Et Messalla «non
reconditas, Materne, causas requiris, nec aut tibi ipsi aut huic Secundo vel
huic Apro ignotas, etiam si mihi partis adsignatis proferendi in medium quae
omnes sentimus. Quis enim ignorat et eloquentiam et ceteras artis descivisse ab
illa vetere gloria non inopia hominum, sed desidia iuventutis et neglegentia
parentum et inscientia praecipientium et oblivione moris antiqui? Quae mala primum in urbe nata, mox per Italiam fusa,
iam in provincias manant. Quamquam vestra vobis notiora sunt: ego de urbe et
his propriis ac vernaculis vitiis loquar, quae natos statim excipiunt et per
singulos aetatis gradus cumulantur, si prius de severitate ac disciplina
maiorum circa educandos formandosque liberos pauca praedixero. Nam pridem suus
cuique filius, ex casta parente natus, non in cellula emptae nutricis, sed
gremio ac sinu matris educabatur, cuius praecipua laus erat tueri domum et
inservire liberis. Eligebatur autem maior aliqua natu propinqua, cuius probatis
spectatisque moribus omnis eiusdem familiae suboles committeretur; coram qua
neque dicere fas erat quod turpe dictu, neque facere quod inhonestum factu
videretur. Ac non studia modo curasque, sed remissiones etiam lususque puerorum
sanctitate quadam ac verecundia temperabat. Sic Corneliam Gracchorum, sic
Aureliam Caesaris, sic Atiam Augusti [matrem] praefuisse educationibus ac
produxisse principes liberos accepimus. Quae disciplina ac severitas eo
pertinebat, ut sincera et integra et nullis pravitatibus detorta unius cuiusque
natura toto statim pectore arriperet artis honestas, et sive ad rem militarem
sive ad iuris scientiam sive ad eloquentiae studium inclinasset, id solum
ageret, id universum hauriret.
|