Scaena tertia. Lydus-Philoxenus-Mnesilochus

LYD. Nunc experiar, sitne aceto tibi cor acre in pectore.
sequere. PHIL. Quo sequar? quo ducis nunc me? LYD. Ad illam quae tuom
perdidit, pessum dedit tibi filium unice unicum.
PHIL. Heia, Lyde, leniter qui saeviunt sapiunt magis.
minus mirandumst, illaec aetas si quid illorum facit,
quam si non faciat. feci ego istaec itidem in adulescentia.
LYD. Ei mihi, ei mihi, istaec illum perdidit assentatio.
nam absque te esset, ego illum haberem rectum ad ingenium bonum:
nunc propter te tuamque pravos factus est fiduciam
Pistoclerus. MNES. Di immortales, meum sodalem hic nominat.
quid hoc negoti est, Pistoclerum Lydus quod erum tam ciet?
PHIL. Paulisper, Lyde, est libido homini suo animo obsequi;
iam aderit tempus, cum sese etiam ipse oderit. morem geras;
dum caveatur, praeter aequom ne quid delinquat, sine.
LYD. Non sino, neque equidem illum me vivo corrumpi sinam.
sed tu, qui pro tam corrupto dicis causam filio,
eademne erat haec disciplina tibi, cum tu adulescens eras?
nego tibi hoc annis viginti fuisse primis copiae,
digitum longe a paedagogo pedem ut efferres aedibus.
ante solem exorientem nisi in palaestram veneras,
gymnasi praefecto haud mediocris poenas penderes.
id quom optigerat, hoc etiam ad malum accersebatur malum:
et discipulus et magister perhibebantur improbi.
ibi cursu luctando hasta disco pugilatu pila
saliendo sese exercebant magis quam scorto aut saviis:
ibi suam aetatem extendebant, non in latebrosis locis.
inde de hippodromo et palaestra ubi revenisses domum,
cincticulo praecinctus in sella apud magistrum adsideres
cum libro: cum legeres, si unam peccavisses syllabam,
fieret corium tam maculosum quam est nutricis pallium.
MNES. Propter me haec nunc meo sodali dici discrucior miser;
innocens suspicionem hanc sustinet causa mea.
PHIL. Alii, Lyde, nunc sunt mores. LYD. Id equidem ego certo scio.
nam olim populi prius honorem capiebat suffragio,
quam magistro desinebat esse dicto oboediens;
at nunc, prius quam septuennis est, si attingas eum manu,
extemplo puer paedagogo tabula disrumpit caput.
cum patrem adeas postulatum, puero sic dicit pater:
«noster esto, dum te poteris defensare iniuria.»
provocatur paedagogus: «eho senex minimi preti,
ne attigas puerum istac causa, quando fecit strenue.»
[it magister quasi lucerna uncto expretus linteo.]
itur illinc iure dicto. hocine hic pacto potest
inhibere imperium magister, si ipsus primus vapulet?
MNES. Acris postulatio haec est. cum huius dicta intellego,
mira sunt ni Pistoclerus Lydum pugnis contudit.
LYD. Sed quis hic est, quem astantem video ante ostium? o Philoxene,
deos propitios me videre quam illum <haud> mavellem mihi.
PHIL. Quis illic est? LYD. Mnesilochus, gnati tui sodalis [Pistocleri].
haud consimili ingenio atque ille est qui in lupanari accubat.
fortunatum Nicobulum, qui illum produxit sibi.
PHIL. Salvos sis, Mnesiloche, salvom te advenire gaudeo.
MNES. Di te ament, Philoxene. LYD. Hic enim rite productust patri:
in mare it, rem familiarem curat, custodit domum,
obsequens oboediensque est mori atque imperiis patris.
hic sodalis Pistoclero iam puer puero fuit;
triduom non interest aetatis uter maior siet:
verum ingenium plus triginta annis maiust quam alteri.
PHIL. Cave malo et compesce in illum dicere iniuste. LYD. Tace,
stultus es qui illi male aegre patere dici qui facit.
[nam illum meum malum promptare malim quam peculium.
PHIL. Quidum? LYD. Quia, malum si promptet, in dies faciat minus.]
MNES. Quid sodalem meum castigas, Lyde, discipulum tuom?
LYD. Periit tibi sodalis. MNES. Ne di sirint. LYD. Sic est ut loquor.
quin ego cum peribat vidi, non ex audito arguo.
MNES. Quid factum est? LYD. Meretricem indigne deperit. MNES. Non tu taces?
LYD. Atque acerrume aestuosam: absorbet ubi quemque attigit.
MNES. Ubi ea mulier habitat? LYD. Hic. MNES. Unde eam esse aiunt? LYD. Ex Samo.
MNES. Quae vocatur? LYD. Bacchis. MNES. Erras, Lyde: ego omnem rem scio
quem ad modumst. tu Pistoclerum falso atque insontem arguis.
nam ille amico et benevolenti suo sodali sedulo
rem mandatam exsequitur. ipsus neque amat nec tu creduas.
LYD. Itane oportet rem mandatam gerere amici sedulo,
ut ipsus in gremio osculantem mulierem teneat sedens?
nullon pacto res mandata potest agi, nisi identidem
manus ferat <ei> ad papillas, labra ab labris nusquam auferat?
nam alia memorare quae illum facere vidi dispudet:
cum manum sub vestimenta ad corpus tetulit Bacchidi
me praesente, neque pudere quicquam. quid verbis opust?
mihi discipulus, tibi sodalis periit, huic filius;
nam ego illum periisse dico quoi quidem periit pudor.
[quid opust verbis? si opperiri vellem paulisper modo,
ut opinor illius inspectandi mi esset maior copia,
plus viderem quam deceret, quam me atque illo aequom foret.]
MNES. Perdidisti me, sodalis. egone ut illam mulierem
capitis non perdam? perire me malis malim modis.
satin ut quem tu habeas fidelem tibi aut cui credas nescias?
LYD. Viden ut aegre patitur gnatum esse corruptum tuom,
suom sodalem, ut ipsus sese cruciat aegritudine?
PHIL. Mnesiloche, hoc tecum oro, ut illius animum atque ingenium regas;
serva tibi sodalem et mihi filium. MNES. Factum volo.
LYD. Melius esset, me quoque una si cum illo relinqueres.
PHIL. Adfatim est. LYD. Mnesiloche, cura, ei, concastiga hominem probe,
qui dedecorat te, me amicosque alios flagitiis suis.
PHIL. In te ego hoc onus omne impono. Lyde, sequere hac me. LYD. Sequor.--