His atque
talibus haud permotus princeps et statim contra disseruit et vocato senatu ita
exorsus est: «maiores mei, quorum antiquissimus Clausus origine Sabina simul in
civitatem Romanam et in familias patriciorum adscitus est, hortantur uti
paribus consiliis in re publica capessenda, transferendo huc quod usquam
egregium fuerit. neque enim ignoro Iulios Alba, Coruncanios Camerio, Porcios
Tusculo, et ne vetera scrutemur, Etruria Lucaniaque et omni Italia in senatum
accitos, postremo ipsam ad Alpis promotam ut non modo singuli viritim, sed
terrae, gentes in nomen nostrum coalescerent. tunc solida domi quies et
adversos externa floruimus, cum Transpadani in civitatem recepti, cum specie
deductarum per orbem terrae legionum additis provincialium validissimis fesso
imperio subventum est. num paenitet Balbos ex Hispania nec rninus insignis
viros e Gallia Narbonensi transivisse? manent posteri eorum nec amore in hanc
patriam nobis concedunt. quid aliud exitio Lacedaemoniis et Atheniensibus fuit,
quamquam armis pollerent, nisi quod victos pro alienigenis arcebant? at
conditor nostri Romulus tantum sapientia valuit ut plerosque populos eodem die
hostis, dein civis habuerit. advenae in nos regnaverunt: libertinorum filiis
magistratus mandare non, ut plerique falluntur, repens, sed priori populo
factitatum est. at cum Senonibus pugnavimus: scilicet Vulcsi et Aequi numquam
adversam nobis aciem instruxere. capti a Gallis sumus: sed et Tuscis obsides
dedimus et Samnitium iugum subiimus. ac tamen, si cuncta bella recenseas nullum
breviore spatio quam adversus Gallos confectum: continua inde ac fida pax. iam
moribus artibus adfinitatibus nostris mixti aurum et opes suas inferant potius
quam separati habeant. omnia, patres conscripti, quae nunc vetustissima
creduntur, nova fuere: plebeii magistratus post patricios, Latini post
plebeios, ceterarum Italiae gentium post Latinos. inveterascet hoc quoque, et
quod hodie exemplis tuemur, inter exempla erit.»
|