Nam cunctas
nationes et urbes populus aut primores aut singuli regunt: delecta ex iis et
consociata rei publicae forma laudari facilius quam evenire, vel si evenit,
haud diuturna esse potest. igitur ut olim plebe valida, vel cum patres
pollerent, noscenda vulgi natura et quibus modis temperanter haberetur,
senatusque et optimatium ingenia qui maxime perdidicerant, callidi temporum et
sapientes credebantur, sic converso statu neque alia re Romana quam si unus
imperitet, haec conquiri tradique in rem fuerit, quia pauci prudentia honesta
ab deterioribus, utilia ab noxiis discernunt, plures aliorum eventis docentur.
ceterum ut profutura, ita minimum oblectationis adferunt. nam situs gentium,
varietates proeliorum, clari ducum exitus retinent ac redintegrant legentium
animum: nos saeva iussa, continuas accusationes, fallaces amicitias, perniciem
innocentium et easdem exitii causas coniungimus, obvia rerum similitudine et
satietate. tum quod antiquis scriptoribus rarus obtrectator, neque refert
cuiusquam Punicas Romanasne acies laetius extuleris: at multorum qui Tiberio
regente poenam vel infamias subiere posteri manent. utque familiae ipsae iam
extinctae sint, reperies qui ob similitudinem morum aliena malefacta sibi
obiectari putent. etiam gloria ac virtus infensos habet, ut nimis ex propinquo
diversa arguens. sed ad inceptum redeo.
|