15 - Bartholomaeo Riccio Ferrariam (II, 5).

Vera narras, optime Ricci, atque ita narras, ut in magna litterarum prudentia facile tamen amor interluceat. Mihi, ut scribis, condiciones hoc biennio delatae sunt multae, omnes cum emolumento, nulla sine dignitate. Fecit tamen sive valetudo mea sive voluntas seu fati potius, quae in rebus humanis dominatur, occulta quaedam vis, ut omnes reiecerim. Hanc postremam, delatam a summo Cardinali, Hippolyto Estensi, unam avide sum complexus, unam omnibus anteposui. Nec est in meis consiliis quidquam antiquius, quam ut in illius aula, eximii Principis ac viri praestantissimi, consenescam. Itaque, quod hortaris, ut ad vos quam primum me conferam, non efficis, ut cupiditate iam ardeam; dolorem potius auges, cum intelligam, quod maxime volo, id me consequi, hoc quidem tempore, minime posse. Nam ut omittam, quod haec me frigoris acerrima vis et intemperies caeli semel aut iterum cubiculo egressum pessime accepit et in eadem claustra, in easdem, ubi iam multis mensibus iacui, tenebras retrusit, praeterea me pietas retinet. Fratres habet uxor mea duos. Quos ego ambos unice diligo, contraque ipsi mihi singularem non modo benevolentiam, verum etiam observantiam praestant. Probi sunt adulescentes, ingenio, modestia, virtute etiam ornati, una re minus laudandi, quod inter ipsos parum convenit. Orta est inter eos post obitum patris de hereditate dissensio, inde lis, inde odium. Quod nisi ego me interponerem, nisi utrumque prensarem rogaremque per parentis manes, per solitudinem matris, per existimationem familiae, conflictarentur assidue turpibus iudiciis, gravi iactura famae, magno rei familiaris detrimento. Hoc ego dum versor in negotio, dum in eo studium operamque pono, ut uxoris meae fratribus consulam, putem mihi esse verendum, ne quis me, sana praeditus mente, reprehendat? Non puto. Non igitur hoc te iudice pertimescam. Hem, Ricci, qui sacris in litteris non ambitione, ut multi, sed ita versatus es, ut scientiam e libris petitam vita exprimeres, quae sunt illae praeclara, quae nos ille bonarum actionum magister optimus edocuit? Non haec sunt: egentibus subvenire, errantes in viam, dissidentes ad concordiam revocare? Ama igitur me de hoc officio, non postulo, ut laudes. Iam enim didici, vel aetate doctus vel morbo admonitus, recte factorum fructum a Deo potius quam ab hominum iudiciis expectare omnemque laudem non in honore verborum, sed in ipsa re atque in una virtute constituere. Vides iam duas esse meae commorationis caussas, utramque satis gravem. Accedit tertia, ut imprimam librum meum de legibus romanis, quem poscentibus multis debere iam diutius vix possum. Eoque magis in hanc voluntatem incubui, quod inscriptus emittetur Hippolyto Cardinali. Tu, mi Ricci, fac tibi ita persuadeas, amabiliorem mihi Ferrariam fore tua caussa. Tuis enim sermonibus, tua humanitate, tuo lepore frui interruptamque multorum annorum consuetudinem licebit aliquando resarcire. Quod ut sit maxime diuturnum, opto vehementer et, ut tu amantissime auguraris, etiam spero. Vale. Venetiis MDLVI. [non ante Novembrem.]