Excepere
orationem alacres, ut barbaris moris, fremitu cantuque et clamoribus dissonis.
Iamque agmina et armorum fulgores audentissimi cuiusque procursu; simul
instruebatur acies, cum Agricola quamquam laetum et vix munimentis coercitum
militem accendendum adhuc ratus, ita disseruit: «septimus annus est,
commilitones, ex quo virtute et auspiciis imperii Romani, fide atque opera
vestra Britanniam vicistis. Tot expeditionibus, tot proeliis, seu fortitudine
adversus hostis seu patientia ac labore paene adversus ipsam rerum naturam opus
fuit, neque me militum neque vos ducis paenituit. Ergo egressi, ego veterum
legatorum, vos priorum exercituum terminos, finem Britanniae non fama nec
rumore, sed castris et armis tenemus: inventa Britannia et subacta. Equidem
saepe in agmine, cum vos paludes montesve et flumina fatigarent, fortissimi
cuiusque voces audiebam: «quando dabitur hostis, quando in manus [veniet]?»
Veniunt, e latebris suis extrusi, et vota virtusque in aperto, omniaque prona
victoribus atque eadem victis adversa. Nam ut superasse tantum itineris,
evasisse silvas, transisse aestuaria pulchrum ac decorum in frontem, ita
fugientibus periculosissima quae hodie prosperrima sunt; neque enim nobis aut
locorum eadem notitia aut commeatuum eadem abundantia, sed manus et arma et in
his omnia. Quod ad me attinet, iam pridem mihi decretum est neque exercitus
neque ducis terga tuta esse. Proinde et honesta mors turpi vita potior, et
incolumitas ac decus eodem loco sita sunt; nec inglorium fuerit in ipso
terrarum ac naturae fine cecidisse.
|