De morte Bonfadii

Dilectae Musis animae, Iovis unica cura,
in quibus et rectum et longos exstincta per annos
nunc demum exoriens virtus antiqua relucet;
et tu, qui docti dux inclitus agminis anteis,
magnanime o iuvenis, Grimoalde, quis ille, quis esse
tam culto ingenio possit, tam divite vena,
officium vestrum qui versibus exprimat aptis?
Lapsus erat miser in culpam Bonfadius: index
detulerat patribus, nec inani teste probarat.
Quid facerent legum custodes? Legibus uti
coguntur; dignum est; servantur legibus urbes.
Continuo infelix in carcere conditur atro.
Nuntius interea tristis percusserat aures
omnium amicorum. Vestris dolor haesit acerbus
mentibus; afflicti propere concurritis omnes.
O pietas, o prisca fides! Vos crimine duro
oppressum et multis invisum, non tamen ipsi
pendentem extremo casu liquistis amicum.
Pugnastis precibus, fletu pugnastis amaro,
si possent flecti sensus mentesque severae.
Est etiam mimine dubio sermone relatum
argento atque auro multos cupiisse redemptum.
Docta cohors, quid agis? Turbatis navigat Euris
spes tua; vana petis portuque salutis aberras.
Ne lacrimas, ne funde ultra; desiste precari;
suscipis ingratum studium sterilemque laborem.
Fixa manet duris sententia legibus atrox;
Si fecit, pereat; factum patet, ergo peribit.
Horrendum carmen, tamen immutabile; quod non
frangere vis hominum, non flectere gratia possit.
Exprimitur tandem hoc invito a iudice, vivus
ne comburatur crepitanti deditus igni.
Tum se carnifici saevo Bonfadius ultro,
mente Deum spectans, animo imperterritus offert;
ille ministerio propere functurus iniquo
terribilis rigidam suspendit ad alta securim.
Quem feris, ah! scelerata manus? quam nobile collum
percutis ignoras, et quo te sanguine tingis?
Hic, qui prostratus iugulum tibi porrigit, a te
fortiter exspectans extremi vulneris ictum,
dulcibus et numeris et molli doctus avena,
cum caneret versus Musis et Apolline dignos,
aerio sacras descendere monte Camenas
atque habitare tuo, Benace, in litore iussit.
Hic et Romano eloquio et praecellit Etrusco,
mansuetus, facilis, dulci sermone disertus.
Haec tu non audis; sed inanibus irrita ventis
mandantur quaecumque loquor; tu parcere nescis:
eximios humilesque feris discrimine nullo.
Sic visum est superis; mutari fata nequibant.
Fixum erat ut damnatus et acri iudice victus,
Bonfadi, ante diem Ligurum morereris in urbe.
Urbs praeclara viris, urbs classe insignis et armis,
barbaricae gentis magnis decorata tropaeis,
cur veterem a nobis, cur fidum avellis amicum?
Non tamen obscurus perit aut inglorius; exstant
scripta viri, quae posteritas mirabitur omnis.
Tu quoque in historiis seros memorata per annos,
Genua, florebis viridi cum laude, et ab illo
quem tu exstinxisti tibi lucida gloria surget.
At tu, cui miser extrema Bonfadius hora
aspersam lacrimis misit per scripta salutem,
flos Ligurum, Grimoalde, tuae decus urbis et orbis,
et vos, o Phoebo sacri studiisque decoris,
egregii iuvenes, maestum lenite dolorem:
iam sat honorifico celebrastis funera fletu,
iam satis officio, satis et tribuistis amori.
Nec vestrum studium, pietas nec vestra latebit,
sed clarorum hominum semper notescet ab ore;
et quas ille truci correptus morte nequivit
officio studioque pares persolvere grates,
has qui perpetua vobis cum laude rependat
forsitan alter erit, vel iam est; multique sequentur.
Vive diu, studiosa manus, doctamque Minervam
excole, quae vestras divino nectare mentes
pascet et extremum tribuet per saecula nomen.