11-duae | duaru-modor | modul-salva | salvo-xxv
bold = Main text
Cap. grey = Comment text
1 11 | 11 - De mutatione appellationis
2 12 | 12 - De mutatione ponderis
3 14 | 14 - De mutatione composita
4 18 | 18 - Quod tales mutationes
5 19 | 19 - De quibus inconvenientibus
6 2 | 2 - De qua materia debeat
7 24 | 24 - Responsio ad praedicta,
8 26 | 26 - Quod capere lucrum ex
9 6 | habetur in Genesi (1 Mos. 1,28-30). Moneta igitur non est
10 3 | 3 - De diversitate materiae
11 6 | habetur in Genesi (1 Mos. 1,28-30). Moneta igitur non est
12 4 | 4 - De forma seu figura monetae.~ ~
13 6 | 6 - Cuius sit ipsa moneta.~ ~
14 7 | 7 - Ad cuius expendas fabricanda
15 9 | 9 - De mutatione monetae in
16 2 | genus esse inutiliter in abditis relinquere mortuorum, unde
17 19 | Adhuc autem rex debet nimis abhorrere tyrannica facta, cuiusmodi
18 8 | antiqua positiva non est abneganda pro meliore nova, nisi sit
19 17 | Artem etiam campsoriam vocat abolostaticam, quod vulgariter solet dici
20 12 | mensura et mensura, utrumque abominabile apud Deum» (Prov. 20,10).
21 12 | Deuteronomio dicitur, quod Dominus abominatur eum qui facit hoc (5 Mos.
22 14 | sacra Scriptura, ubi de Abraham dicitur, quod ipse emit
23 19 | quando bonam monetam eorum abrogat, et facit eam cum eorum
24 24 | pensionem seu dominium pro abstinendo a tali abusiva exactione;
25 19 | legitur quod rex Roboam abstulit scuta aurea, quae fecerat
26 19 | vituperium principantis. Item, absurdum est et penitus alienum a
27 2 | talis materia sit nimis abundans; hac enim de causa moneta
28 1 | divitiae; contingit enim, his abundantem, mori fame; sicut exemplificat
29 13 | dimitti monetari propter abundantiam excessivam; propter hoc
30 3 | convenientissime, ubi non abundat argentum, sunt tres materiae
31 1 | contrario. Sicut forsan quis abundavit ovibus, et pane indiguit,
32 24 | dominium pro abstinendo a tali abusiva exactione; hoc enim aliud
33 24 | ipse habeat auctoritatem abutendi uxoribus civium quibuscumque
34 24 | perdere in casu in quo tantum abuteretur quod ipse mutaret et falsificaret
35 22 | nec aliquis iuste potest abuti re sua seu illicite uti,
36 26 | quot et quantae solent accidere in dissipatione sive in
37 1 | rerum, multae difficultates acciderunt. Subtilitati sunt homines
38 7 | convenientissime, si huiusmodi expensae accipiantur supra totam monetam, per
39 18 | mutatione monetae pro lucro accipiendo, non apparet aliqua causa
40 17 | indebita mutatione monetae accipit simpliciter involuntarie
41 1 | humano convictui multum accommodata, et cuius usus per se bonus
42 10 | tunc miserum vivere, quibus acerba subventio libertatem suam
43 17 | violenta praedatio, vel actio fraudulenta.~ ~ ~
44 18 | laborantibus datur, sed a quo actus fidelis exigitur, compensatio
45 1 | quando separabat filios Adam, constituit terminos populorum.
46 24 | etiam patet illud, quod addebatur ulterius de communitate
47 25 | relinquenda. Aristoteles enim adducit exemplum de Theopompo Lacedaemoniorum
48 25 | maius, ideo maxima cautela adhibenda est et pervigil custodia,
49 10 | libertatem suam videbatur adimere, ubi non minus ingemit liberatus
50 17 | talis malitia nondum fuerat adinventa. Quod autem primus sit vilis
51 18 | mutationes huiusmodi sunt noviter adinventae, sicut iam tactum est in
52 1 | instrumentum artificialiter adinventum pro naturalibus divitiis
53 18 | lucrum debeat an possit admitti; quoniam per istud non evitatur
54 21 | negociatio vilis est et admixta cum fraude. Rursum, quando
55 12 | per hunc modum sibi posset adquirere pecuniam alienam, nec aliunde
56 24 | congregari communitas, si adsit facultas; tacite vero, si
57 24 | sicut mentiuntur falsiloqui, adulatores, sophistici et reipublicae
58 25 | tyrannidem, praecipue propter adulatorum fallacias, qui semper principes
59 | adversus
60 20 | Et quemadmodum quaedam aegritudines chronicae sunt aliis periculosiores,
61 10 | fuerit quam fecit Pharao in Aegypto. De qua Cassiodorus inquit:
62 19 | pro quibus fecit scuta aenea. Idem quoque Roboam perdidit
63 19 | fabricaverunt, facit monetam aeneam in parte. Quod videtur fuisse
64 3 | est ad recompensationes et aequiparantias faciendas, et pro emptione
65 4 | poterat pecunia mercaturis aequiparari per pondus; cum hoc etiam,
66 25 | beneficio animatur, et summae aequitatis agitur nutu, et regitur
67 6 | siquidem est instrumentum aequivalens permutandi divitias naturales,
68 17 | posterum et tribuat eis minus aequivalenter de bona quam receperat de
69 13 | realem in natura materiae vel aequivalentis, et dupliciter: aut propter
70 2 | primo Fastorum dicens:~ ~Aera dabant olim, melius nunc
71 4 | sed una portio argenti vel aeris dabatur pro potu vel cibo,
72 11 | metalli formata rotunditas aetatem mundi, quasi sol aureus,
73 20 | aliquotiens contrafaciunt et afferunt similem monetam in regno,
74 16 | cum multo fenore reddit ager, ut ait Ovidius, sed monstruosum
75 22 | quoniam in tali mutatione aggregari videntur quasi omnes bonae
76 25 | animatur, et summae aequitatis agitur nutu, et regitur quodam
77 1 | ovibus, et pane indiguit, et agricola, e converso. Una etiam regio
78 21 | ecclesiastici, iudices, milites, agricolae, mercatores, artifices,
79 14 | dicitur, quod ipse emit agrum, pro quo dedit CCCC siclos
80 2 | copia; et ut non possint per alchimiam faciliter fieri, sicut aliqui
81 | aliarum
82 | alibi
83 | alicui
84 | alicuius
85 12 | posset adquirere pecuniam alienam, nec aliunde potest moveri
86 26 | perditioni disponitur, aut ut ad alienigenas transferatur; nec rex posset
87 26 | cordibus violenta, et adversus alienos invalida. Quicumque igitur
88 19 | absurdum est et penitus alienum a regia nobilitate, prohibere
89 10 | populus se venderet, potius alimoniam mercaturus; quale fuit rogo
90 | Aliquando
91 18 | quod de natura sua non sunt aliquatenus permittendae.~ ~ ~
92 11 | ubi pensiones vel reditus aliquorum essent nimis parvi, deberent
93 | alium
94 20 | deferuntur ad extra, ubi carius allocantur; homines enim conantur suam
95 5 | aliquis extraneus princeps vel alter fabricaret monetam similem
96 | altera
97 9 | potest fieri iuste propter alteram duarum causarum; una est
98 19 | vel vendere monetam, seu altercari de precio, quod est contra
99 11 | unius immutetur, et non alterius, iam variabitur proportio.
100 25 | pervigil custodia, immo altissima et principalis prudentia
101 1 | inventa.~ ~Quando dividebat Altissimus gentes, quando separabat
102 25 | disciplina imperandi est amare quod multis expedit; quotiens
103 9 | praedecessoribus suis, et ambitio vana; aut quia vult plus
104 21 | aliqui per cautelas aut amicos hoc secrete provident, et
105 26 | incerta. Si quis igitur, amore veritatis inveniendae, his
106 4 | et ponderis veritatem, ut amota suspicione posset valor
107 25 | quod princeps non multum amplificet dominium supra subditos,
108 12 | emantur late quae vendantur angustius. Constet populis pondus
109 26 | servatum; necnon in periculo animae suae gloriosae foret, si
110 25 | numinis instar beneficio animatur, et summae aequitatis agitur
111 11 | in librae plenitudinem ab anni curricula collegerunt».
112 1 | tangeret, aurum esset; quod dii annuerunt; et sic fame periit, ut
113 25 | tributa populo remisisset ab antecessoribus imposita, ipse quidem uxori
114 9 | cum prohibitione cursus antiquae; et est proprie mutatio;
115 11 | consideratione et magno mysterio ab antiquis imposita. Unde Cassiodorus, «
116 11 | quem non immerito perfectum antiquitas docta definivit - unciae,
117 15 | philosophos et per historias antiquorum.~ ~ ~
118 15 | commodo. Etiam secundum apostolum non sunt facienda mala ut
119 24 | tam evidens quod postea appareat notorie? Tunc enim licet
120 11 | comparare proportionabiliter seu appellare. Sed talis mutatio nominum
121 11 | immutata, et unum numisma mutet appellationem, quod aliud etiam proportionabiliter
122 11 | capitulo IV, quaedam sunt appellationes seu nomina accidentalia
123 18 | veritatis eiiciat, ne cui sit appetibile aliquid de illa integritate
124 2 | tantum ex eis in usus alios applicetur, quod residuum non sufficiat
125 9 | non posset aliter remedium apponere, expediret mutare modulos
126 20 | bene et iuste taxari seu appreciari, ut notum est. Item nec
127 2 | tale instrumentum esset aptum: quod fit, si sit faciliter
128 11 | necessaria distingueret, et tot arcana naturae figuraliter contineret;
129 23 | 23 - In quo arguitur quod princeps possit mutare
130 24 | Quamvis in solutione primi argumenti forsan multae difficultates
131 24 | supradictis. ~ ~Ad aliud argumentum sumptum ex capitulo septimo,
132 prol| quid secundum philosophiam Aristotelis principaliter videtur mihi
133 18 | negociatio vilis, sicut est ars campsoris, vel etiam prava,
134 17 | possunt, etc. Nam sunt quaedam artes banausae quae maculant corpus,
135 21 | agricolae, mercatores, artifices, et similes. Sed alia pars
136 1 | ipsae pecuniae dicuntur artificiales divitiae; contingit enim,
137 1 | vitae, sed est instrumentum artificialiter adinventum pro naturalibus
138 4 | solidus, denarius, obulus, as, sextula, et similia quae
139 prol| monetarum, nihil temere asserendo, sed totum summittendo correctioni
140 26 | igitur, ut praemisi, sine assertione dicta sint cum correctione
141 17 | qui fuerat piscator; et in assignando causam huiusmodi, dicit
142 22 | colligendum et distribuendum seu assignandum sine occupatione multorum
143 24 | possunt et debent alibi assignari et aliter sumi quam per
144 23 | istorum redituum olim fuerit assignata super factum monetarum taliter
145 11 | reditus ad pecuniae numerum assignati; ubi vero essent, statim
146 13 | alio reliquenda est vel assumenda noviter pura sive simplex
147 15 | quam princeps vult sibi assumere potestatem mutandi monetas,
148 13 | legalis quo dicitur: Non assumes nomen Dei tui in vanum.
149 25 | reliquis exsiccatis et nimis attenuatis, tolliturque debita proportio,
150 20 | monetam in regno, et sic attrahunt sibi lucrum, quod rex ille
151 25 | divitiae ab una eius parte attrahuntur ultra modum. Communitas
152 2 | si sit faciliter manibus attrectabile seu palpabile, et leviter
153 22 | principes vellet sibi hoc attribuere et tunc reverterentur omnia
154 24 | princeps tanquam principalis auctor, sed sicut ordinationis
155 5 | magis publica, et maioris auctoritatis, conveniens est quod ipse,
156 26 | perderent regnum tot virtutibus auctum, tanto tempore gloriose
157 24 | minus cupide quam turpiter augendo.~ ~ ~
158 15 | inclinatur et prona est ad augendum sibi divitias quando hoc
159 21 | et similes. Sed alia pars auget divitias proprias vili quaestu,
160 10 | emeret pro argento, et inde augmentato precio, rursum venderet
161 24 | quacumque mutatione sine lucri augmento irrationabili et enormi
162 10 | venderet aurum suum vel monetam auream, vel conformiter de argento;
163 25 | palatiis regiis litteris aureis depingendum. Trado, inquit,
164 25 | in libro Esther legitur, aures principum simplices, et
165 11 | aetatem mundi, quasi sol aureus, convenienter includeret.
166 25 | imperabant subditis cum austeritate et potentia. Adhuc autem
167 25 | diuturnius; ac si diceret, plus auxi regum duratione temporis,
168 10 | necessitate constrictum, ut et avaro principi satis faceret,
169 10 | precium, ut suae subiectionis avidus populus se venderet, potius
170 17 | Nam sunt quaedam artes banausae quae maculant corpus, sicut
171 25 | temperata et remota a servili barbaria, ubi sunt homines conversatione,
172 17 | causam huiusmodi, dicit Beatus Gregorius quod aliud est
173 5 | falsitas est, et causa iuste bellandi contra talem extraneum.~ ~ ~
174 25 | quod divini numinis instar beneficio animatur, et summae aequitatis
175 21 | mercatores monetae, sive billonatores: quae quidem negociatio
176 25 | tuam ut faceres imperium bipartitum. Sic igitur ostensum est
177 12 | fraudulenta; saepe enim mensurae bladi et vini et aliae signatae
178 25 | perseverante eminent laeti blanda modulamina chori; sic etiam
179 18 | persolvendis. Unde praedictus rex Boëtio de hoc scribens, inter caetera
180 12 | reciperet enim numismata boni ponderis, et ex eis fabricaret
181 21 | divitiis immeriti et tantis bonis indigni. Alii vero depauperantur
182 8 | notabilis differentia in bonitate earum; quoniam mutationes
183 5 | instituta est et inventa pro bono communitatis. Et quoniam
184 24 | possent occurere, verumtamen breviter transeundo pro nunc occurrit
185 18 | Boëtio de hoc scribens, inter caetera dicit: Quapropter prudentia
186 23 | dispositio monetae ex tunc de caetero staret in principis voluntate?
187 26 | pateretur tot pestilentias, tot calamitates et tantas, quot et quantae
188 25 | natura alios existimantes, callida fraude decipiunt, et eorum
189 18 | quae quandoque reperitur in campis, hoc fuit forte una de causis
190 17 | Matheus apostolus qui fuerat campsor, non est reversus ad priorem
191 21 | proprias vili quaestu, sicut campsores, mercatores monetae, sive
192 18 | negociatio vilis, sicut est ars campsoris, vel etiam prava, sicut
193 25 | tenor et vox principalis in cantu, si magnitudine excedat,
194 23 | quod ratione huius ipse caperet emolumentum in mutatione
195 15 | impossibile est quod ibi capiat emolumentum iuste. Praeterea,
196 23 | monetae principi dare ab eo, capiendam quomodo vellet. Item si
197 24 | ipse haberet privilegium capiendi aliquid supra monetam pro
198 15 | Praeterea, quantum princeps capit ibi de lucro, tantum necesse
199 22 | redemptione sui principis de capitivitate, vel aliquo tali casu fortuito,
200 3 | Moneta, ut dicit primum capitulum, est instrumentum mercaturae.
201 21 | tractatores pecuniae, et tales, capiunt magnam partem emolumenti
202 16 | huiusmodi mutationibus lucrum captat.~ ~ ~
203 22 | permanentum et cessare debet captio lucri super istam monetam.~ ~ ~
204 25 | supra subditos, exactiones, captiones non faciat, libertates eis
205 10 | liberatus quam potuit scire captivus? Credo virum sanctum hac
206 25 | sicut unus homo, cuius caput est ita magnum tam grossum,
207 15 | praeterquam in rarissimis casibus prius dictis, falsitatem
208 18 | quod in quadam epistola Cassiodori scripta nomine Theodorici
209 25 | regis perseverat, dicente Cassiodoro, disciplina imperandi est
210 13 | contingunt, et si forsan talis casus aliquotiens evenerit, adhuc
211 14 | propter reales et naturales causas iam dictas, quae rarissime
212 18 | campis, hoc fuit forte una de causis quare eorum nobile dominium
213 25 | tendit in maius, ideo maxima cautela adhibenda est et pervigil
214 21 | intendit facere, aliqui per cautelas aut amicos hoc secrete provident,
215 5 | et propter deceptionem cavendam, quod non licet cuilibet
216 14 | emit agrum, pro quo dedit CCCC siclos argenti probatae
217 25 | tyrannidem vertitur oportet ut celeriter finiatur.~ ~ ~
218 20 | pensiones annuales, locagia, censivae, et similia, non possunt
219 16 | divitiis se multiplicare, sicut cerealia grana quae sata cum multo
220 24 | ipsa tamen debent esse certae et determinatae quantitatis,
221 16 | nisi fraus in istis rebus certissimis committatur, sicut prius
222 12 | principem ponitur ad designandam certitudinem ponderis, et materiae qualitatem,
223 19 | esse certissima nulla est certitudo, sed potius incerta et inordinata
224 23 | principem habere redditus certos et magnos super communitatem
225 20 | naturales de extraneis regnis cessant ad illud afferri, in quo
226 prol| super isto; ita, ut omni cessante scrupulo, omnes in unam
227 22 | debitum et permanentum et cessare debet captio lucri super
228 22 | ipsa moneta. Per hoc enim cessarent nec haberent hic locum multae
229 9 | figura.~ ~Figura impressa seu character monetae potest dupliciter
230 5 | auro, sed quod moneta, vel characteris impressio fieret per unam
231 20 | immo multi nolunt ista charitativa subsidia facere, propter
232 25 | laeti blanda modulamina chori; sic etiam universaliter,
233 6 | vectigal« (Rom. 13,17). Christus itaque signavit, per hoc
234 20 | quemadmodum quaedam aegritudines chronicae sunt aliis periculosiores,
235 4 | aeris dabatur pro potu vel cibo, quae quidem portio mensurabatur
236 25 | ait Aristoteles, violenta citissime corrumpuntur. Ideo dicit
237 22 | mutationem, tunc moneta citius quam post reducenda est
238 26 | Nam, secundum Aristotelem, civilia negotia plerumque dubia
239 22 | generalissima, quod neque clericus neque nobilis ab es se potest
240 17 | maculant corpus, sicut est cloacaria, et aliae maculant animam
241 24 | decepta, aut nimis territa vel coacta, concedat principi tales
242 1 | uno et deficit in alio. Coeperunt ergo homines mercari sine
243 4 | figura monetae.~ ~Cum primum coepissent homines mercari sive comparare
244 19 | cupiditate praecipere, immo cogere subditos ad utendum minus
245 13 | et in nigra moneta, ut cognoscatur purum a mixto; haec autem
246 4 | pluribus, venditor non poterat cognoscere metalli substantiam sive
247 4 | antiqua nomina monetarum cognoscibilium ex impressionibus vel figuris,
248 20 | populo, sicut per unam aliam collectam. Et tamen nulla fere talia
249 22 | sicut multi volunt ab aliis collectis, unde oriuntur invidiae,
250 11 | plenitudinem ab anni curricula collegerunt». O inventa prudentium!
251 23 | principatus sui regni modus vero colligendi pecuniam per mutationem
252 22 | affert, facillima est ad colligendum et distribuendum seu assignandum
253 22 | multorum et sine fraude colligentium et cum parvis expensis.
254 9 | falsa et similis bonae in colore et figura: tunc qui non
255 14 | sic multipliciter fierent combinationes possibiles quandoque mutationum
256 25 | proportionata inaequalitas et commensurata, qua perseverante eminent
257 12 | si quis in istis fraudem committat, reputatur falsarius. Omnino
258 16 | istis rebus certissimis committatur, sicut prius declaravi.
259 24 | certo casu, et tunc in ipsa committeret hoc principi cum limitatione
260 15 | indigeret ea pro communi commodo. Etiam secundum apostolum
261 25 | quaerit proprium bonum quam commune conferens subditorum, et
262 22 | gentes cum quibus non habetur communicatio; et etiam tanta est quod
263 25 | Sed quia potestas regia communiter et leviter tendit in maius,
264 10 | Proportio est rei ad rem comparatio vel habitudo: sicut in proposito;
265 18 | actus fidelis exigitur, compensatio minuta praestetur etc. Si
266 2 | aurum. Sed talis materiae competens debet esse abundantia. Propter
267 3 | una regione non satis est competenter de argento, secundum portionem
268 14 | faciendi mutationem monetae compositam. Sed si forsan contingeret,
269 15 | mutationem vel mutationes compositas, et semper augere lucrum
270 25 | suo Salomone regnum sic compositum recepisset et tenuisset
271 11 | duodecies similitudine mensium computatam, in librae plenitudinem
272 21 | difficultates accidunt in computis, demisiis et receptis. Oriuntur
273 20 | allocantur; homines enim conantur suam monetam portare ad
274 24 | aliqua et ad tempus, non sibi concedendo potestatem tanti lucri sumendi
275 10 | statuerint leges hoc eis concedentes, ipsi sunt de quibus Dominus
276 24 | nunquam hoc concesserit, nec concederet; quoniam sic ipse daret
277 2 | omen in auro est,~Victaque concedit prisca moneta novae.~ ~Similem
278 24 | mutatione quacumque. Ad aliud conceditur, quod princeps potest habere
279 24 | sed puto quod nunquam hoc concesserit, nec concederet; quoniam
280 24 | de privilegio sive dono concessione peracto, sive quavis alia
281 14 | Universaliter igitur ex praemissis concludendum est, quod nulla mutatio
282 24 | Responsio ad praedicta, et conclusio principalis.~ ~Quamvis in
283 26 | alia esse praevia, alia concomitantia; quia hoc non potest a viris
284 24 | ulterius de communitate non concordi in ordinatione monetae,
285 22 | videntur quasi omnes bonae conditiones requisitae in aliqua tallia
286 2 | quantitate maiori, cum aliis conditionibus quae postea videbuntur. ~ ~
287 10 | prophetam dicit, «Vae qui condunt leges iniquas et scribentes
288 25 | proprium bonum quam commune conferens subditorum, et ad hoc nititur
289 19 | potius incerta et inordinata confusio in vituperium principantis.
290 24 | dico, quod ad hoc debet congregari communitas, si adsit facultas;
291 12 | Et ideo divitiae taliter congregatae in malum domini sui, consumuntur
292 7 | pro minori precio, satis congruum est quod residuum sit distributori
293 21 | aut, quia minus est contra conscientiam eorum, ipsam falsificare,
294 23 | hoc plus et plus, et per consequens tantum sicut per mutationem
295 25 | regnum potest longo tempore conservari. Et est, quod princeps non
296 15 | aut proprio motu aut per consillarios, ex quo istud liceret, quia
297 12 | falsarius. Omnino autem consimiliter suscriptio numismatis significat
298 25 | vel indebita, quae totam consonantiam destruit et deturpat, immo
299 25 | potentiae non convenit nec consonat, sed et nimia disparitas
300 18 | dogmaticis scelestam falsitatem a consortio veritatis eiiciat, ne cui
301 12 | quae vendantur angustius. Constet populis pondus ac mensura
302 1 | quando separabat filios Adam, constituit terminos populorum. Inde
303 25 | opibus, et sic in medio constitutus. Sed quia potestas regia
304 10 | sanctum hac necessitate constrictum, ut et avaro principi satis
305 25 | servi, nec sub tyrannide per consuetudinem indurati, quibus servitus
306 8 | priores leges, statuta, consuetudines, seu ordinationes quaecumque
307 25 | sed potentia legibus et consuetudinibus limitata vel regulata. Pauca
308 26 | et nequitiam tyrannicam consulendam parati, ubi viderent principem
309 26 | quia hoc non potest a viris consuli qui non sunt in intentione
310 24 | faceret communitas bene consulta; nec etiam sibi licet quomodolibet
311 20 | monetae materia in parte consumitur, fundendo eam et refundendo
312 12 | congregatae in malum domini sui, consumuntur in brevi, quia, sicut ait
313 11 | arcana naturae figuraliter contineret; merito igitur dicitur libra,
314 12 | non potest nisi rarissime contingere, sicut de quadam alia mutatione
315 14 | compositam. Sed si forsan contingeret, adhuc fortiori ratione
316 13 | istae causae valde raro contingunt, et si forsan talis casus
317 26 | iniustum, cum etiam non possit continuari in regno, quod quidem regnum
318 25 | Violenta nemo imperia continuat diu,~Moderata durant.~ ~
319 4 | et quantitatis habilis ad contractandum et ad numerandum, et de
320 17 | alteri ultra sortem est ex contractu voluntario inter partes,
321 26 | inveniendae, his dictis voluerit contradicere vel contrascribere, bene
322 5 | subtilis, et ad effigiendum seu contrafaciendum difficilis. Debet etiam
323 20 | extra regnum aliquotiens contrafaciunt et afferunt similem monetam
324 9 | malitiose effigerint vel contrafecerint modulos seu cuneos monetarum,
325 24 | exhaereditare, aut maiestati regiae contrarie, sicut mentiuntur falsiloqui,
326 26 | voluerit contradicere vel contrascribere, bene faciet; et si male
327 26 | iniustitias et iniurias et contumelias, et diversos dolos», tyrannis
328 11 | mundi, quasi sol aureus, convenienter includeret. Denarium vero -
329 25 | possessionum vel potentiae non convenit nec consonat, sed et nimia
330 25 | barbaria, ubi sunt homines conversatione, moribus et natura liberi,
331 26 | sed hoc est protrahi vel converti, et haeredibus suis, et
332 15 | tyranni, quod ipse tale lucrum convertit in publicam utilitatem,
333 1 | pecunia, quae est humano convictui multum accommodata, et cuius
334 2 | non facile habeantur in copia; et ut non possint per alchimiam
335 26 | degeneraverint Francigenarum corda libera, quod voluntarie
336 26 | tamen liberis subditorum cordibus violenta, et adversus alienos
337 23 | principis seu de iure proprio coronae regalis. Posslbile est ergo
338 25 | potest a reliquo debili corpore sustentari. Quemadmodum
339 26 | assertione dicta sint cum correctione prudentum. Nam, secundum
340 prol| asserendo, sed totum summittendo correctioni maiorum, qui forsan ex eis,
341 25 | reipublicae dissipat et corrumpit, ut patet per Aristotelem
342 25 | Aristoteles, violenta citissime corrumpuntur. Ideo dicit Tullius, quod
343 26 | qui non sunt in intentione corrupti, atque ad omnem fraudem
344 12 | per fraudes noscatur esse corruptum». [Idemque lib. I, cap.
345 1 | Pecuniae ipsae quamvis usu creberrimo viles esse videantur, animadvertendum
346 4 | quoniam taediosum erat ita crebro ad trutinam recurrere, nec
347 20 | sibi lucrum, quod rex ille credit habere. Adhuc etiam forsitan
348 10 | quam potuit scire captivus? Credo virum sanctum hac necessitate
349 20 | portare ad loca, ubi eam credunt magis valere. Ex hoc igitur
350 21 | divitiis naturalibus, ad crescendum vel tractandum pro necessitate
351 11 | proportionaliter minuerentur, aut crescerent irrationabiliter et iniuste,
352 25 | potentiam et statum, enormiter crescunt, est sicut monstrum unum,
353 13 | alicuius sancti, et signum crucis; quod fuit inventum et antiquitus
354 10 | monopolium seu gabella salis, aut cuiuscumque rei necessariae communitati,
355 2 | publicam fecit afferri, dicens, culpae genus esse inutiliter in
356 4 | imprimeretur figura, quae cunctis notoria significaret qualitatem
357 9 | contrafecerint modulos seu cuneos monetarum, et inveniatur
358 24 | pro suo lucro non minus cupide quam turpiter augendo.~ ~ ~
359 19 | bonae monetae regni, et ex cupiditate praecipere, immo cogere
360 1 | exemplificat Aristoteles de rege cupido, qui oravit, ut quidquid
361 11 | et hoc ad praesens non curo. Oportet igitur si proportio
362 prol| mutare monetas in suo regno currentes, et de eis ad libitum ordinare:
363 6 | proprietarius est monetae currentis in suo principatu. Moneta
364 21 | perpetrare quam si semper curreret bona moneta. Praeterea,
365 11 | librae plenitudinem ab anni curricula collegerunt». O inventa
366 17 | unus per artem campsoriam, custodiam vel mercantiam monetarum;
367 13 | moneta, communitas debet custodire penes se, in loco vel locis
368 25 | non longo tempore post custoditur; quia per hoc ad diminutionem,
369 2 | Fastorum dicens:~ ~Aera dabant olim, melius nunc omen in
370 1 | mercari sine moneta; et dabat unus alteri ovem pro frumento,
371 4 | portio argenti vel aeris dabatur pro potu vel cibo, quae
372 21 | subditos suos per istud damnificat, et nimium gravat, et tamen
373 15 | ipsam communitatem habere de damno. Quidquid autem princeps
374 9 | scandalosa, et communitati damnosa; nec apparet quod princeps
375 11 | modo praeiudiciabili et damnoso. Haec ergo appellationis
376 10 | necessarium, sed praecise damnosum. Si quis autem dicat quod
377 24 | concederet; quoniam sic ipse daret licentiam malefaciendi,
378 21 | Aristoteles, uno inconvenienti dato multa sequuntur, et hoc
379 12 | quod est iustitiae proprium datum, hoc per fraudes noscatur
380 18 | debet, quod laborantibus datur, sed a quo actus fidelis
381 6 | per hoc posse cognosci cui debeatur tributum: quia illi debebatur,
382 6 | debeatur tributum: quia illi debebatur, qui pro republica militabat,
383 6 | non ideo dicitur Caesari deberi denarius, quia erat Caesaris
384 25 | attenuatis, tolliturque debita proportio, neque tale corpus
385 7 | si monetae sufficerent debito modo, ut dicetur postea;
386 21 | quaestiones: malae persolutiones debitorum, fraudes, inordinationes,
387 22 | reducenda est ad statum debitum et permanentum et cessare
388 24 | potestatis. Si igitur ipsa decepta, aut nimis territa vel coacta,
389 12 | esset falsitas vilissima et deceptio fraudulenta; saepe enim
390 25 | existimantes, callida fraude decipiunt, et eorum suggestionibus
391 26 | perditioni exponitur, sicut declaratum est in capitulo praecedenti.
392 25 | autem propositum aliter declaratur: ait enim Plutarchus ad
393 16 | committatur, sicut prius declaravi. Ergo Deo et naturae derogat
394 19 | Isai. 5,20). Et iterum, dedecus est principi, irrevereri
395 10 | funestam, emendi tritici dedisse licentiam, sed tale posuisse
396 26 | suae gloriosae foret, si ex defectu sui populus pateretur tot
397 23 | instanti necessitate seu pro defensione reipublicae aut principatus
398 20 | quia non obstante custodia deferuntur ad extra, ubi carius allocantur;
399 1 | superabundavit in uno et deficit in alio. Coeperunt ergo
400 11 | perfectum antiquitas docta definivit - unciae, qui mensurae primus
401 26 | proles a pristina virtute degeneraret, procul dubio regnum perderet.
402 26 | descendam, absit quod in tantum degeneraverint Francigenarum corda libera,
403 | deinde
404 25 | mixtione vocum non placet aut delectat aequalitas nimia vel indebita,
405 21 | difficultates accidunt in computis, demisiis et receptis. Oriuntur etiam
406 23 | Possibile est ergo quod isto dempto residui redditus nunquam
407 11 | ut, si primum vocetur duo denarii, secundum vocetur duo solidi,
408 11 | collectae sunt. Sex millia denariorum solidum esse volebant, scilicet
409 11 | valere primum numisma duos denarios, aliis non mutatis, proportio
410 24 | pertinere; immo illud sibi denegare, non est ipsum exhaereditare,
411 11 | libra, et similia, quae denotant precium, sive pondus, et
412 21 | bonis indigni. Alii vero depauperantur ex hoc, qui sunt optimae
413 25 | palatiis regiis litteris aureis depingendum. Trado, inquit, diuturnius;
414 16 | dicitur quod omnia Deus deposuit mensura, pondere et numero,
415 25 | suggestionibus regum studia depravantur. Sed quoniam eos evitare
416 21 | eorum falsitas non ita cito deprehenditur, et possunt facilius et
417 2 | erat reconditum, iussit depromi, et usui monetae ad utilitatem
418 5 | plures a communitate ad hoc deputatas; quia, sicut praemissum
419 16 | declaravi. Ergo Deo et naturae derogat qui sibi ex huiusmodi mutationibus
420 26 | hoc etiam, ut ad specialia descendam, absit quod in tantum degeneraverint
421 12 | per principem ponitur ad designandam certitudinem ponderis, et
422 13 | inveniri, oportet ipsum desinere monetari; et si de novo
423 23 | et statu magnificentiae destituere, non tam iniuste quam etiam
424 25 | durant.~ ~Unde principibus destitutis improperabatur Dominus per
425 25 | quae totam consonantiam destruit et deturpat, immo requiritur
426 21 | enumeratis prius, maiora et deteriora; neque mirum, quia, sicut
427 17 | quam ante, hoc tamen est ut deterioretur in posterum et tribuat eis
428 24 | tamen debent esse certae et determinatae quantitatis, sicut, supra
429 4 | fierent de certa materia et determinati ponderis, quodque in eis
430 17 | certum est quod est mala, detestabilis et iniqua, et ista habentur
431 24 | quod potest provenire ex detestabilius mutationibus saepe dictis;
432 19 | autem progenitorum videtur detrahere honori, quando bonam monetam
433 7 | vel venditur pro moneta, detur pro minori pecunia quam
434 25 | consonantiam destruit et deturpat, immo requiritur proportionata
435 12 | Deum» (Prov. 20,10). Et in Deuteronomio dicitur, quod Dominus abominatur
436 18 | quare eorum nobile dominium devenit ad nihilum. Sic igitur patet
437 24 | et sic totum ius monetae devolveretur ad principem; primo videtur
438 2 | tentant, quibus - ut ita dicam - iuste obviat ipsa natura,
439 21 | et maliciose aut fortuito dicantur inde contra Deum et iustitiam,
440 prol| principaliter videtur mihi dicendum; incipiens ab origine monetarum,
441 25 | intentio regis perseverat, dicente Cassiodoro, disciplina imperandi
442 23 | ordinario vel communi, tamen diceretur quod hoc ipso potest alio
443 7 | sufficerent debito modo, ut dicetur postea; et si talis portio
444 19 | prophetam, «Vae vobis qui bonum dicitis malum, et malum bonum« (
445 14 | et naturales causas iam dictas, quae rarissime accidunt,
446 prol| qui forsan ex eis, quae dicturus sum, poterunt excitari ad
447 26 | generose propago tyrannisare didicit, nec serviliter subiici
448 19 | eodem statu permanet, sed de die in diem variatur; et quandoque
449 19 | permanet, sed de die in diem variatur; et quandoque in
450 9 | esset facienda impressio differens, ut vulgus sciret per hoc
451 5 | effigiendum seu contrafaciendum difficilis. Debet etiam prohiberi sub
452 10 | inveniendum vel habendum difficilius; ipsum aurum aequalis ponderis
453 19 | regali, sicut in sequentibus diffusius ostendetur.~ ~ ~
454 1 | tangeret, aurum esset; quod dii annuerunt; et sic fame periit,
455 12 | Tullius, male parta male dilabuntur.~ ~ ~
456 13 | minus quam ante, tunc potest diminui proportio argenti ad reliquum
457 9 | impeiorata, vel in pondere diminuta; tunc cursus deberet prohiberi,
458 20 | Ex hoc igitur sequitur diminutio monetarum materiae in regno.
459 25 | custoditur; quia per hoc ad diminutionem, translationem, aut perditionem
460 25 | duratione temporis, quam sit diminutum moderatione potestatis.
461 8 | quoniam mutationes huiusmodi diminuunt ipsarum legum auctoritatem
462 25 | non faciat, libertates eis dimittat aut concedat, nec eos impediat,
463 15 | servitutem redigere, quod esset directe tyrannisare, immo vera et
464 13 | capitulo praecedenti, quae de directo faciunt ad istud propositum,
465 10 | soli communitati spectat discernere, si et quando et qualiter
466 25 | perseverat, dicente Cassiodoro, disciplina imperandi est amare quod
467 25 | et a reliqua communitate discordat, regalis politiae melos
468 23 | est saepe, et ipsa propter discordiam multitudinis non potuit
469 26 | traherent, ipsi regnum magno discrimini exponerent, et ad terminum
470 8 | Bonum est igitur istos modos discurrendo declarare, et per rationem
471 25 | nec consonat, sed et nimia disparitas harmoniam reipublicae dissipat
472 23 | condescendere quod totaliter dispositio monetae ex tunc de caetero
473 22 | unde oriuntur invidiae, dissentiones, lites, scandala et multa
474 25 | disparitas harmoniam reipublicae dissipat et corrumpit, ut patet per
475 26 | quantae solent accidere in dissipatione sive in translatione regnorum.
476 11 | et usui humano necessaria distingueret, et tot arcana naturae figuraliter
477 22 | facillima est ad colligendum et distribuendum seu assignandum sine occupatione
478 7 | congruum est quod residuum sit distributori vel ordinatori, scilicet
479 25 | premente metu possit esse diuturna. Et Seneca in tragoediis
480 21 | Item, princeps per tales diversificationes et sophisticationes monetarum
481 3 | 3 - De diversitate materiae monetarum et mixtione.~ ~
482 26 | iniurias et contumelias, et diversos dolos», tyrannis autem iniuriosa
483 1 | moneta sit inventa.~ ~Quando dividebat Altissimus gentes, quando
484 25 | est corpus quoddam, quod divini numinis instar beneficio
485 25 | dicens: trado diuturnius. O divinum oraculum! O quanti ponderis
486 1 | possessiones prout expediebat divisae sunt. Ex hoc autem contingit,
487 21 | pro forti, et subito fiunt divites, et nimium lucrantur indebite
488 11 | immerito perfectum antiquitas docta definivit - unciae, qui
489 18 | vestra lectionibus erudita dogmaticis scelestam falsitatem a consortio
490 26 | transferatur; nec rex posset satis dolore vel flere, quam esset ita
491 26 | contumelias, et diversos dolos», tyrannis autem iniuriosa
492 17 | non minus tyrannice quam dolose, ita ut sit mihi dubium
493 26 | mutatione monetae, est factum dolosum, tyrannicum et iniustum,
494 12 | taliter congregatae in malum domini sui, consumuntur in brevi,
495 17 | operam post resurrectionem dominicam, sicut fecit Petrus qui
496 19 | nam quisque tenetur ex dominico praecepto honorare parentes;
497 19 | tamen talibus dictum est a Domino per prophetam, «Vae vobis
498 26 | invalida. Quicumque igitur dominos Franciae ad huiusmodi regimen
499 24 | ordinario nec de privilegio sive dono concessione peracto, sive
500 11 | vocetur duo solidi, et tertium duae librae. Si autem non fieret
|