Par.
1 1| idem Anselmus: «quoniam in sacra scriptura quaedam
2 1| totam virtutum efficaciam in sola arbitrii libertate
3 2| rationes:~Per auctoritates sic: in Ecclesiastico enim sic scribitur: «
4 2| opera illorum velut sol in conspectu Dei et oculi eius
5 2| eius sine intermissione in viis illorum inspicientes.
6 2| omnes iniquitates eorum in conspectu Dei». -- Sed hominum
7 2| hominum corda intuentes in absconditas partes. Domino
8 2| Si occultabitur vir in absconditis et ego non videbo
9 2| Seneca: Sic vivendum tanquam in conspectu Dei vivamus; sic
10 2| cogitandum, tanquam aliquis in pectus intimum prospicere
11 2| intervenit.» -- Item Cicero in libro de divinatione: «Quod
12 2| singulis.» -- Item Boetius in libro consolationis philosophiae
13 2| veniantque- ~Uno mentis cernit in ictu, ~Quem, quia recipit
14 2| dicere solem.»~Item idem in eodem: «Uno mentis intuitu
15 2| ventura dinoscit.» Item idem in eodem: «Atqui Deus ea futura,
16 2| unum passerem non cadere in terram sine voluntate Dei
17 2| post paululum mittendum in clibanum, ipse tamen vestiat,
18 2| regi? -- Item Augustinus in libro III de Trinitate: «
19 2| gratiarum et retributionum, in ista totius creaturae amplissima
20 2| possit excogitari.» Sed in unoquoque genere melius
21 2| maius, ut dicit Augtistitius in Enchiridio. - Ergo, si posuerimus
22 2| autem non sequitur, quia in ipsum non cadit temporum
23 2| quae non sciet: Et tamen in sua scientia non est mutatio,
24 2| scientia non est mutatio, sed in rebus. Abstrahendo ergo
25 3| sit, non est ipsum adhuc in Dei scientia. Sed hoc dicere
26 3| est dicere Deum mutabilem in scientia Huic ergo impietati
27 3| futura omnia temporalia atque in eis etiam quid et quando
28 3| priusquam fierent, erant in notitia facientis.» -- Idem
29 3| autem aeternus est.» -- Idem in eodem: Quod expectatio rerum
30 4| patet, quod omnia scit Deus in uno indivisibili et simplici
31 4| scit, non potest non scire in posterum, licet ipsum, quod
32 4| tamen alterabile de vero in falsum, quia si educatur
33 4| quia si educatur falsitas in esse, scilicet quod fiat
34 4| alteratio, est motus a contrario in contrarium. Ergo eodem modo,
35 4| ergo: si aliquid fuerit in subiecto aliquo, cui non
36 4| qualemcunque modum essendi habeat in suo subiecto. -- Sed antichristum
37 4| facit, scilicet si hoc erit in millesimum annum, ante hoc
38 4| solebat dici, quod cum dicitur in millesimo anno ante potuit
39 5| si erit, eius ratio. est in mente divina, hoc de necessitate
40 5| eorum, quae sunt, fuerunt in mente divina aeternaliter,
41 5| aeternaliter, dicit Augustinus in Confessionum libro I: «Apud.
42 5| relatum est necessarium, in se autem contingens. Sed
43 5| autem contingens. Sed ex hoc in divina scientia sequitur
44 5| divina scientia sequitur hoc in se: Ergo ex necessario sequitur
45 5| omnino priusquam erant, erant in notitia facientis, et utique
46 5| videtur posse, aliquid esse in tempore mutabile, quod in
47 5| in tempore mutabile, quod in aeternitate est immutabile;
48 5| magis opposita sunt mutabile in tempore et immutabile in
49 5| in tempore et immutabile in aeternitate, quam non-esse
50 5| aeternitate, quam non-esse in aliquo tempore et esse semper
51 5| aliquo tempore et esse semper in aeternitate et fuisse et
52 5| non-fuisse et noti futurum esse in aeternitate » Ergo cum ex
53 5| Ergo cum ex esse eius in aeternitate sequitur esse
54 5| aeternitate sequitur esse rei in tempore, ex immutabili sequitur
55 6| neque ante tempus, neque in tempore ad non esse verum.
56 6| non-esse sequitur, quod res est in se contingens, et non quia
57 6| quae scit. - Unde Magister in Sententiis: Deus potuit
58 6| possunt alterari a vero in falsum. -- Habent quoque
59 6| esse album, quia potest in futuro desinere esse albus.
60 6| omnino contingentia. - Sed in hac «duo et tria esse quinque»
61 6| est omnino necessitas.~In his vero de futuro et qualia
62 6| conclusionis, qualis est in antecedente. Sicut enim
63 6| habebit esse ex necessitate in futuro. - Verumtamen haec
64 6| sensus: «antichristus habebit in futuro esse in necessitate»:
65 6| antichristus habebit in futuro esse in necessitate»: et sic est
66 6| necessariis; habebit enim in futuro esse contingens.~
67 6| quae non potest desinere in futuro, et a qua non potest
68 6| posse ad esse et ad non-esse in futuro, non ideo, quia poterunt
69 6| vera. ~Totum igitur quod in his generat caliginem est,
70 6| quod contingentia rerum in ipsis videtur repugnare
71 6| repugnare necessitati earundem in mente et scientia divina;
72 6| praesentialis veritatis in his de praeterito et de
73 6| non distinguitur, quomodo in eadem propositione ex parte
74 6| potest esse falsum et potest in futuro esse falsum» et similiter: «
75 6| similiter: «Deus potest in futuro nescire A, quia si
76 6| et ab aeterno nescivit A, in futuro nesciet A.» Sed est
77 6| Ergo est posse ad hoc, ut in futuro nesciat A. -- Et
78 6| futurum potest esse falsum in futuro.» Nam potest esse
79 6| ad nigredinem initiabilem in futuro post albedinem, quae
80 6| ad falsitatam simpliciter in futuro non initiabilem post
81 6| posse ad nescire simpliciter in futuro, -- nescire dico
82 6| antichristum fore potest nescire in futuro ipsum fore, et e
83 6| A nec alterai a sciente in non scientem. Et licet modo
84 6| notissimum est tamen, nihil in aeternitate esse secundum
85 6| infirmo et adhuc versanti in phantasmatibus temporalibus. ~
86 7| patet iam supposuimus, quod in Deo est posse ad non scivisse
87 7| si Socrates est albus in hoc instanti, non est posse
88 7| ad hoc, ut non sit albus in hoc instanti; quia si potest
89 7| posse vel, potest reduci in actum, vel non. Si potest,
90 7| et non sit albus simul et in eodem indivisibili, quod
91 7| Si non potest reduci in actum, tunc est posse frustra.
92 7| divisionis magnitudinis in infinitum, quia illa non
93 7| potest esse illa possibilitas in deductione ad suum actum
94 7| quia est ad infinitatem in deductione.~Cum ergo in
95 7| in deductione.~Cum ergo in eodem instanti non sit posse
96 7| posse respectu oppositorum in illo eodem, et omni instanti
97 7| indivisibilior, non erit in aeternis posse respectu
98 7| oppositorum. Ergo si Deus in aeternitate scit aliquid,
99 7| potest ad eius oppositum. In eo enim non est «potuit»
100 7| Et sic exponit Magister in Sententiis. -- Patet ergo,
101 7| Sententiis. -- Patet ergo, quod in eo, ut videtur, non sit
102 7| actus sui ad hoc futuri. Sed in Deo nihil futurum. Ergo
103 7| respectu actus futuri.~Item: In Deo idem est posse et agere.
104 7| potentia sine actu, est etiam in illo actu perfectibile.
105 7| actu perfectibile. Ergo si in Deo est posse sine actu,
106 7| sit perfectissimus.~Item: In aeternis nihil praecedit
107 7| praecedit utrumque illorum. Ergo in aeternis non est posse respectu
108 7| fuisse vel esse futurum, in eo non potest initiari falsitas
109 7| potest initiari falsitas in futuro, ut prius patuit;
110 7| prius patuit; nec etiam in praesenti potest ei falsitas
111 7| modo ei insit veritas, nec in praeterito; potentia enim
112 7| initio, ergo reducibile fuit in falsitatem sine initio,
113 7| initio. Ergo initiari potuit in esse iste actus, scilicet
114 7| ergo primum, scilicet quod in eo est tale posse ad falsitatem
115 8| tunc et consequens. - Item: in Deo est summe arbitrii libertas.
116 8| dicit Anselmus expresse in libro de concordia praedestinationis,
117 8| potestates ab irrationalibus in hoc, quod rationabiles potestates
118 8| ipsum Verbum fuit simul in eodem indivisibili, et non
119 8| Augustinus super illud verbum: «In veritate non stetit», hoc
120 8| haberet posse, ut staret, in veritate non stetit, non
121 8| non quod aliquando staret in veritate, immo malus angelus
122 8| immo malus angelus statim in creatione sua male voluit
123 8| bene velle, nisi etiam tunc in sua potestate esset etiam
124 8| angelus de malo velle, nisi in potentia etiam esset bene
125 8| velle; - Patet igitur, quod in angelis est posse ad opposite. ~
126 8| istae relationes fuerunt in Deo ab aeterno et tamen
127 8| enim praeter primum ipsum in se consideratur, habet posse
128 8| constat, quod talis relatio in Deo respectu illius quod
129 8| aeterno. Istae enim veritates in primo, si bene considerentur,
130 8| nihilominus essent relationes in Deo et infinitae etiam essent.
131 8| utilia. Dicamus igitur, quod in aeternis revera est prioritas
132 8| si pes ab aeterno fuisset in pulvere, eius vestigium
133 8| Chrysostomus super illud «In principio erat Verbum»: «
134 8| post, praediximus, quod in aeternis est prius et post.~
135 8| et simplicissima, tamen in ipsa sunt infinitae relationes,
136 8| quod ipsa divina natura in se considerata absolute
137 8| si ipsa divina substantia in se absolute fuerit considerata
138 8| quam fecit: potuit quidem in se consideratus absolute;
139 8| velle et natura et tempore. In Deo autem posse velle vel
140 8| tamen penitus sunt idem in substantia, sic posse et
141 8| posse et scire. Licet enim in ipso sit idem posse et velle,
142 8| consideretur ipsa divina substantia in se absolute, potest sine
143 8| consideretur non absolute, sed in ratione, qua vult vel scit
144 8| ipsum non absolute, sed in relatione alicuius rei,
145 8| absolute, potest; si autem, in quantum vult aliquid unum
146 8| erit ista potentia, quae in actum reduci non potest.» --
147 8| Dicendum, quod non est cassa: in hoc enim differt potentia
148 8| acciderit est ipsa potentia in suo actu. Et sic est in
149 8| in suo actu. Et sic est in Deo, quia elus posse est
150 8| posse est summe rationale. ~In potentiis autem irrationalibus
151 8| iam dicta apparet, quod in Deo non est potentia sine
152 8| velle bonum et velle malum in eodem indivisibili», licet
153 8| velle tamen bonum aliud est in ipso ab eo, quod est velle
154 8| voluntates. Ita autem non est in Deo, sed idem penitus sunt
155 8| Deo, sed idem penitus sunt in eo absolute considerato
156 8| modo velle et non velle in ipso sunt idem, licet in
157 8| in ipso sunt idem, licet in creaturis sit inchoata ipsorum
158 8| ipsorum diversitas. Si enim in ipso Deo essent ista diversa,
159 8| substantiam illuminat aliquid in ipso radio positum et eius
160 8| eiusdem absentiam. Sic est in Dei scientia, quod uuica
161 8| praesentiam et absentiam: sic est in Deo. Et si radius haberet
162 8| Deo. Et si radius haberet in se potestatem, ut posset
163 8| et non illuminandi esset in radio. Et sic est penitus
164 8| radio. Et sic est penitus in Deo.~Sic ergo per iam dicta
165 8| per iam dicta patet, quod in ipso Deo nulla diversitas,
166 8| inchoatio diversitatis est in ipsis rebus. Sic igitur
167 8| diversificari nulla facta in ipso transmutatione, et
168 8| sciendi eodem rnodo se habet in ipso, cum res est et cum
169 8| indifferens est ad relationem in verbo sciendi conotatam;
170 8| complectitur; fatum singula digerit in motum locis, formis ac temporibus
171 8| temporalis ordinis explicatio in divinae mentis adunata prospectu
172 8| providentiae intelligentibus.~Item: in determinando assumptum fuit
173 8| verbum Chrysostomi super «in principio erat verbum»: «
174 8| quia nulla est, ut videtur, in Trinitate processio, nulla
175 8| limpidius quam nos novit in Trinitate nullum esse gradum,
176 8| Quapropter si intelligimus in suis verbis aut eis imponimus
177 8| vitium, et non est, quod ipse in suis verbis aliquid intellexerit
178 8| intellexerit impium. Non igitur in verbis tam pii, tam scii,
179 8| vitae, quam habet Pater in semetipso, datio Filio,
180 8| eandem vitam habeat Filius in semetipso hoc est Patrem
181 8| sicut Pater habet vitam in semetipso, sic dedit et
182 8| dedit et Filio habere vitam in semetipso» hoc est, quod
183 8| quia genuit eum. Et idem in IV De Trinitate: «Quod ait
184 8| est, ut idem intelligatur in hoc Chrysostomi verbo: «
185 8| intellectum non amovit aliquid in eodem sermone adiunctum.
186 8| amplius videretur astruere in Trinitate gradum! Sed tunc
187 8| esse esse est. --Similiter in «Deum esse est verum», «
188 8| esse esse verum» et sic in infinitum? Si enim Deus
189 8| vera sint aeterna? Unde in libro de immortalitate animae
190 8| si quid aliud huiusmodi in artibus quidem nec non fuisse
191 8| fore comprehenditur?»~Idem in libro de lib. arbitrio: «
192 8| tria non erunt decem.»~Idem in libro «Unde malum?»: ut
193 8| ordinatissima.»~Item idem in eodem dicit: «Legem aeternam
194 8| propter laudationem quae in laudante est aeterna, propter
195 8| formam correlativam dictioni in Verbo aeterno, propter quam
196 8| rationes aeternas rerum in mente divina, - - Pono itaque
197 8| alietatem formarum, quae essent in se essentiae et multiplicarent
198 8| multiplicabitur numerus rerum, immo et in infinitum augmentabitur
199 8| illarum relationum, et sic in infinitum. Sed hoc est inconveniens,
200 8| intelligamus nondum egressa in esse opera sex dierum: numquid
201 8| correlativa relationi aeternae in Deo ad rem non aeternam,
202 8| futurum conforme rationi in aeterno verbo, attribuiturque
203 8| quae de Deo solummodo sunt, in quorum terminis nihil creaturae
204 8| multitudo, quod non est in his. -- Ad hoc enim, quod
205 8| bene sequeretur plura esse. In dictis autem illis, quorum
206 8| divisa ab essentia divina.~In dictis vero disciplinabilibus
207 8| aliud, quia si Deus, qui est in aeternitate, est aliud a
208 8| a re, quae videtur esse in tempore, quod est alia mensura,
209 8| quomodo non magis erit hoc in parte una temporis aliud
210 8| aliud ab illo, quod erit in parte alia temporis, cum
211 8| ens vel esse. Propter hoc in talibus non multiplicat
212 8| vel rationum aeternarum in Deo, ubi non est nisi unica
213 8| aeternae sunt», «rationes rerum in mente divina innumerabiles
214 8| innumerabiles et aeternae sunt.» In qua tamen pluralitate non
215 10| gratia facit totum quod in nobis est meritorium. Ergo
216 10| faciat. ~Unde Augustinus in libro «Unde malum»: «Si
217 10| si sibi sufficiens est in faciendo bonum, nullum habet
218 10| Item: «Qui operatur in vobis velle et perficere
219 10| vobis velle et perficere in bona voluntate.» -- Item: «
220 10| cum nihil eius consistat in defectione, factum est per
221 10| per Verbum. lgitur Verbum in efficiendo illud non habet
222 10| Probat autem Augustinus in libro Unde malum «Deum fecisse
223 10| ulla adiutum esse natura in creando, quasi qui sibi
224 10| arbitrio operatur, ut tantutm in primo illud praeveniat in
225 10| in primo illud praeveniat in ceterisque comitetur: ad
226 10| praeveniens, ut iam sibi in ceteris cooperetur, ita
227 10| totum illa, sed ut totum in illo, sic totum ex illa.» ~
228 10| vitrum coloratum, efficitur in obiecto radiositas colorata
229 10| sed simul. Nihil enim est in colore radioso, quod non
230 10| efficiat lux. Similiter est in speciebus colorum omnium
231 10| transeuntium. Species enim coloris in oculo meo vel in aere medio
232 10| coloris in oculo meo vel in aere medio tota efficitur
233 10| solis luce. - Aliud exemplum in libro «Hypognostico» est
234 10| consimiliter potest dici, quod in omni effectu cuiuslibet
235 10| autem similiter currit res in aliis causis et libero arbitrio
236 10| praestitum vel non praestare, ut in nomine adiutorii importetur
237 10| esset ei subiectum solum, in quo et quo operaretur, sicut
238 11| secundum, quod dicit Boetius in libro Consolationis philosopliae
239 11| providentia est divina ratio in summo omnium principe constituto,
240 11| complectitur. Fatum singula digerit in motu locis, formis ac temporibus
241 11| temporalis ordinis explicatio in divinae mentis adunata prospectu
242 11| fati dicunt exitum rerum in esse a divina voluntate.
243 11| testatur de divinat. libro ; et in eodem dicit: «Anile sane
244 11| plene ostendit Augustinus in libro V de Civitate Dei,
245 11| secundum eas regulas, quas in aeterna veritate prospexerit,
246 11| rationalia et voluntaria in corpore non per cursus et
247 11| vires animae proprias usque in suum corpus.~Est itaque
248 12| principio non posse peccare in homine et angelo, loco eius,
249 12| est cum non posse peccare in homine et angelo: ergo sine
250 12| posse peccare, quia hoc in patria commutabitur in illud,
251 12| hoc in patria commutabitur in illud, nec erit ibidem commutatio
252 12| erit ibidem commutatio nisi in melius. -- Nec potest dici,
253 12| auferret naturam hominis, quia in patria erit homo et simul
254 12| non potens peccare.~Item: in patria erimus ex confirmatione
255 12| melior. Ergo si sic fuisset in universo ab initio, fuisset
256 12| domus Dei est et hanc sibi in domum creavit. Igitur si
257 12| sunt angeli tales et nos in patria simul tales erimus
258 12| quae fuit, est, vel erit in duratione a principio usque
259 12| duratione a principio usque in finem. Et secundum hoc non
260 12| universum melius si tale esset in primo statu, quia licet
261 12| statu, quia licet oculus in homine sit pars quaedam
262 12| haec potentia, ne possit in actum prodire.~Sed semper
263 12| confirmatum fuisse ab initio in non posse peccare. -- Et
264 12| vel praemium perseverantis in bono.~Itaque si non fuisset
265 12| peccare non confirmatum in non posse peccare ante tentationem
266 12| peccant qui ponunt potentiam in genere malorum.»~Contra
267 12| ad utrumque; ipsa inquam in se considerata sine inclinatione
268 12| naturaliter potest ad utrumque in se considerata, creata est
269 13| subicitur peccato, estque in eius potestate se non subicere
270 13| esset homo potens liber, in quem alius impotens nullam
271 14| Actus itaque mentiendi in hoc casu ex voluntate vivendi
272 14| voluntas fortior educit in esse actum oppositum.~Non
273 14| voluntatem agentem oppositum, ut in praedicto casu, vel aliis
274 14| voluntate eiusdem actus, quia in hoc casu actus mentiendi
275 15| enim necesse est fieri, in cassum praecipitur, et similiter
276 15| si necesse est non fieri, in cassum praecipitur. Ergo
277 15| praecipitur. Ergo si non in cassum praecipitur, neque
278 15| potest fieri. Ergo si non in cassum praecipitur, potest
279 15| fieri.~Eodem modo, si non in cassum prohibetur, et si
280 15| cassum prohibetur, et si non in cassum consulitur ut fiat
281 15| superabuntur quae non sunt in nostra potestate.» ~Item:
282 15| agit hoc et nunquam fuit in eius potestate illud non
283 15| membrorum potuimus cavisse in primo parente, ut dicit
284 15| redargui possurnus, cum in nostra sit potestate, idem
285 15| aliquo, nisi quia habuit in potestate idem non egisse?~
286 15| idem non egisse?~Item: unde in bonis actibus laeta est
287 15| intrepida, nisi quia, cum in potestate sua habuit eadem
288 15| et odium propalationis, in malo rernordens et coarctans
289 15| et coarctans conscientia, in bono niens laeta constans,
290 15| mala vel corpore, cum sint in feriora. Unde sequitur,
291 15| probatur.~Scribitur namque in Ecclesiastico : «Deus ab
292 15| hominem et reliquit eum in manu consilii sui. Adiecit
293 15| servare, conservabunt te et in perpetuum fidem placitam
294 15| elegistis.»~lpse quoque Dominus in Evangelio : «Jerusalem,
295 15| auctoritatibus sic infert Hieronymus in epistola quadam ad Demetriadem
296 15| alii iudicandi, nisi quia in eadem natura dispar voluntas
297 15| Enoch e mundo rapitur. In utroque dominus libertatem
298 15| voluntatis causam esse, quod in eadem natura merita diversa
299 15| diversa sunt.~Item Augustinus in libro de definitionibus
300 15| commissus est homo statim in prima mundi conditione.
301 15| aufertur possibilitas credendi in Dei filium et efficiendi
302 15| sua aut antichristus, aut in Christo est.»~Item idem
303 15| Et omnis, qui habet spem in ipso, castificat semetipsum,
304 15| sed de illo, qui habitat in te.» ~Item Augustinus : «
305 15| sua unicuique redderetur in die iudicii, nisi liberum
306 15| dissentire sibi, aut praeter se in aliquo consentire nulla
307 16| Item: si ratio et voluntas in his dicitur univoce tunc
308 16| patet sic: arbitrii libertas in creatore substantia est
309 16| substantia est et divinitas est; in creatura qualitas est et
310 16| univoce dicitur de his. ~Item: in nullo comrnunicant creator
311 16| creatura. Univoca autem in aliquo communicant. Ergo
312 16| Ergo creator et creatura in nullo univocantur.~Item:
313 16| univocaretur Deus cum aliquo in aliquo dicto non secundum
314 16| imago sui creatoris, quod in his, secundum quod est propinquum
315 16| contueri potest exemplar in exemplato et e contrario,
316 16| sicut imaginem sigilli in cera ab illo sigillo impressa
317 16| definitio liberi arbitrii in creatore et creatura, quia
318 16| diviso aspectu contuetur hoc in creatura et creatore propter
319 16| similitudinem. Quae tamen in se divisa sunt secundum
320 16| supradicto modo communem in creatore et creatura. --
321 16| delinierunt liberum arbitrium in creatura et creatore, vel
322 16| cum sint liberi arbitrii, in utramque partem flecti possunt.»
323 16| Quae autem comparantur in aliquo signato nominis per
324 16| quae comparari possunt, in aliquo signato per consequens
325 16| dicitur libertas arbitrii in Deo liberior quam in angelo,
326 16| arbitrii in Deo liberior quam in angelo, et in angelo quam
327 16| liberior quam in angelo, et in angelo quam in homine, non
328 16| angelo, et in angelo quam in homine, non quia sunt univoca,
329 16| cum hic sit libertas et in angelo libertas, illa alicui
330 16| arbitrio, scilicet quod in Deo et in creature, videamus
331 16| scilicet quod in Deo et in creature, videamus an in
332 16| in creature, videamus an in Deo sit arbitrii libertas?~
333 16| liberum arbitrium.~Est etiam in Deo libertas arbitrii liberior,
334 16| arbitrii liberior, quam in homine, et etiam in angelo
335 16| quam in homine, et etiam in angelo confirniato liberior,
336 16| confirniato liberior, quam in homine, quia omne habens
337 17| potestas peccandi neque est in angelis confirmatis, neque
338 17| angelis confirmatis, neque in Deo, quibus est summa libertas
339 17| quiditate liberi arbitrii in uno, sit et in alio proportionaliter
340 17| arbitrii in uno, sit et in alio proportionaliter dictum,
341 17| proportionaliter dictum, quia in his, quae habent propinquissimam,
342 17| necesse est, quod quicquid est in uno, propinqua similitudine
343 17| similitudine imitatoria sit in reliquo, ex qua similitudine
344 17| illud non potest. Ergo, quod in sua prima condicione non
345 17| quod est impossibile. ~ «In sua autem condicione prima»
346 17| peccavit et corrupta est in Adam peccante.~Item : «generaliter»
347 17| potens est servare rectum in voluntate propter aliquid,
348 17| voluntatis rectitudinem est et in angelo malo, qui nunquam
349 17| rectitudinem voluntatis habuit, et in homine, qui aliquando habitam
350 17| solum ipsa potestas standi in voritate sive rectitudine,
351 17| benefaciendi et peccandi, in Deo autem et in angelis
352 17| peccandi, in Deo autem et in angelis confirmatis, non
353 17| non est potestas peccandi, in Deo et in angelis non est
354 17| potestas peccandi, in Deo et in angelis non est ad utrumque
355 17| utrumque vertibilitas, et tamen in ipsis est libertas arbitrii.~
356 17| flexibilitas ad bonum et malum in homine non erit de liberi
357 17| et subiungit magister in Sententiis : Liberum et
358 17| fecisse quae non fecit, in ipso est voluntatis vertibilitas,
359 17| possit mutari eius voluntas in oppositum, cum ipse sit
360 17| immutabilis, sed ut sit in eo potestas volendi utrumque
361 17| aeterno quod vult. Est igitur in Deo voluntatis utriusque
362 17| constat, quod haec creata fuit in angelo et homine. Alioquin,
363 17| condita natura, non fuisset in eis dispar voluntas hinc
364 17| vituperabilis. Est igitur tam in Deo, quam in angelo, quam
365 17| igitur tam in Deo, quam in angelo, quam in homine potestas
366 17| Deo, quam in angelo, quam in homine potestas volendi
367 17| voluntatis vertibilitas, est in eis et haec. Et cum haec
368 17| et haec. Et cum haec sit in Deo, haec non potest esse
369 17| defectio. Ergo eadem potestas in creatura defectio non est,
370 17| cum haec vertibilitas sit in Deo, qui peccare non potest.
371 17| scilicet bene agere, consistit in volendo illud, quod Deus
372 17| vertibilitas voluntatis est in volendo utrumlibet oppositorum
373 17| volendo utrumlibet oppositorum in se consideratorum in seipsis,
374 17| oppositorum in se consideratorum in seipsis, non relatorum ad
375 17| qtiod per se velit id, quod in se est indifferens et non
376 17| volendum utrumque oppositorum in se consideratorum. In Deo
377 17| oppositorum in se consideratorum. In Deo autem idem est velle
378 17| aliquid et velle bonum. ~In creature autem non sic,
379 17| volendum utrumque oppositorum in se consideratorum, in creatura
380 17| oppositorum in se consideratorum, in creatura iuvat per gratiam
381 17| displicet Deo.~Est itaque in creatura liberum arbitrium
382 17| malum eadem desistente.~In creatore autem huic facultati
383 17| ad utrumque oppositorum in se consideratorum potest
384 17| necessitatem parendi, immo in sui relinquitur potestate,
385 17| aut actionem, quae fuit in libera voluntatis potestate. «
386 17| pertinet. -- Unde Augustinus in Hypognostico : «Cur liberum
387 17| ideo liberum dictum, quod in sui sit positum potestate,
388 17| diversae, arbitrium vero in ratione, liberum quoque
389 17| ratione, liberum quoque in voluntate sit, non irrationabiliter
390 17| quiditas liberi arbitrii, quia in ratione est arbitrans et
391 17| ratione est arbitrans et in voluntate liberum. Quod
392 17| Necesse est enim idem esse in essentia et in radice apprehensivum
393 17| idem esse in essentia et in radice apprehensivum et
394 17| gustus et visus essent idem in radice sensus communis. --
395 17| radii et ambo sunt unum in unius radii essentia, sic
396 17| sit illa, sunt tamen unum in radicis una essentia. .
397 17| appetens sese protendens, in rationem iudicantem et voluntatem
398 17| voluntatem vertibilem et liberam, in quantum haec radix est sic
399 17| necessitatem voluntati, tamen forte in se Iimitatum est et iudicat
400 17| habeatur. Et sic alicubi in iudicio est status et necessitas. ~
401 17| ordinate voluntati suae in sua propria potestate omni
402 17| velle ut vult omnino habet in propria potestate. lgitur
403 17| suum velle, omnino habet in sua potestate propria et
404 17| essentia, et esse suum ei sit in sua libertate, et ita totum
405 17| libertate, et ita totum quod est in libertate consistit. ~In
406 17| in libertate consistit. ~In patria autem erit totum
407 17| quod ibi habebimus, habemus in nostra potestate. -- Possumus
408 17| abicere si volumus. Ergo in patria totum esse nostrum,
409 17| quam Deus a summa libertate in his duobus, scilicet quod
410 17| licet lene esse nostrum sit in nostra potestate, non tamen
411 17| circumscripto, et iterum in hoc, quod bene esse non
412 17| cum nil sit tam propinquum in velle, ut ipsum velle, nostrum
413 17| erit nobis ita propinquum in velle, ut est ipsi Deo.~
414 17| hanc securitatem habere est in bono confirmari et in non
415 17| est in bono confirmari et in non posse peccare; quia,
416 17| summi boni. Ergo confirmatio in bono et non posse peccare
417 18| igitur libertas consistat in commensuratione essendi
418 18| Et illud dividi potest in agere et pati. ~Primum igitur
419 18| est velle et maximum esse. In velle enim primo et per
420 18| proprie consistit beatitudo, in «aspicere» autem non. Hoc
421 18| velle, et indifferenter in Deo et angelo et homine
422 18| rationalis paritatem habet in hoc cum alia, quod vult
423 18| minus, sed aequaliter est in omnibus. Et in ista commensuratione
424 18| aequaliter est in omnibus. Et in ista commensuratione consistit
425 18| libertatis, quia plene est in potestate voluntatis ut
426 18| ut velit et moveat se. Et in hac libertate continetur
427 18| inconveniens, cum plura sint posita in unius rei definitione, quod
428 18| multociens est. Et sic est in libero arbitrio, scilicet
429 18| et non errare vel decipi in iudicio vel consilio rationis
430 18| rationis suae, quae plus in actibus viget, haec esse
431 18| commensuratius. Unde et in hoc liberior, in velle autem,
432 18| Unde et in hoc liberior, in velle autem, quod vult,
433 18| rationalis creatura libera in oo quod vult ut vult, et
434 18| voluntas, sed voluntarie et in aliam voluntatem semperque
435 18| et naturae, secundum quam in prima condicione ceteris
436 18| diximus aspectum dividi in agere et pati. Cum igitur
437 18| sine omni obstaculo habet in potestate prompta et apprehendere
438 18| Et quantum hoc non habet in promptitudine suae potestatis,
439 18| dicit Bernardus et dicitur in Sententiis; et appellatur
440 18| fugiendum, iam non habet in potestate per se sursum
441 18| si quis haberet cum hoc in promptitudine potestatis,
442 18| gloriae. Quod enim placet vel in quo gloriatur quis per se
443 18| primo supra se redit et in se habet vertibilitatem,
444 18| a servitute corruptionis in libertatem gloriae filiorum
445 18| Dei.»~De utraque istarum in loh. 8 : «Si filius vos
446 19| libertates plene habebimus in patria, scilicet libertatem
447 19| plene habuerit primus homo in paradiso in sui creatione.~
448 19| primus homo in paradiso in sui creatione.~Et forte
449 19| quod sic, quia primus homo in optimo statu creatus fuit. --
450 19| secundam, quia per se potuit in bonum attingere. -- Sed
451 19| beatitudinis. Sed hanc non habuit in paradiso, ut videtur, quia
452 19| tamen potest, quod homo in paradiso habuit inferiores
453 19| peccare et non posse turbari. In patria autem habebit non
454 19| reliquis sese privavit. In eo autem abusus est, quod,
455 19| gloriam, convertit sibi in contumeliam.»~Item Augustinus
456 19| contumeliam.»~Item Augustinus in Hypognostico : «Non per
457 19| quod ille liber est, qui in agendi impediri non potest
458 19| tam agenda, quam patienda in bono. ~
459 20| est ex ista parte, quia in se defectum voluntarium
460 21| videtur, quia talis motio in velle honum indifferens
461 21| indifferens aliquid est in essentia et «omnia per ipsum
462 21| videtur dicere Augustinus in Hypognostico. Dicit enim
463 21| dixisset ab aeterno: «Sicut ego in eo solo verbo nullo adiuvante
464 21| suo verbo suam motionem in bonum naturae nullo neque
465 21| Deo causaliter, licet non in quolibet motu particulari
466 21| huius similitudinem erit in libero arbitrio, quod est
467 21| non est aliquis appetitus in aliqua creatura, cuius appetitum
468 21| proportionalem non contingit reperiri in homine. Et ista duo, scilicet
469 21| appetitus et apprehensio sunt in radice unum, ut in pradictis
470 21| sunt in radice unum, ut in pradictis dictum est.~Item:
471 21| bonus, patet, quod nihil est in eo, cuius aliquod vestigium
472 21| vestigium non reperiatur in aliqua creatura. Ergo et
473 21| omnia suo verbo facere, est in aliqua creatura reperire. --
474 21| reperire. -- Sed constat, quod in nulla, nisi haec sit in
475 21| in nulla, nisi haec sit in libero arbitrio. Est ergo
476 21| principium malitiae est in voluntate ipsa hanc coniunctionem
477 21| potes, quod quicquid est in voluntate volente malum,
478 21| Unde ipsum totum velle in se a Deo est; deformitas
479 21| Ergo et faciens bonum esse in eo est maior eo, qui tacit
480 21| efficeris cum Deo. Ergo cum Deus in infinitum excedat omnem
481 21| virtus infinita. Unde cum in ipso sit peccare, ad quod
482 21| derelictio a virtute infinita, in ipso est, quod possit malus
483 21| derelictionem a virtute infinita in nihilum redit.~Hoc viso
484 21| ut prius erit processus in infinitum. ~Quid ad istud
485 21| si velit. -- Et hoc dico: in prima appositione digiti
486 21| nec digitus puncto moto in linea. Si tamen ad primam
487 21| dico. ~His habitis, nec in taedium volumus vertatur
488 21| creata arbitrii libertas? Et in hac quaestione, si quis
489 21| quaeri posset, utrum esset in genere praedicamentorum
490 21| praedicamentorum an extra? si in genere, in quo? scilicet
491 21| an extra? si in genere, in quo? scilicet utrum in substantia
492 21| in quo? scilicet utrum in substantia an alio? si in
493 21| in substantia an alio? si in substantia, utrum stibstantia
494 21| tempus, an sub tempore? an in confinio aeternitatis et
495 21| potentia, an secundum hoc in alia specie qualitatis collocandum?~
|