1-creat | creav-impon | impor-pende | penet-subdi | subic-xxxi
bold = Main text
Par. grey = Comment text
1 1| 1-~ ~Quia circa rerum esse
2 10| 10-~ ~His habitis videndum,
3 11| 11-~ ~Item: fatum si est, destruit
4 12| 12-~ ~Alterius modi quoque
5 13| 13-~ ~Item: videretur forte
6 14| 14-~ ~Item: nurnquid liberum
7 15| 15-~ ~Positis rationibus, quae
8 16| 16-~ ~Cum itaque tam rationibus
9 17| 17-~ ~His habitis antequam
10 18| 18-~ ~His habitis de divisione
11 19| 19-~ ~His igitur habitis quaeri
12 20| 20-~ ~Habito igitur quid sit
13 21| 21-~ ~Hoc habito quaeri potest :
14 7| 7-~ ~His praedictis bene inspectis
15 9| 9-~ ~Sicut ex praemissis patet,
16 15| potuisset. Hoc et de Cain et Abel fratribus, hoc etiam de
17 4| quod Socrati non posset abesse albedo, nisi per sui ipsius
18 17| adquirere si volumus et abicere si volumus. Ergo in patria
19 2| etiam vilissimas eiusque abiectissimas, particulas divina providentia
20 2| rebus. Abstrahendo ergo et abiiciendo omnes temporis conditiones
21 12| deperiret quiddam universi, si ablatum esset posse peccare: hoc
22 17| loquuntur. Qui vero hoc abnegant per se loquuntur.~Supradictam
23 16| etiam liberum arbitrium abnegare videntur a creatore. Unde
24 8| quando inter ea, quorum unum abnegatur a reliquo, est essentiarum
25 17| iudicii rationis sequi aut abnu- re . Ideo rationis est arbitrtium,
26 17| rationis ludicium sequi vel abnuere. Et ita propter hanc ex
27 3| eius sapientiae aliquid abscessit ab eis, sed illis existentibus,
28 2| omnes vias eorum; non sunt absconditae a facie mea et non fuit
29 2| hominum corda intuentes in absconditas partes. Domino enim Deo
30 2| Si occultabitur vir in absconditis et ego non videbo eum dicit
31 2| illorum inspicientes. Non sunt absconsa testamenta per iniquitatem
32 17| minuit libertatem arbitrii, absens auget. Ergo non est essential
33 17| quia nullius essentialis absentia auget illud, cui est essentialis,
34 17| libere male egerit, aut absolvitur si iuste egerit.~Non minus
35 4| his conditionibus penitu abstractas.~Sed dicetur forte, quod
36 2| temporum vicissitudo, sed abstractis omnibus conditionalibus
37 2| est mutatio, sed in rebus. Abstrahendo ergo et abiiciendo omnes
38 15| Videte quemadmodum non abstulit liberum arbitrium ut diceret «
39 2| Deus ignoraret. Hoc autem absurdum est dicere.~Item: si res
40 19| sese privavit. In eo autem abusus est, quod, cum illam accepisset
41 19| libertatibus, quas acceperat, abutendo illa, quae dicitur arbitrii,
42 2| vias hominum et profundum abyssi et hominum corda intuentes
43 19| ergo libertatibus, quas acceperat, abutendo illa, quae dicitur
44 19| abusus est, quod, cum illam accepisset ad gloriam, convertit sibi
45 10| Item: «Quid habes, quod non accepisti?»~Non est enim essentia
46 12| peccavit ex posse, quod accepit, non tarnen quia potuit,
47 17| rectitudinem voluntatis acceptam vel existentem.~Quod autem
48 11| Secundum itaque iam dictam fati acceptionem manifestum est fatum esse,
49 8| quodcumque illorum oppositorum acciderit est ipsa potentia in suo
50 8| aliquid interpretandum, sed ut accipiamus, quod ipse intelligat devote
51 17| recuset, puto, quod nomen accipit : ideo liberum dictum, quod
52 15| Item: unde remordet et accusat conscientia super aliquo,
53 10| partem. ~Sed si dicatur de actione Dei et liberii arbitrii,
54 2| culpas. Merita vero et culpae actiones singulares sunt. Cognoscit
55 10| Si autem agerent divisis actionibus, oporterent operata esse
56 10| Exemplum autem indivisae actionis gratiae et liberi arbitrii
57 17| enim est, qui iudicat de actis vel agendis alterius, qui
58 8| respectu diversorum oppositorum actuum. Et propter iam dicta apparet,
59 11| supersedemus, hoc breve verbum addentes, quod anima rationalis sublimior
60 8| aeternum - licet nos frequenter addiderimus et conculcaverimus unicum
61 11| ratione regulas recte vivendi addiscere et secundum eas regulas,
62 17| voluntatis, licet ipsum nullam additat necessitatem voluntati,
63 8| extremitatum, unico nato et unico addito numero rerum duplabitur
64 2| cultus, honor et preces adhibentur? Nec enim peccata sen merita
65 17| detrahere aliquid potest et adicere et sententiam suam non prout
66 12| meliorat E, si eisdem tribus adiciatur. lgitur aggregatum ex his
67 17| dictio «Liberum» non tam adicitur arbitrio, quam huic radici,
68 15| eum in manu consilii sui. Adiecit mandata et praecepta; si
69 8| a verbo Chrysostomi haec adiecta particula, quod Pater praecedit
70 8| quemadmodum Chrysostomus per adiectam detetminationem omnis pravae
71 12| A, B, C, ex sui ad haec adiectione, quantum eadem tria meliorat
72 12| si universitati creatae adiectum esset a principio non posse
73 8| quoque hoc ex prius dictis adiicere, quod res, quae aliquando
74 8| aliquid in eodem sermone adiunctum. At hunc intellectum tollit
75 15| non castificat. Ergo quod adiungis voluntatem tuam Deo, castificas
76 17| est Deo, non potest nisi adiuta per gratiam. Velle autem
77 10| est, si dicatur» adiutus «adiutore divisim operante, vel quod
78 10| Deus adiutor noster» et nos adiutores, vel coadiutores Dei», sic
79 10| praestare, ut in nomine adiutorii importetur haec libertas
80 10| quae creavit, nec ulla adiutum esse natura in creando,
81 10| potest praestare consensum adiuvanti vel obsequium agenti, libereque
82 21| quolibet motu particulari adiuvaret motum eius; et sic quamvis
83 2| Dicit enim Isaias: «Quis adiuvit spiritum Domini, aut quis
84 2| corum providentia mundus administratur, et eidem consulunt rebus
85 6| contingentia cuidam necessitati admixta, sequiturque ex parte talis
86 17| Possumus enim aliquid adquirere si volumus et abicere si
87 17| huius libera ex~nullis adstricta vinculis religio et detrahere
88 17| nominationem.~Item: posse peccare adveniens minuit libertatem arbitrii,
89 2| ignorat res humanas, nec advertit, quid agimus, quae potest
90 8| esse minorem Patre, sed aequalem. - Haec praecessio causalitas
91 8| Pater est Filii principum, aeque propinguum esset, ut ex
92 16| univocantur, nec etiam penitus aequivocantur. Sic dicitur libertas arbitrii
93 16| et malo et Deo? Si enim aequivoce, ipsius non est possibile
94 17| ipsa electione est bonum et aequum quod eligitur.~Praedicta
95 10| coloris in oculo meo vel in aere medio tota efficitur a colore
96 8| Caesarem aut Socratem esse aeternos, aut aliquid esse aeternum
97 10| cogitatum. Sanat, cum mutat affectum; roborat, ut perducat ad
98 17| essentia, sic aspectus et affectus, ratio scilicet et voluntas,
99 19| quod caderet, et ita neque affligebat eum timor, nec decipiebatur.
100 10| opere operantia necessario agent idem et unum, cum indivisa
101 10| immediatius. Ergo cum aliquo agente et efficiente efficit aeterna
102 14| per fortiorem voluntatem agentem oppositum, ut in praedicto
103 10| adiuvanti vel obsequium agenti, libereque et sponte relinquere
104 17| diiudicat libertatem voluntatis agentis, aut actionem, quae fuit
105 10| non faceret? Et si ipsa ageret opere dividuo, ipse non
106 15| assumpta. At per hoc, quod sic ageretur, non esset necessarium,
107 18| voluntatem condiderari. Aggregatio igitur ominium istarum libertatum
108 12| A, B, C, D, melius erit aggregato ex A, B, C, E. -- Sit igitur
109 12| tribus adiciatur. lgitur aggregatum ex his quattuor, scilicet
110 17| indifferens est et utrumque bene agi et bene et laudabiliter
111 2| antequam crearentur omnia sunt agnita; sic et post perfectum respicit
112 2| voluntate Dei et quod foenum agri post paululum mittendum
113 10| individuo singula. Cum autem agunt duo aliquid unum opere individuo,
114 15| gallina congregat pullos sub alas et noluisti.» ~Ex his auctoritatibus
115 6| initiabilem in futuro post albedinem, quae modo inest Socrati -
116 4| Socrati non posset abesse albedo, nisi per sui ipsius corruptionem,
117 8| praedicantur, quae non de homine albo et e contrario. -- Et quod
118 | aliarum
119 17| sententia habeatur. Et sic alicubi in iudicio est status et
120 8| est essentiarum divisio et alietas et multitudo, quod non est
121 | aliorum
122 | aliunde
123 4| potest esse falsum, non tamen alterabile de vero in falsum, quia
124 2| sequitur ipsius scientiam esse~alterabilem, quod manifeste falsum est
125 4| sciente nesciens: ergo est alterabilis,» quoniam si scit, ab aeterno
126 6| potest fieri nesciens A nec alterai a sciente in non scientem.
127 14| voluntates, unam vivendi et alteram non mentiendi. Sed voluntas
128 8| sciens vel e contrario, quod alteraretur Deus.~Istud itaque verbum
129 4| ipsum non alteratur. Ubi est alteratio, est motus a contrario in
130 8| non sciens fieri sine sui alteratione, ut dominus et non dominus? ~
131 8| essentiae. Propter talem igitur alterationem non sequitur, quod multa
132 11| multas recipit mutationes et alterationes a motibus caelestibus, suscipit
133 2| conditor orbis ~Huic ex alto cuncta tuenti ~Nulla terrac
134 2| quas ignoraret ?~Item non amatur, nisi quod cognoscitur.
135 17| quam una essentia radii et ambo sunt unum in unius radii
136 16| illud cum possibilitate amittendi. Et ideo liberius est a
137 8| sub sua illuminatione, et amovere cum vellet, diceremus vere,
138 8| hunc impium intellectum non amovit aliquid in eodem sermone
139 2| in ista totius creaturae amplissima quadam immensaque republica». --
140 12| angelus, quia nunc sunt angeli tales et nos in patria simul
141 8| quo creatio et renovatio angelicae naturae ad ipsum Verbum
142 8| posterioritatem cognitionum angelicarum. Et hoc dicit Super Gen.
143 17| Alioquin, cum una fuerit et par angelorum condita natura, non fuisset
144 6| Quomodo ex his evademus? Vere angustiae sunt undique, quia videtur,
145 11| libro ; et in eodem dicit: «Anile sane et plenum supersitionis
146 12| Bernardus dicit: Soli inter animantia datum est homini potuisse
147 18| prima condicione ceteris animantibus praelati sumus. ~Potest
148 2| Deo clausum est: interest animis nostris et cogitationibus
149 4| cum dicitur in millesimo anno ante potuit dici hoc verum,
150 4| si hoc erit in millesimum annum, ante hoc verum fuit dicere
151 16| univoce dicatur, videtur per Anselmum, qui unam et communem assignat
152 6| conclusionis, qualis est in antecedente. Sicut enim veritas huius «
153 6| essendum, immo propter posse antecedentium ad utrumque, scilicet ad
154 8| sollicite quaerendum, et ut aperiatur nobis instanter est pulsandum.~
155 2| Hebraeos (4): «Omnia nuda et aperta oculis eius.» ~His igitur
156 13| servus est peccati» et illud Apostoli ad Rom.: «Cui exhibetis
157 10| arbitrium, quod est contra Apostolum. Sic ergo videtur, quod
158 18| aut est bonum verum aut apparens; simpliciter igitur quod
159 12| peccaret, sed ut gloriosior appareret si non peccaret, cum peccare
160 8| actuum. Et propter iam dicta apparet, quod in Deo non est potentia
161 17| quod a iudicio per se non appdllatur, sed ab alicuius forte iudicio
162 17| importat. A iudicio enim appellari potest. Ergo necessitatem
163 11| divinat. libro I ait : «Fatum appello, quod Graeci Imarmenen id
164 17| unica essentia aspiciens et appetens sese protendens, in rationem
165 21| coniunctionem sui cum actu malo appetente. lpsa igitur voluntas non
166 17| radice apprehensivum et appetitivurn. Non enim appetitur, nisi
167 21| in aliqua creatura, cuius appetitum proportionalem non contingit
168 17| et appetitivurn. Non enim appetitur, nisi quod comprehenditur.
169 21| appositionem gratiae, quae appositio ei necessitatem ascendendi
170 21| Et hoc dico: in prima appositione digiti habeat istam potestatem
171 21| ascendere. Si tamen aliquid apposuerit ei digitum vel aliquid tale,
172 15| perpetuum fidem placitam facere. Apposuit tibi aquam et ignem: ad
173 18| assurgere ad approbandum et apprehendendum eligendum, ut patebit infra,
174 17| nunquam propter alicuius apprehensionem aliud appeteret illud idem
175 17| in essentia et in radice apprehensivum et appetitivurn. Non enim
176 18| per se sursum assurgere ad approbandum et apprehendendum eligendum,
177 18| consilii et prudentiae est approbare et sequi et apprehendere
178 8| eminenter commendatus et approbatus, philosophia mundana et
179 8| si consideretur unicuique aptissimum esse distribuens; aptum
180 8| aptissimum esse distribuens; aptum enim prius non fuit, ut
181 15| placitam facere. Apposuit tibi aquam et ignem: ad quod volueris
182 17| iudicat utpote voluntati. Arbiter enim est, qui iudicat de
183 10| dicitur, nisi ubi est liberum arbitium, quod sponte potest praestare
184 17| est. Arbitrium scilicet ab arbitrando rationali consideratione
185 17| arbitrii, quia in ratione est arbitrans et in voluntate liberum.
186 1| libertate consistere sunt arbitrati; et sunt nostro tempore
187 17| essentia est et libera et arbitratus; nihilominus tamen potest
188 17| libertate arbitrii ex parte arbitri : «Et melior videtur condicio
189 17| posset, quare potius dicatur arbitritim, quam iudicii? -- Et forte
190 17| ei, cui arbitratur, quam arbitro. -- Unde Seneca de benefieiis
191 17| non incongrue dicitur, ut arbitror, liberum arbitrium, «ipse
192 17| abnu- re . Ideo rationis est arbitrtium, voluntatis liberum. ~Dicitur
193 17| non sit differentia inter arbittrium et iudicium, scilicet quod
194 5| natura, hominum, piscium, arborum, ad quae, quodcumque fieri
195 1| eis supersedemus et sic arguimus: Omne scitum a Deo est vel
196 21| impossibile est. Et ista sunt argument Augustini et Bernardi.~Item:
197 12| secundum hoc non arguit pimum argumentum, quia ipsum non arguit,
198 5| quod tamen erit. Ex hoc arguo: si erit, eius ratio. est
199 4| erit. ~Item: opinio ipsius Aristotelis idem facit, scilicet si
200 6| quod non patitur sine dubio ars syllogistica. ~Potest autem
201 4| contingens. Istud autem arti contrarium est, quae neque
202 8| quid aliud huiusmodi in artibus quidem nec non fuisse aliquando,
203 20| corruptionem patiatur, hoc ipsi artifici non est imputandum, qui
204 20| etiam a Deo; Iicet enim artificium aliquod bene constructum
205 15| malum voluntarium semper ascribitur.» -- Et post pauca : neque
206 18| ab eo, quod prius diximus aspectum dividi in agere et pati.
207 17| unius radii essentia, sic aspectus et affectus, ratio scilicet
208 18| consistit beatitudo, in «aspicere» autem non. Hoc autem esse,
209 17| haec radicis unica essentia aspiciens et appetens sese protendens,
210 19| coniunctum est spei,quod firmiter asserat illud quod sperat; sicut
211 16| Quomodo igitur Anselmus eius assgnavit rationem unam? Concedimus
212 16| quasi unum ista duo facienti assignandum est unum nomen et una definitio
213 16| possibile unam rationem assignare.~Quod autem univoce dicatur,
214 16| patet, quomodo una potest ei assignari ratio et quomodo non. --
215 16| Anselmum, qui unam et communem assignat liberi arbitrii definitionem,
216 16| rationem aliquam communem assignemus libero arbitrio, scilicet
217 16| secundum quod est propinquum et assimilatum vestigium, meretur etiam
218 17| qua bonum eligitur gratia assistente, vel malum eadem desistente»;
219 9| necessarium», partem causati assumit et non totum; et sic non
220 16| cognitionis solum illius, quod assumitur, non discretionis oppositi
221 20| est bonum. Ergo a Deo est.~Assumptionem probat hoc modo : melius
222 8| intelligentibus.~Item: in determinando assumptum fuit hoc verbum Chrysostomi
223 18| potestate per se sursum assurgere ad approbandum et apprehendendum
224 11| arbitrio facta vel facienda astrologi ex constellationibus nituntur
225 8| quanto amplius videretur astruere in Trinitate gradum! Sed
226 21| est optimum exemplum de atomo etiam, quae cum flat ex
227 2| mole resistunt, ~Non ex atris nubibus obstat. ~Quae sint,
228 10| sapientia secundum suum scire attingit omnem essentiam, quod idem
229 1| III. totum bonum virtutis attribuit libero arbitrio et diis
230 8| rationi in aeterno verbo, attribuiturque a denominatis esse et aeternum
231 16| quin eidem libertas sit attributa.» Et hoc ibidem probat,
232 6| non-finibilitas super futuritionem attributam antichristo; et sic est
233 8| auditum et non esset usu attritum hoc Augustini verbum scilicet,
234 17| Secundum istum itaque auctorem arbitrium dicitur a iudicio
235 17| voluntati beneplacitum.~Auctores itaque, qui dicunt potestatem
236 15| Omnis itaque scripturae auctoritas, quae praecipit vel prohibet,
237 17| sententiam.~Secundum Bernardi auctoritatem praedictam videtur dici «
238 1| negant liberum arbitrium, ut audeant excusare peccatum. Quidam
239 3| ad litt. V: «Ipsi Deo non audeo dicere haec alio modo innotuisse,
240 5| invariabiles sunt. Quid sit idea audi! Idea eorum, quae natura
241 2| Qui plantavit aurem non audiet? ant qui finxit oculum non
242 1| sic defendunt ipsum, ut auferant orationem. «Et hoc dicit
243 1| quae eius esse penitus auferre videntur. Quae sunt praescientia
244 12| quod non posse peccare auferret naturam hominis, quia in
245 8| rerum, immo et in infinitum augmentabitur numerus earum, quia cuiuslibet
246 2| nesciente et maius, ut dicit Augtistitius in Enchiridio. - Ergo, si
247 8| circuli ductarum, cum secundum Augustinum hoc verum et talia vera
248 2| invisibili atque intelligibili aula summi imperatoris aut iubeatur,
249 2| Psalmista: «Qui plantavit aurem non audiet? ant qui finxit
250 10| potest ut videtur ex verbis beati Bernardi sic dicentis: «
251 15| immerito iustam vel iniustam beatitudine sine miseria dignam ac capacem
252 18| per se proprie consistit beatitudo, in «aspicere» autem non.
253 17| patet, quod quanto aliquid beatius et melius, tanto liberius,
254 15| mortem, bonum et malum, benedictionem et maledictionem. Elige
255 17| arbitro. -- Unde Seneca de benefieiis sic dicit de libertate arbitrii
256 17| unum oppositorum, inquantum beneplacet Deo. Et per se deficit ad
257 15| carnem et dominatus est bestiarum et volucrum. Creavit ex
258 16| libertas?~Quod patet per Boetium libro V consolationis dicentem : «
259 8| dicit: «Legem aeternam esse bonac voluntati bonam vitam et
260 17| videtur condicio causae bonae, si ad iudicem, quam si
261 8| aeternam esse bonac voluntati bonam vitam et malae voluntati
262 15| non egisse?~Item: unde in bonis actibus laeta est mens constans
263 12| potentiae, sapientiae et bonitati eius.~Insuper quoque ponatur
264 21| impossibile est, quod quis se bonurm efficiat. Sed bonus efficitur
265 11| ostensioni hic supersedemus, hoc breve verbum addentes, quod anima
266 4| loquor nunc non de scientia cadente super res secundum quod
267 11| et alterationes a motibus caelestibus, suscipit quoque similiter
268 8| creaturae, quia subiectio caeli et terrae ad Deum nec est
269 15| utrumque potuisset. Hoc et de Cain et Abel fratribus, hoc etiam
270 6| igitur quod in his generat caliginem est, quod contingentia rerum
271 2| lumine Phoebum ~Melliflui canit oris Homerus. ~Qui tamen
272 12| quod velit, ut boni aut man capax naturaliter utrumque posset
273 4| Item Isaias praescivit captivitatem Iudaeorum, et adeo certum
274 19| Quem iuste Deus iam delicto captivum voluntati depravatae dimisit,
275 18| eligendum, ut patebit infra, sed captivus tenetur sub iugo peccati,
276 18| libertatem habere est peccato carere, et gratia cooperante salvari.
277 18| promptitudine suae potestatis, caret libertate consilii et prudentiae. ~
278 15| timorem ilius super omnem carnem et dominatus est bestiarum
279 10| est ferrum fabro et lignum carpentario. ~
280 15| adiungis voluntatem tuam Deo, castificas temetipsum non de te, sed
281 15| semetipsum, sicut et ipse castus est. Videte quemadmodum
282 19| cogitabat et sperabat se non casurum, non tamen cum assertione
283 8| catholicus, inter scriptores catholicos eminenter commendatus et
284 8| sine dubio vir ille sanctus catholicus, inter scriptores catholicos
285 8| sed non temporalis, immo causalis et hoc modo naturalis, sicut
286 21| enim proportionantur ut causata. Ergo si tu faceres te bonum
287 9| est necessarium», partem causati assumit et non totum; et
288 10| solum ipsam, sed et eius causationem, nilque efficiat causa secundaria
289 10| similiter currit res in aliis causis et libero arbitrio collatis
290 8| denominantur. Quod si aliquis cavillando dicat non esse alietatem,
291 15| conditione. Postquam vero cecidit, vere bonum perdidit pariter
292 2| philosophiae sic mellifluo cecinit ore:~«Puro clarum lumine
293 16| sicut imaginem sigilli in cera ab illo sigillo impressa
294 2| veniantque- ~Uno mentis cernit in ictu, ~Quem, quia recipit
295 4| sedisse Deo vidente. Sed ei certiora sunt futura, quam nobis
296 17| illum formula includit, et certos quos non excedat terminos
297 16| creatore. Unde Hieronymus : «Cetera cum sint liberi arbitrii,
298 19| arbitrii, per quam utique ceteras amisit; ipsam tamen amittere
299 10| primo illud praeveniat in ceterisque comitetur: ad hoc utique
300 8| quod illius ad singula ceterorum multae connascentur relationes
301 15| aut antichristus, aut in Christo est.»~Item idem eodem hom.
302 18| Apostolus II ad Cor. 3 : «Ubi Christus ibi libertas.» Item ad Rom.
303 2| lucidiores sunt super solem, circumspicientes omnes vias hominum et profundum
304 11| Augustinus in libro V de Civitate Dei, huic ostensioni hic
305 2| lingua. tua tacet, vita tua clamat et aures Dei ad cor tuum.
306 2| praedictum est. ~Itaque, ut iam claret, non potest solvi dicta
307 15| diversa facimus? ~Itaque ut clarius lucere possit, aliqua exempla
308 2| mellifluo cecinit ore:~«Puro clarum lumine Phoebum ~Melliflui
309 2| esse secretum? Nihil Deo clausum est: interest animis nostris
310 2| post paululum mittendum in clibanum, ipse tamen vestiat, nonne
311 14| voluntate non mentiendi coacta, sed mentitur ex voluntate
312 18| semperque voluntarie et non coacte vult quod vult, et non potest
313 1| fatinecessitas, gratia, coactio pertemptationem vel vim
314 11| quia ex eo, quod iam per coactionem faceret, nullum consequeretur
315 14| cogat, nonne invitus et coactus mentitur? Quomodo ergo voluntarie
316 10| penitus egens quomodo habebit coadiutorem? - Probat autem Augustinus
317 10| causarum et aliae causae eius coadiutrices? An forte, quia adiutorium
318 10| non habet coefficiens vel coadiuvans. Non igitur -sumus Dei coadiutores
319 8| coaeternas sibi esse et coaequales, nihil ibi velut causalitate
320 8| rerum est initiandarum non coaeternarum Deo, sed comparatarum ad
321 8| sed totas tres personas coaeternas sibi esse et coaequales,
322 8| extra Deum existentiam aut coaeternitatem. Similiter igitur, cum dicitur «
323 15| propalationis, in malo rernordens et coarctans conscientia, in bono niens
324 10| efficiendo illud non habet coefficiens vel coadiuvans. Non igitur -
325 3| quemquam Deus ad peccandum coegit, quia futura hominum peccata
326 8| quod diameter ducta etc. coepit esse verum: ergo eius oppositum
327 10| tamen, quod a sola gratia coeptum sit pariter ab utroque perficitur,
328 8| hanc esse illam vel semper coesse cum illa; et propter hoc
329 8| non est ante creationem coexistens cum essentia divina, nec
330 14| compellentis et timor mortis eum cogat, nonne invitus et coactus
331 8| supradictas oppositiones, aut cogemur fateri enuntiabilia nihil
332 19| et tamen forte utrumque cogitabat et sperabat se non casurum,
333 19| miser; aut non commonebant cogitando de suae beatitudinis perpetuitate,
334 2| conspectu Dei vivamus; sic cogitandum, tanquam aliquis in pectus
335 2| interest animis nostris et cogitationibus mediis intervenit.» -- Item
336 10| arbitrium excitat, cum seminat cogitatum. Sanat, cum mutat affectum;
337 8| prioritatem et posterioritatem cognitionum angelicarum. Et hoc dicit
338 2| aliquid est, nisi illud cognoscat, ad quod est instrumentum,
339 8| extremitatum. Et hoc patet cognoscenti naturam relativorum. Et
340 2| Item non amatur, nisi quod cognoscitur. Et Deus, eum non sit ingratus,
341 10| causis et libero arbitrio collatis ad causam primam, cur non
342 21| in alia specie qualitatis collocandum?~Item: utrum gignens, an
343 10| efficitur in obiecto radiositas colorata et color radiosus, quem
344 10| solis transit per vitrum coloratum, efficitur in obiecto radiositas
345 10| transeuntium. Species enim coloris in oculo meo vel in aere
346 10| Similiter est in speciebus colorum omnium ad visum venientium
347 15| audieritis me, bona terrae comedetis. Si autem non volueritis
348 19| sicut forte quis sperat se comesturum, nec tamen hoc asserit nec
349 17| rationem. Et merito libertatem comitatur iudicium, quoniam quidem.
350 10| praeveniat in ceterisque comitetur: ad hoc utique praeveniens,
351 8| scriptores catholicos eminenter commendatus et approbatus, philosophia
352 17| suum habet suae voluntati commensu- ~ratius et, ut insinuat
353 17| omni alio circumscripto. -- Commensuratio itaque eius, quod est bene
354 18| maius et suae voluntati commensuratius. Unde et in hoc liberior,
355 15| Libertati arbitrii sui commissus est homo statim in prima
356 19| lapsum et ita miser; aut non commonebant cogitando de suae beatitudinis
357 18| id est quia habet esse commsuratius suae voluntati, et sic mali
358 16| Univoca autem in aliquo communicant. Ergo creator et creatura
359 17| essent idem in radice sensus communis. -- Sicut itaque splendor
360 12| peccare, quia hoc in patria commutabitur in illud, nec erit ibidem
361 16| dictum. ~Item: solum univocum comparabile est; sed de his liberum
362 16| oportet, ut sint univoca, quae comparari possunt, in aliquo signato
363 2| mutationes. Si vero res non sint comparatae ad temporum mutationes,
364 8| substantiam non habentem huiusmodi comparationes, quia ipsa substantia est
365 10| videndum, quomodo simul sese compatiatur gratia et arbitrii libertas.~
366 14| mentiendum ne occidatur,cum vis compellentis et timor mortis eum cogat,
367 14| Ut, si quis timore mortis compellitur ad mentiendum ne occidatur,
368 8| et superstitiosum, posset competenter dici, quod res cum est et
369 19| arbitrii sive naturae ad complementum eius et bene esse. -- Et
370 5| agenda sunt et modos mente complexus est. Plenius his figuris
371 8| substantia summe simplex, sed composita et permutabilis. -- Et huius
372 18| promptitudine potestatis, ut posset comprehendere delectabile et nihil delectaret,
373 2| imaginatio sint instrumenta ad comprehensionem singularium, sensus et inmaginationis
374 3| ludaei, quod eos facere non compulit, cui peccatum non placet,
375 16| de his. ~Item: in nullo comrnunicant creator et creatura. Univoca
376 16| vestigium, meretur etiam comrnunicare et nomen, non quidem univoce
377 6| Notandum quoque, quod haec est concedenda: «Deus potest nescire A»
378 8| res essent creatae, saltem concederet, tales habuisse veritatem
379 16| assgnavit rationem unam? Concedimus revera, quod nihil univoce
380 8| inferre. Tamen videtur magis concessibile, Deum esse aliud a creatura
381 8| Anselmus expresse in libro de concordia praedestinationis, liberi
382 8| frequenter addiderimus et conculcaverimus unicum solum, scilicet Deum
383 17| voluntatis,, quo scilicet iudicio condemnatur, si libere male egerit,
384 9| necessitatem simplicem, sed condicionalem, necesse est, si recte et
385 9| causa non simpliciter, sed condicionaliter, et habet necessitatem non
386 18| a necessitate, libertas condicionis et naturae, secundum quam
387 18| libertas circa aliam voluntatem condiderari. Aggregatio igitur ominium
388 17| fuerit et par angelorum condita natura, non fuisset in eis
389 10| aeterna sapientia omnem conditam essentiam. Sed agens immediatissimum
390 21| potest hoc. Ergo forte est conditio, qua vult aliquem velle
391 2| sed abstractis omnibus conditionalibus temporalibus scit. Eius
392 8| nec creatura.~Item: Omnium conditionalium veritas aeterna est et dicta
393 18| aequaliter secundum unam conditionem ibi positam, inaequaliter
394 2| abiiciendo omnes temporis conditiones sequitur: scit A et non
395 4| cadit super ipsas ab his conditionibus penitu abstractas.~Sed dicetur
396 18| libertas a necessitate sive conditionis sive naturae. -- Quod autem
397 2| perrumpere luce. ~Haut sic magni conditor orbis ~Huic ex alto cuncta
398 5| aeternaliter, dicit Augustinus in Confessionum libro I: «Apud. te Deus
399 5| mutabile et ex necessario confingens. ~
400 21| tempus, an sub tempore? an in confinio aeternitatis et temporis? ~
401 17| securitatem habere est in bono confirmari et in non posse peccare;
402 2| ipse tamen vestiat, nonne confirmat non solum totam mundi istam
403 17| securitas summi boni. Ergo confirmatio in bono et non posse peccare
404 12| quod non; quia, si esset confirmatus antequam temptatus restitisset
405 16| homine, et etiam in angelo confirniato liberior, quam in homine,
406 8| intellectum, scitum futurum conforme rationi in aeterno verbo,
407 17| nec sit illi essentiale conformem esse voluntati divinae.
408 15| missi sunt, quotiens volui congregare filios tuos quemadmodum
409 15| tuos quemadmodum gallina congregat pullos sub alas et noluisti.» ~
410 17| egerit.~Non minus tamen congrue dicitur arbitrium a iudicio
411 12| ipsum universum. Hoc enim congruit potentiae, sapientiae et
412 17| eam habet. Et haec ratio conimunis liberi arbitrii, quam dat
413 5| hoc falsum est. Est enim coningenter. Ergo manifestum est, quod
414 21| opponi: antequam revera sit coniunctio velle cum malo, est ipsa
415 19| decipiebatur. Non enim semper coniunctum est spei,quod firmiter asserat
416 8| singula ceterorum multae connascentur relationes et singulorum
417 8| cuiuslibet relationis essentia connata ad singulas rerum habebit
418 8| relationem in verbo sciendi conotatam; non est indifferens cum
419 15| rubor de malo et confusio, conscii fuga, appetitus occultationis,
420 15| dicit Augustinus. ~Item: cur conscium et testem mali facti fugimus,
421 1| omnia ex necessitate.~Sed de consecutione nulli dubium est, quin sit
422 15| iustitiae iniustitiaeve consenserit».~Huiusmodi testimonia seriptorum
423 17| intelligit, cum dicit: «consensus voluntarius ob voluntatis
424 15| aut praeter se in aliquo consentire nulla vi nulla cogitur necessitate,
425 8| sicut a quo non convertitur consequentia. -- Et huius tale sit exemplum:
426 11| coactionem faceret, nullum consequeretur praemium. Sic igitut patet,
427 21| malum et illa etiam, quae consequuntur ad eius coniunctionem cum
428 15| volueris mandata servare, conservabunt te et in perpetuum fidem
429 2| ant qui finxit oculum non considerat?» Ergo per seipsum cognoscit
430 17| ab arbitrando rationali consideratione vel discernendo, quid eligat
431 11| Tamen secundum diversas considerationes dicitur fatum et providentia,
432 8| penitus sunt in eo absolute considerato scientia, qua scit antichristum
433 10| Item: ipsum velle per se consideratum hoc efficere non potest,
434 8| praeter primum ipsum in se consideratur, habet posse ad esse vel
435 8| fecit: potuit quidem in se consideratus absolute; non autem potuit,
436 8| veritates in primo, si bene considerentur, nihil aliud sunt, quam
437 2| spiritum Domini, aut quis consiliarius eius fuit et ostendit illi?» --
438 18| vel decipi in iudicio vel consilio rationis suae, quae plus
439 6| quod habet cum praemissis consimilem necessitatem, quia veritatem,
440 10| gratia. Et huic videtur illud consonare: «Sine me nihil potestis
441 15| neglexistis; fecistis malum ante conspectum meum et quae nolebam elegistis.»~
442 11| vel facienda astrologi ex constellationibus nituntur praedicere. --
443 16| quam auctoritatibus firmis constet liberum arbitrium esse,
444 11| in summo omnium principe constituto, quae cuncta disponit. Fatum
445 15| et cooperatione gratiae constitutum est.~Item Augustinus super
446 20| artificium aliquod bene constructum de natura suae materiae,
447 20| imputandum, qui illud bene construxit. Ipse enim molem et pondus,
448 15| praecipit vel prohibet, consulit, laudat, vituperat, minatur
449 15| prohibetur, et si non in cassum consulitur ut fiat vel non fiat.~Itetm:
450 2| administratur, et eidem consulunt rebus humanis non solum
451 17| non posse peccare pars est consummatae libertatis. -- Ergo posse
452 18| istarum libertatum veram et consummatam libertatem, de qua supradictum
453 15| Simeon et Levi fratres consummaverunt iniquitatem suam ex voluntate
454 16| contrario. Et intellectui sic contemplanti et sic quasi unum ista duo
455 16| potestque sic breviter contexi eius ratiocinatio: ubi est
456 6| haec duplex: «antichristus contigenter est futurus, vel contingenter
457 5| Sic loquamur de aliquo contingente futuro, quod tamen erit.
458 6| sequiturque ex parte talis contingentiae rerum ad hoc futurarum contingentia
459 11| quod omnia ex necessitate contingerent et nil ex arbitrii libertate. --
460 6| initiabilem post veritatem, sed continuatam cum falsitate, quae sine
461 6| futuro, -- nescire dico continuatum cum nescientia aeterna -
462 8| quibus dictis suppositionibus contradicitur, valde difficiles sunt,
463 1| urgentes videantur rationes et contrariae sint sapientium opiniones,
464 1| vertatur disputatio.~Quod autem contrarie opinentur sapienties patet. «
465 8| oppositum dicit Anselmus. Quae contrarietas solvi nequit nisi dicatur,
466 4| aeterno fuit verum. Ergo unum contrariorum non erit post reliquum.
467 19| Hypognostico : «Non per aliud contraxit offensam protoplastus, nisi
468 16| intellectus unico aspectu contueri potest exemplar in exemplato
469 19| gloriam, convertit sibi in contumeliam.»~Item Augustinus in Hypognostico : «
470 11| inferiorum ex ordine et conversione siderurn. Nec solum secundum
471 19| illam accepisset ad gloriam, convertit sibi in contumeliam.»~Item
472 8| naturalis, sicut a quo non convertitur consequentia. -- Et huius
473 18| peccato carere, et gratia cooperante salvari. Unde haec libertas
474 15| enim arbitrio hominis et cooperatione gratiae constitutum est.~
475 10| tunc nihil aliud ad B est cooperativum. Sed gratia facit totum
476 10| ut iam sibi in ceteris cooperetur, ita tamen, quod a sola
477 15| probantibus, ne tamen haec copia magis inopes faciat probare
478 15| testimonia seriptorum sanctorum copiosissima suppetunt. Sed ne prolixitas
479 2| profundum abyssi et hominum corda intuentes in absconditas
480 2| domus Israel et cogitationes cordis vestri ego novi.» -- Item
481 11| inferiorem rationem et motus corporis voluntaries dirigere, ut
482 8| aeternitatis praedicationem eius correlata laudatio. Tales autem correlationes,
483 8| praedicatio haec propter formam correlativam dictioni in Verbo aeterno,
484 6| non habeat necessitatem correspondentem cum praemissis, quemadmodum
485 15| promittit praemium, redarguit, corripit, probat liberum arbitrium
486 17| natura humana peccavit et corrupta est in Adam peccante.~Item : «
487 5| res temporales, mutabiles, corruptibiles contingentes. - Item dicit
488 12| defectus et fluxibilitas est et corruptibilitas est. Quae videntur poni
489 18| liberabitur a servitute corruptionis in libertatem gloriae filiorum
490 2| divinatione: «Quod si dii sunt et corum providentia mundus administratur,
491 3| aliter scivit ea creata quam creanda. Non enim eius sapientiae
492 8| verbum autem dominandi, creandi et gubernandi et huiusmodi
493 10| ulla adiutum esse natura in creando, quasi qui sibi non sufficeret.
494 8| quod si fit de non creante creans vel e contrario et de non
495 8| sequitur, quod si fit de non creante creans vel e contrario et
496 6| Sententiis: Deus potuit nulla creasse et ita nulla creata praescivisse
497 6| habet potentiam, ut nunquam creasset et nunquam scivisset multa,
498 12| hanc esse potentiam a Deo creatam et datam sic inquiens epistola :
499 8| posterioritas creaturae ad creatorem ab aeterno est. Numquid
500 8| ipsis autem relationibus creaturarum ad Deum non videtur concedendum,
501 8| relationibus aeternis Dei ad creatures dicendum, quod ipsae Deus
502 8| ipso sunt idem, licet in creaturis sit inchoata ipsorum diversitas.
503 17| peccare bonum sit et a Deo creaturn.~Item: minime de quiditate
504 3| enim nescivit, quae fuerat creaturus; nec aliter scivit ea creata
505 19| primus homo in optimo statu creatus fuit. -- Et constat, quod
|