At nunc
adulescentuli nostri deducuntur in scholas istorum, qui rhetores vocantur, quos
paulo ante Ciceronis tempora extitisse nec placuisse maioribus nostris ex eo
manifestum est, quod a Crasso et Domitio censoribus claudere, ut ait Cicero,
«ludum impudentiae» iussi sunt. Sed ut dicere institueram, deducuntur in
scholas, [in] quibus non facile dixerim utrumne locus ipse an condiscipuli an
genus studiorum plus mali ingeniis adferant. Nam in loco nihil reverentiae est,
in quem nemo nisi aeque imperitus intret; in condiscipulis nihil profectus, cum
pueri inter pueros et adulescentuli inter adulescentulos pari securitate et
dicant et audiantur; ipsae vero exercitationes magna ex parte contrariae. Nempe enim duo genera materiarum apud rhetoras
tractantur, suasoriae et controversiae. Ex his suasoriae quidem etsi tamquam
plane leviores et minus prudentiae exigentes pueris delegantur, controversiae
robustioribus adsignantur, -- quales, per fidem, et quam incredibiliter
compositae! sequitur autem, ut materiae abhorrenti a veritate declamatio quoque
adhibeatur. Sic fit ut tyrannicidarum praemia aut vitiatarum electiones aut
pestilentiae remedia aut incesta matrum aut quidquid in schola cotidie agitur,
in foro vel raro vel numquam, ingentibus verbis persequantur: cum ad veros
iudices ventum . . .
|