-14-

Item: nurnquid liberum est, quod cogi potest? Constat, quod non. Ut, si quis timore mortis compellitur ad mentiendum ne occidatur,cum vis compellentis et timor mortis eum cogat, nonne invitus et coactus mentitur? Quomodo ergo voluntarie et libere? Vult namque non mentiri. Et ponamus, quod non vult mentiri. Facit itaque quod non vult. Ergo facit hoc non ex voluntate; ergo non ex libero arbitrio.

Item: qui mentitur ob timorem mortis, duas habet voluntates, unam vivendi et alteram non mentiendi. Sed voluntas vivendi maior est reliqua et superat reliquam et, ut videtur, mentiri cogit; et ita semper voluntas cogitur, et ita non est libera.

Dicendum, quod remanet integra voluntas non mentiendi, licet voluntas vivendi sit maior et fortior et educat actum oppositum voluntati non mentiendi. Et mentitur non ex voluntate mentiendi, neque ex voluntate non mentiendi coacta, sed mentitur ex voluntate vivendi. Actus itaque mentiendi in hoc casu ex voluntate vivendi educitur, et hoc est voluntatem non mentiendi cogi, scilicet a suo actu impediri, per hoc, quod voluntas fortior educit in esse actum oppositum.

Non potest igitur aliqua voluntas cogi, ut non velit quod vult, sed potest cogi, ut non agat quod vult; et hoc vel per fortiorem voluntatem agentem oppositum, ut in praedicto casu, vel aliis impedientibus instrumenta motiva, quominus oboediant voluntati imperanti. Mentitur itaque ex voluntate vivendi, sive ex voluntate mentiendi, ut vivat, non tamen simplciter ex voluntate mentiendi. Et secundum hoc non est verum, quod omnis actus voluntarius egreditur a voluntate eiusdem actus, quia in hoc casu actus mentiendi non egreditur ab eiusdem actus voluntate, sed a voluntate alterius actus.