
278 11 | ultimum in tempore, sicut sunt puncta in ultimo lineae, licet
279 7 | Ratio autem Averrois, qua putat, quod intentio Aristotelis
280 14 | aliquando cessabit motus, quaeritur ratio, quare tunc plus,
281 7 | praecedere alium motum, quaestio est an acquiretur nova conditio
282 15 | manifestum est, quod istas quaestiones et opiniones non inducit
283 | quando
284 | quantum
285 | qui
286 | quicquid
287 | quidem
288 6 | non fuerunt mobilia prius quiescentia tempore infinito et coeperunt
289 12 | et quod non interrumpitur quiete, nec erit post motum quies
290 3 | disiunctum a sequente per quietem. ~
291 | quorum
292 16 | homines sciunt ostendere firma ratione, quod intelligentiae sunt
293 12 | Consimilibus rationibus eis, quae praedictae sunt,
294 11 | continue post sui creationem recessit et omnes modos essendi in
295 11 | cuiuslibet revolutionis rediit caelum ad locum primum. -
296 4 | omne, quod fit, necesse est reduci ad motum continuum circularem. ~
297 7 | conditio motori aut mobili, aut remotio impedimenti, per quam conditionem
298 7 | conditionem aut impedimenti remotionem de movente et moto in potentia
299 11 | modos essendi in eodem loco renovavit, et in fine cuiuslibet revolutionis
300 18 | licet enim idem magister non retorqueat ea ad futurum, probant etiam
301 11 | renovavit, et in fine cuiuslibet revolutionis rediit caelum ad locum primum. -
302 17 | Arguit autem magister Ricardus de Sancto Victore, quod
303 17 | autem magister Ricardus de Sancto Victore, quod tempus non
304 | scilicet
305 16 | perspicue intellexisse. Quare scire debemus, quod multa per
306 | Secunda
307 6 | quod significet tempus et secundo aeternitatem, verum est,
308 | semper
309 7 | hoc, quod Aristoteles in septimo ostendit, quod in motis
310 16 | solem sub nube vident, et si sequantur phantasmata, multas proprietates
311 3 | motum alium non disiunctum a sequente per quietem. ~
312 16 | speculantcs eam viderunt et sequentes ipsum phantasma extensionis
313 6 | temporalem, implicata est in sermone ideo contradictio, quia
314 | sibi
315 9 | temporis et prioritatem, quae significat ordinem aeternitatis ad
316 | sint
317 6 | temporalia facta, haec eadem so supradicta ratiocinatio
318 11 | hoc demonstrationem, sed sola imaginatio perpetuitatis
319 16 | phantasmatibus corporalibus quasi solem sub nube vident, et si sequantur
320 13 | stabit caelum; et haec opinio solvitur ut supra. ~
321 16 | temporalis quasi a longe speculantcs eam viderunt et sequentes
322 11 | proprio. Et dico, quod tota sphaera circulariter mota movetur
323 11 | enim, quod omnis pars non sphaerica circulariter moti habet
324 11 | in tali motu per se est sumere initium; et initium est
325 10 | Tertia ratio Aristotelis sumpta est a natura instantis.
326 9 | sed fuit prius i. e. in superiori mensura quidem eorum esse,
327 16 | intelligentia non possit superius ascendere, quam ascendunt
328 11 | sint» - quia haec dixit supponendo perpetuitatem temporis et
329 | supra
330 6 | temporalia facta, haec eadem so supradicta ratiocinatio Aristotelis
331 11 | localiter et per se. Et in tali motu per se est sumere initium;
332 16 | et intemporalem et cetera talia, ut putet eum vel alios
333 | tanta
334 6 | postquam» significet ordinem temporalem, implicata est in sermone
335 6 | prioritas aeternorum ad temporalia facta, haec eadem so supradicta
336 15 | habentis, mutabilia tamen temporaliter variantis.~
337 6 | prioritas temporalis. Et sic tenet probatio illius. Et si significetur
338 10 | Tertia ratio Aristotelis sumpta
339 [Title]| Textus~ ~
340 | tota
341 | totum
342 10 | sine motu, ut ostensum cst tractatu de tempore. Ergo motus est
343 11 | movetur enim localiter quia transit de uno loco ad alium, et
344 16 | affectus ligati erant plus cum transitoriis quam cum aeternis, ipsorum
345 | tunc
346 | ultimo
347 12 | tempore. Si enim ponatur motus ultimus, post quem non erit alius,
348 | unam
349 7 | sit de perpetuitate motus unius continuantis motus ceteros
350 11 | localiter quia transit de uno loco ad alium, et hoc est
351 | unum
352 | usque
353 | utraque
354 12 | aut motori, aut moto, aut utrisque, propter quam fiat de motore
355 15 | mutabilia tamen temporaliter variantis.~
356 11 | complemento rationis suae haec verba: «quia igitur non verum
357 17 | magister Ricardus de Sancto Victore, quod tempus non sit infinitum
358 16 | corporalibus quasi solem sub nube vident, et si sequantur phantasmata,
359 16 | a longe speculantcs eam viderunt et sequentes ipsum phantasma
|