11-duae | duaru-modor | modul-salva | salvo-xxv
bold = Main text
Cap. grey = Comment text
501 9 | fieri iuste propter alteram duarum causarum; una est si aliquis
502 26 | civilia negotia plerumque dubia et incerta. Si quis igitur,
503 26 | virtute degeneraret, procul dubio regnum perderet. Tertio,
504 17 | dolose, ita ut sit mihi dubium an potius debeat dici violenta
505 4 | materia numerabili, ac etiam ductibili ac receptibili impressionis
506 | dum
507 3 | mixtio facienda est, nisi duntaxat pro utilitate communi, ratione
508 11 | appellatione significavit, quam duodecies similitudine mensium computatam,
509 9 | moveri, nisi propter alterum duorum: aut videlicet, quia vult
510 14 | cum ipsa sit longo tempore durabilis, non oporteret de ea multum
511 25 | continuat diu,~Moderata durant.~ ~Unde principibus destitutis
512 25 | diceret, plus auxi regum duratione temporis, quam sit diminutum
513 18 | mutatio in pondere facta, durissime reprehenditur, et multum
514 2 | inquit, primi dicuntur +Eacus+ aurum, argentum +Indus+
515 | eadem
516 | eas
517 | Ecce
518 26 | sicut in Ecclesiastico (Eccl. 10,8) scribitur: «Regnum
519 25 | sibi improperatum fuisset. Eccles. XLVII: profanasti semen
520 23 | privilegio speciali a Papa vel ecclesia vel Imperatore Romano, vel
521 21 | communitatis, cuiusmodi sunt viri ecclesiastici, iudices, milites, agricolae,
522 26 | praecedenti. Et quoniam, sicut in Ecclesiastico (Eccl. 10,8) scribitur: «
523 18 | reprobatur, quam quidem efficacius fecerat pro quibusdam stipendariis
524 9 | aliqui falsarii, malitiose effigerint vel contrafecerint modulos
525 5 | debet esse subtilis, et ad effigiendum seu contrafaciendum difficilis.
526 1 | de hoc dicat Ovidius:~ ~Effodiuntur opes irritamenta malorum,~
527 18 | falsitatem a consortio veritatis eiiciat, ne cui sit appetibile aliquid
528 12 | negociatores in mercibus; emantur late quae vendantur angustius.
529 10 | legimus contra famem funestam, emendi tritici dedisse licentiam,
530 19 | et oportet mercari seu emere vel vendere monetam, seu
531 25 | commensurata, qua perseverante eminent laeti blanda modulamina
532 8 | mutatio monetarum, nisi forte emineret necessitas, aut evidens
533 14 | Abraham dicitur, quod ipse emit agrum, pro quo dedit CCCC
534 3 | aequiparantias faciendas, et pro emptione mercimoniorum minorum. Et
535 21 | secrete provident, et tunc emunt mercimonia pro moneta debili,
536 24 | augmento irrationabili et enormi quod potest provenire ex
537 25 | divitias, potentiam et statum, enormiter crescunt, est sicut monstrum
538 21 | explicare, forsan quibusdam enumeratis prius, maiora et deteriora;
539 18 | hoc excepto quod in quadam epistola Cassiodori scripta nomine
540 21 | perplexitates, obscuritates, errores et inextricabiles difficultates
541 19 | Quomodo igitur satis potest erubescere, si reperiatur in eo, quod
542 18 | prudentia vestra lectionibus erudita dogmaticis scelestam falsitatem
543 7 | valebit LX solidos et alii duo erunt pro monetatione. Haec autem
544 | es
545 11 | propositum. Sed alia sunt magis essentialia et appropriata numismati,
546 25 | Ipsi enim, ut in libro Esther legitur, aures principum
547 | eum
548 6 | Sed inspicienti seriem Evangelii patet facile, quod non ideo
549 13 | talis casus aliquotiens evenerit, adhuc huiusmodi proportionis
550 15 | non sunt facienda mala ut eveniant bona. Nihil ergo debet turpiter
551 18 | Aliquotiens ne peius eveniat, et pro scandalo evitando,
552 19 | regno Franciae visa sunt evenire, aliqua etiam iam tacta
553 13 | tertio. Sed huiusmodi causae eveniunt rarissime, et in nullo alio
554 8 | sciendum est, quod nunquam sine evidenti necessitate mutandae sunt
555 13 | et deceptionis maliciam evitandam; sicut de mutatione proportionis
556 18 | eveniat, et pro scandalo evitando, permittuntur in communitate
557 25 | depravantur. Sed quoniam eos evitare aut extirpare difficile
558 18 | admitti; quoniam per istud non evitatur scandalum, sed potius generatur,
559 24 | abstinendo a tali abusiva exactione; hoc enim aliud non videtur
560 25 | dominium supra subditos, exactiones, captiones non faciat, libertates
561 25 | in cantu, si magnitudine excedat, et a reliqua communitate
562 2 | cuius opera frustra nituntur excedere.~ ~
563 17 | foeneratoris non tantum excedit, nec est ita praeiudiciabile
564 23 | decet habere principem, nisi excellenti statu pollentem. ~ ~ ~
565 18 | hoc faceret mentionem, hoc excepto quod in quadam epistola
566 7 | portio vel pensio esset excessiva, hoc foret in damnum et
567 13 | monetari propter abundantiam excessivam; propter hoc enim aerea
568 25 | disponitur, quando humores excessive fluunt saepe ex hoc inflatur
569 25 | trahit ad se divitias in excessu, sicut fit per mutationes
570 prol| quae dicturus sum, poterunt excitari ad determinandum veritatem
571 24 | sicut ordinationis publicae executor. Ad aliud autem cum dicitur
572 13 | loco vel locis publicis, exemplar istius proportionis et qualitatem
573 13 | quandoque aliarum mensurarum exemplaria.~ ~ ~
574 11 | frustra. Sint igitur, gratia exempli, tres modi numismatis: primum
575 1 | abundantem, mori fame; sicut exemplificat Aristoteles de rege cupido,
576 25 | Aristoteles enim adducit exemplum de Theopompo Lacedaemoniorum
577 12 | crudelis ac foeda laceratio? Exerceantur negociatores in mercibus;
578 20 | ubi mutationes huiusmodi exercentur. Sic ergo materia monetabilis
579 17 | peccatis aut vix aut nullatenus exerceri possunt, etc. Nam sunt quaedam
580 20 | percipitur, tanto periculosius exercetur; non enim ita cito gravamen
581 24 | non posset nisi male uti, exigendo tale lucrum super mutatione
582 18 | sed a quo actus fidelis exigitur, compensatio minuta praestetur
583 22 | per privilegium vel alias eximere, sicut multi volunt ab aliis
584 25 | et ex sua natura alios existimantes, callida fraude decipiunt,
585 1 | terram, et possessiones prout expediebat divisae sunt. Ex hoc autem
586 23 | et qualiter sibi videtur expediens accipere pro imminenti vel
587 18 | neque potest reipublicae expedire; cuius rei manifestum signum
588 9 | aliter remedium apponere, expediret mutare modulos et figuram
589 3 | habilis ad mercaturas maiores. Expedivit etiam habere argenteam,
590 7 | 7 - Ad cuius expendas fabricanda sit moneta.~ ~
591 15 | in pravos usus fingatur expendi. Rursum, si princeps de
592 7 | convenientissime, si huiusmodi expensae accipiantur supra totam
593 22 | colligentium et cum parvis expensis. Nulla etiam potest imaginari
594 22 | et peiora quam superius explicata de tali mutatione monetae
595 17 | lucrari, absque hoc quod exponat eam in usu suo naturali:
596 22 | ita magna vel si aliter exponatur, quomodocumque sit, quod
597 22 | indiget transferenda est vel exponenda in remotis partibus et inter
598 16 | pecunia affert lucrum non exponendo eam in mercatione naturalium
599 26 | regnum magno discrimini exponerent, et ad terminum praepararent.
600 26 | tyrannisationem regnum perditioni exponitur, sicut declaratum est in
601 11 | prudentium! O provisa maiorum! Exquisita res est, quae et usui humano
602 25 | nimium ingrossatur, reliquis exsiccatis et nimis attenuatis, tolliturque
603 25 | quoniam eos evitare aut extirpare difficile est, ipse Aristoteles
604 15 | Nihil ergo debet turpiter extorqueri ut postea in pravos usus
605 20 | seu divitiae naturales de extraneis regnis cessant ad illud
606 5 | iuste bellandi contra talem extraneum.~ ~ ~
607 20 | tempore permanere, ubi non exuberaret materia monetabilis in mineriis
608 7 | 7 - Ad cuius expendas fabricanda sit moneta.~ ~Sicut ipsa
609 7 | abundanter omni tempore pro fabricatione moneta. Et si moneta possit
610 19 | monetae aureae, quam ipsi fabricaverunt, facit monetam aeneam in
611 25 | caeteris stultitiam tuam ut faceres imperium bipartitum. Sic
612 12 | ad mutationem huiusmodo faciendam; reciperet enim numismata
613 3 | recompensationes et aequiparantias faciendas, et pro emptione mercimoniorum
614 26 | vel contrascribere, bene faciet; et si male locutus sum,
615 22 | tempore multum lucrum affert, facillima est ad colligendum et distribuendum
616 22 | locum multae rationes prius factae contra mutationes monetae.
617 13 | principi, propter rationes factas in capitulo praecedenti,
618 23 | pensio debet esse taxata pro factione monetae et quod de et super
619 14 | mutationibus simplicibus indebite factis tot abusiones sequuntur,
620 24 | congregari communitas, si adsit facultas; tacite vero, si fuerit
621 24 | principi aliquid recipere de facultatibus subditorum non per mutationem
622 25 | praecipue propter adulatorum fallacias, qui semper principes ad
623 21 | malis occcasionem faciendi falsam monetam, aut, quia minus
624 9 | princeps extraneus, vel aliqui falsarii, malitiose effigerint vel
625 12 | fraudem committat, reputatur falsarius. Omnino autem consimiliter
626 13 | mixtionem huiusmodi occulte falsificarent. Sicut etiam apud communitatem
627 24 | abuteretur quod ipse mutaret et falsificaret monetam pro suo lucro non
628 24 | contrarie, sicut mentiuntur falsiloqui, adulatores, sophistici
629 19 | Praeterea sibi incumbit falsos monetarios condemnare. Quomodo
630 13 | periurium committere, et falsum testimonium perhibere, ac
631 10 | inquit: Ioseph legimus contra famem funestam, emendi tritici
632 2 | ut narrat Ovidius primo Fastorum dicens:~ ~Aera dabant olim,
633 18 | tales mutationes finaliter fecerunt, sicut videtur ex quadam
634 16 | grana quae sata cum multo fenore reddit ager, ut ait Ovidius,
635 2 | aere afferam aurum, et pro ferro afferam argentum. Haec enim
636 1 | malorum,~Iamque nocens ferrum ferroque nocentius aurum,~Prodierat,
637 1 | irritamenta malorum,~Iamque nocens ferrum ferroque nocentius aurum,~
638 24 | tacite vero, si fuerit tam festina necessitas, quod populus
639 18 | laborantibus datur, sed a quo actus fidelis exigitur, compensatio minuta
640 2 | metallo: sicut antiquitus fiebat ex aere, ut narrat Ovidius
641 4 | dicuntur numisma, deberent esse figurae et quantitatis habilis ad
642 11 | distingueret, et tot arcana naturae figuraliter contineret; merito igitur
643 19 | parte. Quod videtur fuisse figuratum in III. Regum, ubi legitur
644 4 | cognoscibilium ex impressionibus vel figuris, cuiusmodi sunt libra, solidus,
645 25 | regnum minoris emolumenti filiis tradere quam suscepisse
646 1 | gentes, quando separabat filios Adam, constituit terminos
647 15 | mihi, quod principalis et finalis causa, propter quam princeps
648 18 | Romani tales mutationes finaliter fecerunt, sicut videtur
649 6 | Politicae, et Tullius circa finem veteris Rhetoricae.~ ~ ~
650 15 | ut postea in pravos usus fingatur expendi. Rursum, si princeps
651 10 | princeps possit maliciose fingere causam mutationis proportionis
652 24 | occurrit mihi quod ne principes fingerent talem necessitatem esse
653 24 | esse quando non est, sicut fingunt tyranni, ut dicit Aristoteles
654 25 | vertitur oportet ut celeriter finiatur.~ ~ ~
655 8 | lex et quaedam ordinatio firma; cuius signum est, quod
656 21 | vendunt pro forti, et subito fiunt divites, et nimium lucrantur
657 26 | hoc inclinari vel posse flecti. Dico itaque recolligendo,
658 26 | posset satis dolore vel flere, quam esset ita infelix
659 25 | quando humores excessive fluunt saepe ex hoc inflatur et
660 17 | penitus. Et quoniam lucrum foeneratoris non tantum excedit, nec
661 24 | et ex hoc serviliter se fore subiectam, ipsa potest hoc
662 8 | essent in peius. Nam tunc forent intolerabiles et iniustae.
663 11 | scilicet ut radiantis metalli formata rotunditas aetatem mundi,
664 20 | credit habere. Adhuc etiam forsitan ipsa monetae materia in
665 21 | debili, et postea vendunt pro forti, et subito fiunt divites,
666 26 | in tantum degeneraverint Francigenarum corda libera, quod voluntarie
667 16 | turbantur si intergitas cum fraudibus misceatur. Rursum in libro
668 12 | turbantur, si integritas cum fraudis misceatur. Da certe solidum,
669 8 | reverentiam, et multo magis si frequenter fiant. Ex hoc enim oritur
670 16 | res sterilis a tota specie fructificet vel multiplicetur ex se,
671 | fuerunt
672 19 | aeneam in parte. Quod videtur fuisse figuratum in III. Regum,
673 25 | perdidisset nec sibi improperatum fuisset. Eccles. XLVII: profanasti
674 20 | materia in parte consumitur, fundendo eam et refundendo totiens
675 10 | Ioseph legimus contra famem funestam, emendi tritici dedisse
676 21 | praescire populo tempus et modum futurae mutationis monetae quam
677 prol| reipublicae proficiat in futurum.~ ~ ~
678 10 | Istud autem monopolium seu gabella salis, aut cuiuscumque rei
679 26 | serviliter subiici populus Gallicus consuevit. Ideo, si regia
680 4 | apta est ut fiat numisma: gemmae enim, lazuleus, piper, et
681 20 | potest esse gravior, nulla generalior, nulla maior. Rursum aurum
682 22 | murmure populi. Est enim generalissima, quod neque clericus neque
683 17 | est ita praeiudiciabile generaliter multis, sicut istud quod
684 18 | evitatur scandalum, sed potius generatur, ut satis patet ex octavo
685 26 | Neque enim regum Franciae generose propago tyrannisare didicit,
686 26 | 8) scribitur: «Regnum a gente in gentem transfertur propter
687 26 | scribitur: «Regnum a gente in gentem transfertur propter iniustitias
688 2 | aurum et argentum, quod more gentium in sepulchris mortuorum
689 26 | in periculo animae suae gloriosae foret, si ex defectu sui
690 26 | virtutibus auctum, tanto tempore gloriose servatum; necnon in periculo
691 11 | unciae, qui mensurae primus gradus est, appellatione significavit,
692 16 | multiplicare, sicut cerealia grana quae sata cum multo fenore
693 26 | ratione, ne ipsa videatur gratis et voluntarie condemnare,
694 20 | exercetur; non enim ita cito gravamen ipsius sentitur a populo,
695 19 | voluit in principio nimis gravare subditos. Adhuc autem rex
696 21 | istud damnificat, et nimium gravat, et tamen non totum lucrum
697 20 | nulla fere talia potest esse gravior, nulla generalior, nulla
698 17 | huiusmodi, dicit Beatus Gregorius quod aliud est victum per
699 3 | fieri aliquotiens magnam seu grossam, quandoque vero minorem,
700 25 | caput est ita magnum tam grossum, quod non potest a reliquo
701 3 | in communitate prospere gubernata.~ ~ ~
702 18 | aut regnis olim prospere gubernatis, nec unquam reperi historiam
703 22 | sua, maxime autem si pro guerra vel pro redemptione sui
704 13 | communitatem ad maiorem securitatem habendam, et deceptionis maliciam
705 10 | argento, et ad inveniendum vel habendum difficilius; ipsum aurum
706 21 | ipsum, sed magnam partem habent isti praedicti, quorum negociatio
707 17 | detestabilis et iniqua, et ista habentur ex sacra Scriptura; sed
708 22 | Per hoc enim cessarent nec haberent hic locum multae rationes
709 2 | non sufficerent vel non haberentur, debet fieri mixtio, aut
710 10 | proportio debet sequi naturalem habitudinem auri ad argentum in preciositate,
711 26 | aliquid faceret, unde ipse vel haeredes sui perderent regnum tot
712 26 | protrahi vel converti, et haeredibus suis, et hoc fuit primum
713 25 | sed et nimia disparitas harmoniam reipublicae dissipat et
714 23 | etiam communitate, olim sibi hereditarie concesso propter bona merita
715 18 | gubernatis, nec unquam reperi historiam quae de hoc faceret mentionem,
716 15 | patet per philosophos et per historias antiquorum.~ ~ ~
717 24 | debet habere magnificum et honestissimum statum; sed isti reditus
718 23 | tenere statum nobilem et honestum, prout decet magnificentiam
719 21 | occupatae sunt in negociis honorabilibus aut utilibus toti reipublicae,
720 19 | tenetur ex dominico praecepto honorare parentes; ipse autem progenitorum
721 19 | progenitorum videtur detrahere honori, quando bonam monetam eorum
722 13 | vocando monetam; nam, secundum Hugutionem, moneta dicitur a moneo,
723 | huius
724 12 | potest moveri ad mutationem huiusmodo faciendam; reciperet enim
725 15 | istud liceret, quia natura humana inclinatur et prona est
726 25 | regnum, sicut quoddam corpus humanum, et ita vult Aristoteles
727 25 | male disponitur, quando humores excessive fluunt saepe ex
728 | I
729 1 | opes irritamenta malorum,~Iamque nocens ferrum ferroque nocentius
730 | ibidem
731 | Idem
732 12 | noscatur esse corruptum». [Idemque lib. I, cap. X: «Talia igitur
733 23 | est valde conveniens et idoneus ut probaretur per ea quae
734 19 | tempore. Item, saepissime ignoratur his durantibus temporibus
735 8 | secundum Aristotelem in II Politicae. Lex antiqua positiva
736 19 | videtur fuisse figuratum in III. Regum, ubi legitur quod
737 12 | mutatio est simpliciter illicita, potissime principi qui
738 22 | potest abuti re sua seu illicite uti, ea sicut faceret communitas
739 5 | aut huiusmodi figuram vel imaginem imprimere in suo proprio
740 1 | quoniam per pecuniam non immediate succuritur indigentiae vitae,
741 21 | quoniam ipsi sunt tot divitiis immeriti et tantis bonis indigni.
742 11 | Denarium vero - quem non immerito perfectum antiquitas docta
743 23 | videtur expediens accipere pro imminenti vel instanti necessitate
744 24 | qualis et quanta necessitas imminet. Expresse dico, quod ad
745 12 | aliquid inde, si potes, imminue. Cuncta ista, nominibus
746 3 | fuerit, quod monetari possit immixtum. Et est causa, quoniam omnis
747 10 | proportionem ad libitum immutaret, ipse per hoc posset attrahere
748 11 | igitur si proportio remaneat immutata, et unum numisma mutet appellationem,
749 13 | princeps sub ista inscriptione immutet materiam sive pondus, ipse
750 25 | dimittat aut concedat, nec eos impediat, neque utatur plenitudine
751 20 | perturbatur et multipliciter impeditur. Praeterea his mutationibus
752 9 | moneta esset vetustate nimia impeiorata, vel in pondere diminuta;
753 20 | propter tales mutationes et impeiorationes minorantur in regno; quia
754 25 | per prophetam dicens, quod imperabant subditis cum austeritate
755 25 | dicente Cassiodoro, disciplina imperandi est amare quod multis expedit;
756 25 | enim Plutarchus ad Traianum Imperatorem, quod respublica est corpus
757 25 | inquit:~ ~Violenta nemo imperia continuat diu,~Moderata
758 25 | stultitiam tuam ut faceres imperium bipartitum. Sic igitur ostensum
759 14 | plures mutationes simplices implicantur in unam, sicut qui mutaret
760 9 | hoc fiat, dum tamen non implicetur cum hoc alia mutatio. Alio
761 17 | supra totam communitatem impositum, non minus tyrannice quam
762 15 | iniustam usurpat iniuste, impossibile est quod ibi capiat emolumentum
763 5 | fabricare monetam et eam congrua impressione signare; haec autem impressio
764 4 | monetarum cognoscibilium ex impressionibus vel figuris, cuiusmodi sunt
765 5 | huiusmodi figuram vel imaginem imprimere in suo proprio argento vel
766 4 | ponderis, quodque in eis imprimeretur figura, quae cunctis notoria
767 25 | Unde principibus destitutis improperabatur Dominus per prophetam dicens,
768 25 | quidem uxori ploranti et improperanti, turpe esse regnum minoris
769 25 | Israel> perdidisset nec sibi improperatum fuisset. Eccles. XLVII:
770 4 | vero monetae nomina sunt impropria, accidentalia seu denominativa:
771 26 | quod non potest efficaciter impugnare.~
772 25 | semper principes ad tyranniam impulerunt, ut ait Aristoteles. Ipsi
773 25 | requiritur proportionata inaequalitas et commensurata, qua perseverante
774 22 | quod praeter inconvenientia incepta in praesenti capitulo, adhuc
775 13 | sufficiens abundantia eius, incipiendum esset facere monetam ex
776 prol| principaliter videtur mihi dicendum; incipiens ab origine monetarum, nihil
777 26 | viderent principem ad hoc inclinari vel posse flecti. Dico itaque
778 15 | liceret, quia natura humana inclinatur et prona est ad augendum
779 11 | sol aureus, convenienter includeret. Denarium vero - quem non
780 15 | falsitatem et deceptionem includit, et non potest principi
781 21 | sicut ait Aristoteles, uno inconvenienti dato multa sequuntur, et
782 17 | ipse supra pecuniam recipit incrementum, contra et praeter naturalem
783 24 | quam per tales mutationes indebitas ex quibus tanta mala et
784 24 | tanti lucri sumendi super indebitis mutationibus supradictis. ~ ~
785 1 | non immediate succuritur indigentiae vitae, sed est instrumentum
786 22 | pecuniae qua communitas indiget transferenda est vel exponenda
787 21 | immeriti et tantis bonis indigni. Alii vero depauperantur
788 1 | abundavit ovibus, et pane indiguit, et agricola, e converso.
789 25 | XLVII: profanasti semen tuum inducere iracundiam ad liberos tuos
790 25 | tyrannide per consuetudinem indurati, quibus servitus foret inexpediens,
791 2 | Eacus+ aurum, argentum +Indus+ rex Scythiae reperisse
792 25 | indurati, quibus servitus foret inexpediens, involuntaria, et oppressio
793 21 | obscuritates, errores et inextricabiles difficultates accidunt in
794 16 | contra naturam quod res infecunda pariat, quod res sterilis
795 26 | vel flere, quam esset ita infelix ita miserabilis, qui per
796 25 | tamen ipsa tota communitate inferior viribus et opibus, et sic
797 25 | excessive fluunt saepe ex hoc inflatur et nimium ingrossatur, reliquis
798 10 | videbatur adimere, ubi non minus ingemit liberatus quam potuit scire
799 25 | ex hoc inflatur et nimium ingrossatur, reliquis exsiccatis et
800 9 | mihi, quod princeps posset inhibere cursum prioris monetae sine
801 18 | permittuntur in communitate aliqua inhonesta et mala, sicut lupanaria
802 17 | est mala, detestabilis et iniqua, et ista habentur ex sacra
803 10 | Vae qui condunt leges iniquas et scribentes iniustitias
804 12 | veritatem. Quam igitur sit iniquum, quam detestabile, praecipue
805 26 | transfertur propter iniustitias et iniurias et contumelias, et diversos
806 26 | diversos dolos», tyrannis autem iniuriosa est et iniusta. Cum hoc
807 8 | forent intolerabiles et iniustae. Nunc autem ita est, quod
808 15 | princeps hanc rem de se iniustam usurpat iniuste, impossibile
809 16 | in mutatione monetae est innaturale.~ ~Quamvis omnis iniustitia
810 21 | istis durantibus, quam innumerabiles perplexitates, obscuritates,
811 8 | in populo, et periculum inobedientiae. Maxime autem si tales mutationes
812 19 | certitudo, sed potius incerta et inordinata confusio in vituperium principantis.
813 21 | persolutiones debitorum, fraudes, inordinationes, abusiones quam plurimae,
814 8 | declarare, et per rationem inquirere, si aliquo eorum potest
815 9 | ut in quolibet numismate inscribatur nomen suum et nullum aliud,
816 9 | moneta, quae sit suo tempore, inscriberet nomen suum, permittendo
817 13 | Praeterea in quibusdam nummis inscribitur nomen Dei, vel alicuius
818 13 | igitur princeps sub ista inscriptione immutet materiam sive pondus,
819 6 | in eo est impressa. Sed inspicienti seriem Evangelii patet facile,
820 23 | accipere pro imminenti vel instanti necessitate seu pro defensione
821 25 | quoddam, quod divini numinis instar beneficio animatur, et summae
822 10 | preciositate, et secundum quod instituenda est huiusmodi proportio,
823 16 | modo, ipse abutitur contra institutionem naturalem monetae; facit
824 12 | constat esse provisum, aut integra tribuis, aut non ipsa quae
825 12 | quia cuncta turbantur, si integritas cum fraudis misceatur. Da
826 18 | appetibile aliquid de illa integritate subducere. Et quibusdam
827 16 | constat esse provisum aut integrum tribuis aut non ipsa quae
828 21 | mutationis monetae quam intendit facere, aliqui per cautelas
829 25 | diuturnius, quo in tali proposito intentio regis perseverat, dicente
830 25 | regium et tyrannicum hoc interest, quod tyrannus plus diligit
831 16 | quia cuncta turbantur si intergitas cum fraudibus misceatur.
832 18 | subducere. Et quibusdam interpositis rursum inquit: Mutilari
833 6 | ostenso sibi quodam denario, interrogavit dicens: «Cuius est imago
834 8 | in peius. Nam tunc forent intolerabiles et iniustae. Nunc autem
835 20 | certam et bonam. Adhuc autem intrinsecus in tali regno negociatio
836 24 | mutandi monetas, primo non intromitto me de potentia Papae, sed
837 2 | dicens, culpae genus esse inutiliter in abditis relinquere mortuorum,
838 26 | violenta, et adversus alienos invalida. Quicumque igitur dominos
839 9 | seu cuneos monetarum, et inveniatur in regno moneta sophistica,
840 26 | igitur, amore veritatis inveniendae, his dictis voluerit contradicere
841 10 | et rarius argento, et ad inveniendum vel habendum difficilius;
842 10 | forsan notabiliter minus inveniretur de auro, quam ante, tunc
843 13 | aut modicum auri possit inveniri, oportet ipsum desinere
844 1 | publicum specialiter esse inventos.~ ~
845 13 | signum crucis; quod fuit inventum et antiquitus institutum
846 1 | instrumentum permutandi ad invicem naturales divitias, quibus
847 22 | collectis, unde oriuntur invidiae, dissentiones, lites, scandala
848 25 | servitus foret inexpediens, involuntaria, et oppressio tyrannica
849 17 | monetae accipit simpliciter involuntarie pecuniam subditorum, quia
850 10 | tyrannicum, eo quod foret magis involuntarium et communitati non necessarium,
851 10 | qua Cassiodorus inquit: Ioseph legimus contra famem funestam,
852 8 | mutationes huiusmodi diminuunt ipsarum legum auctoritatem et reverentiam,
853 25 | profanasti semen tuum inducere iracundiam ad liberos tuos et caeteris
854 24 | mutatione sine lucri augmento irrationabili et enormi quod potest provenire
855 11 | minuerentur, aut crescerent irrationabiliter et iniuste, ac etiam in
856 9 | aliud, et hoc esset facere irreverentiam praedecessoribus suis, et
857 19 | iterum, dedecus est principi, irrevereri praedecessores suos, nam
858 1 | Ovidius:~ ~Effodiuntur opes irritamenta malorum,~Iamque nocens ferrum
859 25 | nunquam decem de XII tribubus <Israel> perdidisset nec sibi improperatum
860 9 | prioris monetae sine altera istarum causarum; alias enim talis
861 20 | bona moneta. Item, propter istas mutationes, bona mercimonia
862 13 | locis publicis, exemplar istius proportionis et qualitatem
863 8 | moneta. Bonum est igitur istos modos discurrendo declarare,
864 18 | praestetur etc. Si vero Italici seu Romani tales mutationes
865 | iterum
866 21 | sunt viri ecclesiastici, iudices, milites, agricolae, mercatores,
867 22 | isto autem, salvo meliore iudicio, mihi videtur ad praesens
868 25 | ut ait Aristoteles, sunt iudicis vel principis arbitrio relinquenda.
869 24 | servitutem, aut se subiiceret iugo tyrannicae potestatis. Si
870 24 | principi tradere, et sic totum ius monetae devolveretur ad
871 2 | mortuorum erat reconditum, iussit depromi, et usui monetae
872 14 | namque debet esse vera et iusta in substantia et pondere,
873 1 | civitatibus institutum, ut narrat Iustinus. Sed tamen in huiusmodi
874 12 | qualitate peccare, ut quod est iustitiae proprium datum, hoc per
875 21 | dicantur inde contra Deum et iustitiam, quoniam ipsi sunt tot divitiis
876 | iuxta
877 25 | ad eam praeservandam, ne labatur ad tyrannidem, praecipue
878 6 | sua, sicut erat panis vel labor corporis, qui erat in eius
879 18 | Mutilari certe non debet, quod laborantibus datur, sed a quo actus fidelis
880 6 | quis dat panem suum, vel laborem proprii corporis pro pecunia,
881 25 | adducit exemplum de Theopompo Lacedaemoniorum rege, qui, cum multas potestates
882 13 | magis potest nocere et plus laedere communitatem; et propter
883 25 | qua perseverante eminent laeti blanda modulamina chori;
884 1 | de labore suo panem vel lanam, et sic de aliis rebus;
885 12 | negociatores in mercibus; emantur late quae vendantur angustius.
886 2 | reperisse et humano usui summa laude tradidisse. Et ideo non
887 4 | fiat numisma: gemmae enim, lazuleus, piper, et talia non sunt
888 18 | Quapropter prudentia vestra lectionibus erudita dogmaticis scelestam
889 13 | praevaricator fieri illius praecepti legalis quo dicitur: Non assumes
890 25 | potestatis, sed potentia legibus et consuetudinibus limitata
891 10 | Cassiodorus inquit: Ioseph legimus contra famem funestam, emendi
892 21 | contra naturalis mercationis legitimum cursum. Et videtur esse
893 8 | huiusmodi diminuunt ipsarum legum auctoritatem et reverentiam,
894 1 | pro naturalibus divitiis levius permutandis. Et absque alia
895 24 | autem pertinet moneta ipsi liberae communitati, ut satis patet
896 10 | adimere, ubi non minus ingemit liberatus quam potuit scire captivus?
897 prol| possit de iure vel privilegio libere mutare monetas in suo regno
898 25 | conversatione, moribus et natura liberi, non servi, nec sub tyrannide
899 26 | tyrannorum potentia, est tamen liberis subditorum cordibus violenta,
900 25 | melius, quanto est magis liberorum sive meliorum, ut ait Aristoteles,
901 25 | tuum inducere iracundiam ad liberos tuos et caeteris stultitiam
902 25 | exactiones, captiones non faciat, libertates eis dimittat aut concedat,
903 prol| aut emolumentum quantum libet: aliis autem videtur oppositum.
904 8 | scilicet ad certum numerum librarum vel solidorum. Ex quo patet,
905 10 | una libra auri valeret XX libras argenti, et una marcha XX
906 12 | quam ut praescriptionibus liceat etiam in ipsa trutinae qualitate
907 12 | vel lucro; et istud posset licite aliquotiens fieri proper
908 24 | committeret hoc principi cum limitatione rationabili, quae potest
909 22 | invidiae, dissentiones, lites, scandala et multa alia
910 21 | Oriuntur etiam inde materiae litigiorum, et variae quaestiones:
911 25 | verbum, et in palatiis regiis litteris aureis depingendum. Trado,
912 20 | pecuniae, pensiones annuales, locagia, censivae, et similia, non
913 22 | cessarent nec haberent hic locum multae rationes prius factae
914 26 | bene faciet; et si male locutus sum, perhibeat testimonium
915 8 | Aristoteles, V Ethicorum, loquens de numismate; verumtamen,
916 21 | fiunt divites, et nimium lucrantur indebite contra naturalis
917 17 | aliquis potest in moneta lucrari, absque hoc quod exponat
918 17 | quaerere aliud thelonei lucris pecunias augere. Sunt enim,
919 18 | inhonesta et mala, sicut lupanaria publica. Aliquando etiam
920 7 | argenti non monetata valebit LX solidos et alii duo erunt
921 7 | marca argenti fieri possint LXII solidi, et pro labore et
922 7 | ordinatori, scilicet principi vel magistro monetarum, et sic quasi
923 23 | ipsum depauperare et statu magnificentiae destituere, non tam iniuste
924 23 | et honestum, prout decet magnificentiam principalem sive regiam
925 24 | reditus, et debet habere magnificum et honestissimum statum;
926 25 | principalis in cantu, si magnitudine excedat, et a reliqua communitate
927 23 | habere redditus certos et magnos super communitatem unde
928 23 | principalem sive regiam maiestatem. Oportet etiam quod isti
929 24 | ipsum exhaereditare, aut maiestati regiae contrarie, sicut
930 5 | persona magis publica, et maioris auctoritatis, conveniens
931 17 | plus vellet habere quam malam; deinde praeter necessitatem
932 24 | sic ipse daret licentiam malefaciendi, quam nullus bene operando
933 5 | istam et illam; hoc esset malefactum, nec aliquis potest de hoc
934 13 | habendam, et deceptionis maliciam evitandam; sicut de mutatione
935 21 | sophisticationes monetarum dat malis occcasionem faciendi falsam
936 17 | quia tempore suo talis malitia nondum fuerat adinventa.
937 9 | extraneus, vel aliqui falsarii, malitiose effigerint vel contrafecerint
938 26 | perhibeat testimonium de malo, sed cum ratione, ne ipsa
939 17 | modus vilis est, secundus malus, et tertius peior. De primis
940 8 | verumtamen, inquit, vult manere magis. Mutatio autem monetae (
941 2 | quod fit, si sit faciliter manibus attrectabile seu palpabile,
942 18 | reipublicae expedire; cuius rei manifestum signum est, quod mutationes
943 10 | XX libras argenti, et una marcha XX marchas, et una uncia
944 24 | sicut, supra quamlibet marcham quae monetaretur, duo solidi
945 10 | argenti, et una marcha XX marchas, et una uncia XX uncias,
946 13 | ista inscriptione immutet materiam sive pondus, ipse videtur
947 17 | pictavinagium; propter quod sanctus Matheus apostolus qui fuerat campsor,
948 6 | et quae Dei sunt, Deo» (Matth. 22,17-21). Ac si diceret:
949 25 | leviter tendit in maius, ideo maxima cautela adhibenda est et
950 | me
951 4 | sive comparare divitias mediante moneta, nondum erat in ea
952 25 | viribus et opibus, et sic in medio constitutus. Sed quia potestas
953 17 | minus bonam. Et si faciat meliorem quam ante, hoc tamen est
954 21 | quod princeps plures et meliores subditos suos per istud
955 17 | cursum prioris monetae, melioris, et quam quilibet plus vellet
956 25 | est magis liberorum sive meliorum, ut ait Aristoteles, et
957 25 | discordat, regalis politiae melos tunc erit turbatum. Propter
958 25 | nam si Roboam de quo supra memini a patre suo Salomone regnum
959 13 | pondus, ipse videtur tacite mendacium et periurium committere,
960 11 | quam duodecies similitudine mensium computatam, in librae plenitudinem
961 4 | cibo, quae quidem portio mensurabatur ad pondus: et quoniam taediosum
962 12 | suscriptio numismatis significat mensuram ponderis et materiae veritatem.
963 13 | servantur quandoque aliarum mensurarum exemplaria.~ ~ ~
964 15 | ipse diceret, sicut solent mentiri tyranni, quod ipse tale
965 24 | regiae contrarie, sicut mentiuntur falsiloqui, adulatores,
966 17 | campsoriam, custodiam vel mercantiam monetarum; alius est usura;
967 16 | lucrum non exponendo eam in mercatione naturalium divitiarum ac
968 21 | indebite contra naturalis mercationis legitimum cursum. Et videtur
969 20 | in tali regno negociatio mercatorum per tales mutationes perturbatur
970 3 | capitulum, est instrumentum mercaturae. Et quoniam communitati
971 3 | communitati et cuilibet expedit mercaturam fieri aliquotiens magnam
972 3 | quae magis esset habilis ad mercaturas maiores. Expedivit etiam
973 10 | venderet, potius alimoniam mercaturus; quale fuit rogo tunc miserum
974 12 | Exerceantur negociatores in mercibus; emantur late quae vendantur
975 3 | faciendas, et pro emptione mercimoniorum minorum. Et quoniam aliquotiens
976 23 | hereditarie concesso propter bona merita sua. Item, moneta est ipsius
977 11 | figuraliter contineret; merito igitur dicitur libra, quae
978 13 | proportio argenti ad reliquum metallum in nigra moneta; aut si
979 25 | tanta est, quae premente metu possit esse diuturna. Et
980 6 | debebatur, qui pro republica militabat, et qui ratione imperii
981 21 | ecclesiastici, iudices, milites, agricolae, mercatores,
982 11 | veteribus collectae sunt. Sex millia denariorum solidum esse
983 20 | exuberaret materia monetabilis in mineriis vel aliunde; et sic tandem
984 20 | mutationes et impeiorationes minorantur in regno; quia non obstante
985 3 | grossam, quandoque vero minorem, et plerumque de parvis
986 3 | pro emptione mercimoniorum minorum. Et quoniam aliquotiens
987 16 | libram et aliquid si potes minue, cuncta ista nominibus ipsis
988 12 | sub eodem signo pondus minuere, quis sufficeret explicare?
989 11 | mutatione proportionaliter minuerentur, aut crescerent irrationabiliter
990 21 | numerum pecuniae aut iniuste minui, aut iniuste saltem augeri,
991 20 | monetabilis tripliciter minuitur occasione mutationum praedictarum;
992 18 | fidelis exigitur, compensatio minuta praestetur etc. Si vero
993 3 | moneta, quae est congrua pro minutis mercaturis. Et sic convenientissime,
994 21 | maiora et deteriora; neque mirum, quia, sicut ait Aristoteles,
995 26 | quam esset ita infelix ita miserabilis, qui per negligentiam suam
996 10 | mercaturus; quale fuit rogo tunc miserum vivere, quibus acerba subventio
997 13 | ut cognoscatur purum a mixto; haec autem mixtio debet
998 25 | temporis, quam sit diminutum moderatione potestatis. Ecce plusquam
999 2 | leviter portabile, et quod pro modica ipsius portione habeantur
1000 8 | Quolibet enim istorum quinque modorum sigillatim aut pluribus
|