11-duae | duaru-modor | modul-salva | salvo-xxv
bold = Main text
Cap. grey = Comment text
1001 25 | perseverante eminent laeti blanda modulamina chori; sic etiam universaliter,
1002 13 | Hugutionem, moneta dicitur a moneo, quia monet ne fraus in
1003 13 | moneta dicitur a moneo, quia monet ne fraus in metallo vel
1004 24 | supra quamlibet marcham quae monetaretur, duo solidi vel sic, et
1005 13 | princeps (quod absit) vel monetarii mixtionem huiusmodi occulte
1006 7 | tunc marca argenti non monetata valebit LX solidos et alii
1007 7 | solidos et alii duo erunt pro monetatione. Haec autem portio taxata
1008 15 | unam simplicem mutationem monete et sibi capere aliquod lucrum,
1009 21 | videtur esse quodammodo genus monopolii, in praeiudicium et damnum
1010 25 | enormiter crescunt, est sicut monstrum unum, sicut unus homo, cuius
1011 16 | ager, ut ait Ovidius, sed monstruosum est et contra naturam quod
1012 2 | aurum et argentum, quod more gentium in sepulchris mortuorum
1013 1 | contingit enim, his abundantem, mori fame; sicut exemplificat
1014 25 | sunt homines conversatione, moribus et natura liberi, non servi,
1015 19 | alio deberet turpissima morte punire! Rursum, magnum scandalum
1016 15 | successores sui, aut proprio motu aut per consillarios, ex
1017 25 | Lacedaemoniorum rege, qui, cum multas potestates atque tributa
1018 16 | naturalibus divitiis se multiplicare, sicut cerealia grana quae
1019 1 | terminos populorum. Inde multiplicati sunt homines super terram,
1020 16 | tota specie fructificet vel multiplicetur ex se, cuiusmodi est pecunia.
1021 23 | ipsa propter discordiam multitudinis non potuit convenire in
1022 8 | enim oritur scandalum et murmur in populo, et periculum
1023 22 | periculo rebellionis et absque murmure populi. Est enim generalissima,
1024 8 | sine evidenti necessitate mutandae sunt priores leges, statuta,
1025 10 | Si parum aut nihil sit mutatum in re, tunc hoc nullo modo
1026 20 | afferri, in quo moneta sic mutatur, quoniam mercatores caeteris
1027 11 | immutata, et unum numisma mutet appellationem, quod aliud
1028 18 | interpositis rursum inquit: Mutilari certe non debet, quod laborantibus
1029 12 | traderet numismata tempore mutilato pondere. Et hoc non est
1030 24 | mutationem monetae, sed per modum mutui, de quo postea facienda
1031 20 | nec pecunia potest secure mutuo dari seu tradi, et sic de
1032 11 | consideratione et magno mysterio ab antiquis imposita. Unde
1033 4 | talia non sunt ad hoc apta nata, sed praecipue aurum et
1034 7 | solidi, et pro labore et nececessariis ad monetandum eam requirantur
1035 10 | salis, aut cuiuscumque rei necessariae communitati, iniusta est.
1036 23 | Solet dici quod in casu necessitatis omnia sunt principis. Ipse
1037 | necnon
1038 12 | sic inquit: «Quid enim tam nefarium, quam ut praescriptionibus
1039 26 | ita miserabilis, qui per negligentiam suam aut per malum regimen
1040 12 | foeda laceratio? Exerceantur negociatores in mercibus; emantur late
1041 21 | communitatis occupatae sunt in negociis honorabilibus aut utilibus
1042 | nemo
1043 26 | atque ad omnem fraudem et nequitiam tyrannicam consulendam parati,
1044 21 | inconvenientia multa, quae nescirem explicare, forsan quibusdam
1045 5 | valoris. Ita quod vulgus nesciret distinguere inter istam
1046 18 | nobile dominium devenit ad nihilum. Sic igitur patet quod istae
1047 3 | bene palpabilis propter nimiam parvitatem, ideo facta fuit
1048 25 | conferens subditorum, et ad hoc nititur ut populum teneat sibi serviliter
1049 2 | natura, cuius opera frustra nituntur excedere.~ ~
1050 18 | una de causis quare eorum nobile dominium devenit ad nihilum.
1051 23 | ipse possit tenere statum nobilem et honestum, prout decet
1052 22 | quod neque clericus neque nobilis ab es se potest per privilegium
1053 25 | haec est vera utilitas et nobilitas principatus, cuius dominium
1054 19 | penitus alienum a regia nobilitate, prohibere cursum verae
1055 25 | cuius dominium tanto est nobilius, tanto melius, quanto est
1056 1 | irritamenta malorum,~Iamque nocens ferrum ferroque nocentius
1057 1 | Iamque nocens ferrum ferroque nocentius aurum,~Prodierat, etc.~ ~
1058 13 | perceptibilis, et magis potest nocere et plus laedere communitatem;
1059 20 | sunt praeiudiciabilia, et nociva toti communitati civili.~ ~ ~
1060 20 | sic de talibus; immo multi nolunt ista charitativa subsidia
1061 18 | epistola Cassiodori scripta nomine Theodorici regis Italiae,
1062 11 | appellare. Sed talis mutatio nominum fieret frustra, et non est
1063 12 | proprium datum, hoc per fraudes noscatur esse corruptum». [Idemque
1064 | noster
1065 8 | meliore nova, nisi sit multum notabilis differentia in bonitate
1066 3 | Sed animadvertendum est et notandum pro regula generali, quod
1067 4 | imprimeretur figura, quae cunctis notoria significaret qualitatem
1068 24 | evidens quod postea appareat notorie? Tunc enim licet principi
1069 20 | taxari seu appreciari, ut notum est. Item nec pecunia potest
1070 2 | Victaque concedit prisca moneta novae.~ ~Similem etiam mutationem
1071 9 | innovari figura, faciendo novam monetam cum prohibitione
1072 13 | desinere monetari; et si de novo reperiretur sufficiens abundantia
1073 17 | sine peccatis aut vix aut nullatenus exerceri possunt, etc. Nam
1074 | nulli
1075 4 | numerandum, et de materia numerabili, ac etiam ductibili ac receptibili
1076 4 | habilis ad contractandum et ad numerandum, et de materia numerabili,
1077 3 | quae facilius portaretur et numeraretur, et quae magis esset habilis
1078 16 | deposuit mensura, pondere et numero, sed in mutatione monetae
1079 25 | corpus quoddam, quod divini numinis instar beneficio animatur,
1080 11 | essentialia et appropriata numismati, sicut denarius, solidus,
1081 4 | impressio talis instituta, sit nuntius et in signum veritatis materiae
1082 | nuper
1083 25 | summae aequitatis agitur nutu, et regitur quodam moderamine
1084 21 | innumerabiles perplexitates, obscuritates, errores et inextricabiles
1085 20 | minorantur in regno; quia non obstante custodia deferuntur ad extra,
1086 22 | inconvenientia prius dicta; nec obstat ratio prima in qua dicebatur
1087 12 | faceret de uno denario duos obulos, vel aliquid tale, sine
1088 4 | libra, solidus, denarius, obulus, as, sextula, et similia
1089 2 | quibus - ut ita dicam - iuste obviat ipsa natura, cuius opera
1090 14 | nunquam, contingit vera occasio faciendi mutationem monetae
1091 20 | monetabilis tripliciter minuitur occasione mutationum praedictarum;
1092 21 | sophisticationes monetarum dat malis occcasionem faciendi falsam monetam,
1093 13 | monetarii mixtionem huiusmodi occulte falsificarent. Sicut etiam
1094 21 | Quaedam partes communitatis occupatae sunt in negociis honorabilibus
1095 22 | distribuendum seu assignandum sine occupatione multorum et sine fraude
1096 24 | multae difficultates possent occurere, verumtamen breviter transeundo
1097 24 | breviter transeundo pro nunc occurrit mihi quod ne principes fingerent
1098 18 | generatur, ut satis patet ex octavo capitulo, et multa inconvenientia
1099 2 | dabant olim, melius nunc omen in auro est,~Victaque concedit
1100 | omnem
1101 25 | translationem, aut perditionem omnimodam properatur, maxime in regione
1102 2 | obviat ipsa natura, cuius opera frustra nituntur excedere.~ ~
1103 17 | est reversus ad priorem operam post resurrectionem dominicam,
1104 24 | malefaciendi, quam nullus bene operando meretur accipere. De Imperatore
1105 1 | dicat Ovidius:~ ~Effodiuntur opes irritamenta malorum,~Iamque
1106 25 | communitate inferior viribus et opibus, et sic in medio constitutus.
1107 2 | quae postea videbuntur. ~ ~Oportuit igitur quod numisma fieret
1108 18 | est aliqua necessitas sive oportunitas hoc faciendi, neque potest
1109 18 | pro aliqua necessitate vel oportunitate permittitur aliqua negociatio
1110 6 | principis. Si quis autem vellet opponere per hoc, quod Salvator noster,
1111 1 | civili, et reipublicae usibus opportunum, immo necessarium: ut probat
1112 20 | utilia naturae humanae; et opposita sunt praeiudiciabilia, et
1113 prol| libet: aliis autem videtur oppositum. Propter quod, intendo in
1114 25 | inexpediens, involuntaria, et oppressio tyrannica simpliciter violenta;
1115 21 | depauperantur ex hoc, qui sunt optimae partes illius communitatis;
1116 25 | trado diuturnius. O divinum oraculum! O quanti ponderis verbum,
1117 1 | Aristoteles de rege cupido, qui oravit, ut quidquid ipse tangeret,
1118 8 | quasi quaedam lex et quaedam ordinatio firma; cuius signum est,
1119 8 | statuta, consuetudines, seu ordinationes quaecumque tangentes communitatem.
1120 7 | residuum sit distributori vel ordinatori, scilicet principi vel magistro
1121 5 | Adhuc autem fuit antiquitus ordinatum, et propter deceptionem
1122 3 | inventa et ad quam naturaliter ordinatur, ut patet ex prius dictis.
1123 16 | nisi naturae et rationis ordinem perturbare; unde Cassiodorus
1124 prol| mihi dicendum; incipiens ab origine monetarum, nihil temere
1125 8 | frequenter fiant. Ex hoc enim oritur scandalum et murmur in populo,
1126 3 | argento; et inde habuit ortum nigra moneta, quae est congrua
1127 19 | in sequentibus diffusius ostendetur.~ ~ ~
1128 4 | materiae et ponderis, nobis ostendunt antiqua nomina monetarum
1129 6 | hoc, quod Salvator noster, ostenso sibi quodam denario, interrogavit
1130 1 | moneta; et dabat unus alteri ovem pro frumento, et alius de
1131 1 | Sicut forsan quis abundavit ovibus, et pane indiguit, et agricola,
1132 25 | quanti ponderis verbum, et in palatiis regiis litteris aureis depingendum.
1133 2 | manibus attrectabile seu palpabile, et leviter portabile, et
1134 3 | aliquo tali, esset minus bene palpabilis propter nimiam parvitatem,
1135 1 | quis abundavit ovibus, et pane indiguit, et agricola, e
1136 23 | puta privilegio speciali a Papa vel ecclesia vel Imperatore
1137 24 | intromitto me de potentia Papae, sed puto quod nunquam hoc
1138 17 | ipsius usum, ista acquisitio par est ipsi usurae, sed peior
1139 26 | nequitiam tyrannicam consulendam parati, ubi viderent principem
1140 19 | dominico praecepto honorare parentes; ipse autem progenitorum
1141 6 | dominium rerum, sed primis parentibus et toti posteritati, ut
1142 17 | quodam modo facere pecuniam parere. Artem etiam campsoriam
1143 20 | quoniam mercatores caeteris paribus praediligunt ad ea loca
1144 prol| unam possint sententiam pariter convenire, et circa hoc
1145 12 | sicut ait Tullius, male parta male dilabuntur.~ ~ ~
1146 22 | vel exponenda in remotis partibus et inter gentes cum quibus
1147 3 | plerumque de parvis vel parvam, inde est quod conveniens
1148 11 | reditus aliquorum essent nimis parvi, deberent per alium modum
1149 3 | palpabilis propter nimiam parvitatem, ideo facta fuit de minus
1150 10 | ut si taxaret aurum ad parvum precium, et illud emeret
1151 19 | scuta aurea, quae fecerat pater eius Salomon, pro quibus
1152 1 | probatione clare potest patere, quod numisma est valde
1153 26 | si ex defectu sui populus pateretur tot pestilentias, tot calamitates
1154 25 | consuetudinibus limitata vel regulata. Pauca enim, ut ait Aristoteles,
1155 12 | ipsa trutinae qualitate peccare, ut quod est iustitiae proprium
1156 17 | pleraque negotia quae sine peccatis aut vix aut nullatenus exerceri
1157 22 | sequerentur plura et maiora et peiora quam superius explicata
1158 14 | est ante; multo maiores et peiores sequerentur ex mutatione
1159 13 | communitas debet custodire penes se, in loco vel locis publicis,
1160 23 | et quod de et super illa pensione princeps potest aut debet
1161 24 | non meretur habere aliquam pensionem seu dominium pro abstinendo
1162 24 | privilegio sive dono concessione peracto, sive quavis alia auctoritate
1163 20 | talis exactio, quanto minus percipitur, tanto periculosius exercetur;
1164 24 | deberet tale privilegium perdere in casu in quo tantum abuteretur
1165 26 | unde ipse vel haeredes sui perderent regnum tot virtutibus auctum,
1166 26 | degeneraret, procul dubio regnum perderet. Tertio, suppono, tanquam
1167 25 | de XII tribubus <Israel> perdidisset nec sibi improperatum fuisset.
1168 19 | aenea. Idem quoque Roboam perdidit quinque partes populi sui,
1169 12 | vel aliquid tale, sine perditione vel lucro; et istud posset
1170 25 | diminutionem, translationem, aut perditionem omnimodam properatur, maxime
1171 15 | tyrannisare, immo vera et perfecta tyrannis, sicut patet per
1172 11 | vero - quem non immerito perfectum antiquitas docta definivit -
1173 26 | et si male locutus sum, perhibeat testimonium de malo, sed
1174 13 | committere, et falsum testimonium perhibere, ac etiam praevaricator
1175 10 | principi satis faceret, et periclitanti populo subveniret; haec
1176 14 | principem fieri, propter pericula et inconvenientia prius
1177 13 | mixtionis, pro vitandis periculis; ne videlicet princeps (
1178 19 | est praeiudiciabilis et periculosa pro tota posteritate regali,
1179 20 | aegritudines chronicae sunt aliis periculosiores, eo quod sunt minus sensibiles,
1180 20 | minus percipitur, tanto periculosius exercetur; non enim ita
1181 1 | dii annuerunt; et sic fame periit, ut dicunt poetae; quoniam
1182 13 | videtur tacite mendacium et periurium committere, et falsum testimonium
1183 22 | est ad statum debitum et permanentum et cessare debet captio
1184 20 | ut videtur, longo tempore permanere, ubi non exuberaret materia
1185 19 | sui nunquam in eodem statu permanet, sed de die in diem variatur;
1186 25 | simpliciter violenta; ergo non diu permansura, quia, sicut ait Aristoteles,
1187 25 | vivere, ita neque regnum permenere poterit cuius princeps trahit
1188 9 | inscriberet nomen suum, permittendo semper cursum praecedentis;
1189 2 | tradidisse. Et ideo non debet permitti quod tantum ex eis in usus
1190 18 | necessitate vel oportunitate permittitur aliqua negociatio vilis,
1191 18 | et pro scandalo evitando, permittuntur in communitate aliqua inhonesta
1192 1 | naturalibus divitiis levius permutandis. Et absque alia probatione
1193 1 | Sed tamen in huiusmodi permutatione et transportatione rerum,
1194 8 | prout in generali possum perpendere) potest imaginari fieri
1195 21 | plura mala his stantibus perpetrare quam si semper curreret
1196 21 | durantibus, quam innumerabiles perplexitates, obscuritates, errores et
1197 25 | inaequalitas et commensurata, qua perseverante eminent laeti blanda modulamina
1198 25 | proposito intentio regis perseverat, dicente Cassiodoro, disciplina
1199 21 | variae quaestiones: malae persolutiones debitorum, fraudes, inordinationes,
1200 18 | pro quibusdam stipendariis persolvendis. Unde praedictus rex Boëtio
1201 5 | Et quoniam princeps est persona magis publica, et maioris
1202 5 | impressio fieret per unam personam publicam, seu per plures
1203 6 | communitatis et singularium personarum: et ita dicit Aristoteles
1204 23 | sufficerent pro statu principi pertinenti. Velle ergo amovere sibi
1205 24 | iuste transferri. Sic autem pertinet moneta ipsi liberae communitati,
1206 16 | naturae et rationis ordinem perturbare; unde Cassiodorus ait: Da
1207 20 | mercatorum per tales mutationes perturbatur et multipliciter impeditur.
1208 1 | Prodierat, etc.~ ~Hoc enim facit perversa malorum cupiditas, non ipsa
1209 25 | cautela adhibenda est et pervigil custodia, immo altissima
1210 26 | sui populus pateretur tot pestilentias, tot calamitates et tantas,
1211 17 | resurrectionem dominicam, sicut fecit Petrus qui fuerat piscator; et
1212 10 | quam illa fuerit quam fecit Pharao in Aegypto. De qua Cassiodorus
1213 prol| scribere, quid secundum philosophiam Aristotelis principaliter
1214 15 | tyrannis, sicut patet per philosophos et per historias antiquorum.~ ~ ~
1215 17 | quod vulgariter solet dici pictavinagium; propter quod sanctus Matheus
1216 4 | gemmae enim, lazuleus, piper, et talia non sunt ad hoc
1217 17 | quod aliud est victum per piscationem quaerere aliud thelonei
1218 17 | fecit Petrus qui fuerat piscator; et in assignando causam
1219 22 | super hoc capere quantum placeat, et de ea facere sicut de
1220 24 | facienda est restitutio plenaria. Ad aliud cum dicitur, quod
1221 25 | eos impediat, neque utatur plenitudine potestatis, sed potentia
1222 11 | mensium computatam, in librae plenitudinem ab anni curricula collegerunt».
1223 15 | mutationes. Volo ergo adhuc plenius ostendere, quod talis acquisitio
1224 17 | augere. Sunt enim, inquit, pleraque negotia quae sine peccatis
1225 25 | imposita, ipse quidem uxori ploranti et improperanti, turpe esse
1226 15 | maius lucrum, et mutare pluries et adhuc plus habere de
1227 19 | tempore nuper transacto quam plurima talia in regno Franciae
1228 21 | inordinationes, abusiones quam plurimae, et inconvenientia multa,
1229 25 | moderatione potestatis. Ecce plusquam Salomon hic; nam si Roboam
1230 25 | aliter declaratur: ait enim Plutarchus ad Traianum Imperatorem,
1231 5 | Debet etiam prohiberi sub poena, ne aliquis extraneus princeps
1232 1 | sic fame periit, ut dicunt poetae; quoniam per pecuniam non
1233 23 | principem, nisi excellenti statu pollentem. ~ ~ ~
1234 4 | similia quae sunt nomina ponderum appropriata monetis, ut
1235 10 | illud esset simile, sicut si poneret precium in toto frumento
1236 13 | tunc plus de eo deberet poni in ista mixtione. Sed, sicut
1237 12 | numismate per principem ponitur ad designandam certitudinem
1238 1 | Adam, constituit terminos populorum. Inde multiplicati sunt
1239 25 | subditorum, et ad hoc nititur ut populum teneat sibi serviliter subiugatum;
1240 2 | seu palpabile, et leviter portabile, et quod pro modica ipsius
1241 22 | sensibilis, et immo magis portabilis sine periculo rebellionis
1242 20 | enim conantur suam monetam portare ad loca, ubi eam credunt
1243 3 | preciosam, quae facilius portaretur et numeraretur, et quae
1244 2 | et quod pro modica ipsius portione habeantur divitiae naturales
1245 3 | competenter de argento, secundum portionem divitiarum naturalium; immo
1246 3 | divitiarum naturalium; immo portiuncula argenti, quae iuste dari
1247 14 | mutationum simplicium superius positarum. Et quoniam nulla mutatio
1248 19 | et sic de talibus prius positis XII et XIII capitulis. Praeterea
1249 8 | II Politicae. Lex antiqua positiva non est abneganda pro meliore
1250 24 | sicut ostensum est ante. Posito etiam, quod aliqua pars
1251 22 | assignatam et secundum modum positum in capitulo XII. Si vero
1252 24 | forsan multae difficultates possent occurere, verumtamen breviter
1253 6 | capitulo. Ipsa igitur est eorum possessio quorum sunt huiusmodi divitiae.
1254 1 | homines super terram, et possessiones prout expediebat divisae
1255 25 | communitatis, aequalitas possessionum vel potentiae non convenit
1256 14 | multipliciter fierent combinationes possibiles quandoque mutationum simplicium
1257 23 | proprio coronae regalis. Posslbile est ergo quod una et magna
1258 8 | monetae (prout in generali possum perpendere) potest imaginari
1259 19 | praeiudiciabilis et periculosa pro tota posteritate regali, sicut in sequentibus
1260 25 | praeiudicium totalis regalis posteritatis. Sciendum est igitur, quod
1261 17 | tamen est ut deterioretur in posterum et tribuat eis minus aequivalenter
1262 10 | dedisse licentiam, sed tale posuisse precium, ut suae subiectionis
1263 25 | aequalitas possessionum vel potentiae non convenit nec consonat,
1264 25 | subditos, quantum ad divitias, potentiam et statum, enormiter crescunt,
1265 25 | ita neque regnum permenere poterit cuius princeps trahit ad
1266 prol| eis, quae dicturus sum, poterunt excitari ad determinandum
1267 25 | medio constitutus. Sed quia potestas regia communiter et leviter
1268 6 | corporis, qui erat in eius potestate libera, supposito quod non
1269 25 | Lacedaemoniorum rege, qui, cum multas potestates atque tributa populo remisisset
1270 26 | praeiudicat toti regali potestati.~ ~Declarare propono quod
1271 4 | argenti vel aeris dabatur pro potu vel cibo, quae quidem portio
1272 24 | ut satis patet ex multis praecedentibus capitulis. Per hoc etiam
1273 9 | permittendo semper cursum praecedentis; et hoc non est proprie
1274 13 | praevaricator fieri illius praecepti legalis quo dicitur: Non
1275 19 | quisque tenetur ex dominico praecepto honorare parentes; ipse
1276 19 | regni, et ex cupiditate praecipere, immo cogere subditos ad
1277 17 | potius debeat dici violenta praedatio, vel actio fraudulenta.~ ~ ~
1278 19 | est principi, irrevereri praedecessores suos, nam quisque tenetur
1279 9 | esset facere irreverentiam praedecessoribus suis, et ambitio vana; aut
1280 26 | propono quod mutationes praedictae sunt contra honorem regis,
1281 20 | minuitur occasione mutationum praedictarum; igitur non possunt, ut
1282 24 | quantumlibet augeri per mutationes praedictas, sed stat sine mutatione
1283 21 | magnam partem habent isti praedicti, quorum negociatio vilis
1284 18 | stipendariis persolvendis. Unde praedictus rex Boëtio de hoc scribens,
1285 20 | mercatores caeteris paribus praediligunt ad ea loca transire, in
1286 25 | utilitati privatae publicam praefert, et super omnia, post Deum
1287 26 | honorem regis, et generi regio praeiudicant. Pro quo tria praemitto:
1288 26 | ex mutatione monetarum, praeiudicat toti regali potestati.~ ~
1289 11 | augeri, et non isto modo praeiudiciabili et damnoso. Haec ergo appellationis
1290 20 | humanae; et opposita sunt praeiudiciabilia, et nociva toti communitati
1291 26 | probandum. ~ ~Haec igitur, ut praemisi, sine assertione dicta sint
1292 14 | Universaliter igitur ex praemissis concludendum est, quod nulla
1293 5 | hoc deputatas; quia, sicut praemissum est, moneta de natura sua
1294 26 | praeiudicant. Pro quo tria praemitto: Primo, quod illud est in
1295 26 | exponerent, et ad terminum praepararent. Neque enim regum Franciae
1296 21 | quando princeps non facit praescire populo tempus et modum futurae
1297 12 | enim tam nefarium, quam ut praescriptionibus liceat etiam in ipsa trutinae
1298 25 | prudentia requiritur ad eam praeservandam, ne labatur ad tyrannidem,
1299 25 | potentior tota communitate cui praesidet violenter, regis vero temperantia
1300 18 | exigitur, compensatio minuta praestetur etc. Si vero Italici seu
1301 21 | Isti igitur qui sunt quasi praeternecessarii reipublicae, et quidam alii,
1302 15 | omnis enim mutatio monetae, praeterquam in rarissimis casibus prius
1303 10 | aequalis ponderis debet praevalere in certa proportione; sicut
1304 13 | testimonium perhibere, ac etiam praevaricator fieri illius praecepti legalis
1305 26 | oportet quaedam mala alia esse praevia, alia concomitantia; quia
1306 15 | extorqueri ut postea in pravos usus fingatur expendi. Rursum,
1307 10 | habitudinem auri ad argentum in preciositate, et secundum quod instituenda
1308 10 | aurum est de natura sua preciosius et rarius argento, et ad
1309 22 | mutatione monetae; ergo in casu predicto ipsa potest et debet fieri
1310 25 | imperii tanta est, quae premente metu possit esse diuturna.
1311 23 | prout decet magnificentiam principalem sive regiam maiestatem.
1312 19 | mutando monetas, quorum aliqua principalius respiciunt principem, alia
1313 25 | namque vel regnum, cuius principantes, in comparatione ad subditos,
1314 19 | inordinata confusio in vituperium principantis. Item, absurdum est et penitus
1315 6 | monetae currentis in suo principatu. Moneta siquidem est instrumentum
1316 25 | Sciendum est igitur, quod inter principatum regium et tyrannicum hoc
1317 12 | detestabile, praecipue in principe, sub eodem signo pondus
1318 25 | libro Esther legitur, aures principum simplices, et ex sua natura
1319 17 | campsor, non est reversus ad priorem operam post resurrectionem
1320 8 | necessitate mutandae sunt priores leges, statuta, consuetudines,
1321 13 | de mutatione ponderis in priori capitulo, et multa alia
1322 2 | auro est,~Victaque concedit prisca moneta novae.~ ~Similem
1323 26 | Ideo, si regia proles a pristina virtute degeneraret, procul
1324 25 | autem e contrario, utilitati privatae publicam praefert, et super
1325 23 | quod hoc ipso potest alio privato iure, ut puta privilegio
1326 26 | posteritati regali, quod erat probandum. ~ ~Haec igitur, ut praemisi,
1327 25 | duobus capitulis intendo probare, quod exigere pecuniam per
1328 23 | conveniens et idoneus ut probaretur per ea quae dicta sunt capitulo
1329 14 | dedit CCCC siclos argenti probatae monetae publicae. Si igitur
1330 1 | permutandis. Et absque alia probatione clare potest patere, quod
1331 16 | Per hanc enim rationem probatur Aristoteles primo Politicae
1332 15 | verisimile est quod ita procederet ipse vel successores sui,
1333 | procul
1334 1 | ferroque nocentius aurum,~Prodierat, etc.~ ~Hoc enim facit perversa
1335 24 | sophistici et reipublicae prodirores. Rursum, cum princeps teneatur
1336 25 | fuisset. Eccles. XLVII: profanasti semen tuum inducere iracundiam
1337 17 | qualitercumque sit ipse retinet profecto partem pro se; in hoc igitur
1338 17 | absque hoc quod possit ipsis proficere, et praeter necessitatem
1339 prol| subiectis, immo toti reipublicae proficiat in futurum.~ ~ ~
1340 19 | honorare parentes; ipse autem progenitorum videtur detrahere honori,
1341 9 | innovari. Uno modo, non prohibendo cursum monetae prioris,
1342 19 | alienum a regia nobilitate, prohibere cursum verae et bonae monetae
1343 17 | pecuniam subditorum, quia prohibet cursum prioris monetae,
1344 12 | locis sacrae Scripturae prohibetur a Deo: «Vide» ait sapiens, «
1345 9 | faciendo novam monetam cum prohibitione cursus antiquae; et est
1346 26 | consuevit. Ideo, si regia proles a pristina virtute degeneraret,
1347 prol| Prologus~ ~Quibusdam videtur quod
1348 2 | Similem etiam mutationem promisit Dominus per Isaiam prophetam
1349 15 | natura humana inclinatur et prona est ad augendum sibi divitias
1350 26 | regum Franciae generose propago tyrannisare didicit, nec
1351 12 | licite aliquotiens fieri proper aliquam transmutationem
1352 25 | aut perditionem omnimodam properatur, maxime in regione temperata
1353 26 | regali potestati.~ ~Declarare propono quod mutationes praedictae
1354 22 | imaginari magis aequalis seu proportionalis, quia fere qui plus potest,
1355 11 | reditus ex tali mutatione proportionaliter minuerentur, aut crescerent
1356 25 | deturpat, immo requiritur proportionata inaequalitas et commensurata,
1357 prol| aut princeps, auctoritate propria possit de iure vel privilegio
1358 21 | alia pars auget divitias proprias vili quaestu, sicut campsores,
1359 6 | non tamen ipse dominus seu proprietarius est monetae currentis in
1360 6 | panem suum, vel laborem proprii corporis pro pecunia, cum
1361 26 | praeiudiciabilis regi, sed hoc est protrahi vel converti, et haeredibus
1362 12 | abominabile apud Deum» (Prov. 20,10). Et in Deuteronomio
1363 21 | partem emolumenti sive lucri provenientis ex mutationibus monetarum,
1364 15 | 15 - Quod lucrum quod provenit principi ex mutatione monetae
1365 21 | cautelas aut amicos hoc secrete provident, et tunc emunt mercimonia
1366 11 | O inventa prudentium! O provisa maiorum! Exquisita res est,
1367 4 | sapientes illius temporis prudenter provisum est, quod portiones
1368 11 | collegerunt». O inventa prudentium! O provisa maiorum! Exquisita
1369 26 | dicta sint cum correctione prudentum. Nam, secundum Aristotelem,
1370 13 | penes se, in loco vel locis publicis, exemplar istius proportionis
1371 12 | vini et aliae signatae sunt publico signo regis, et si quis
1372 1 | constat monetarios in usum publicum specialiter esse inventos.~ ~
1373 19 | deberet turpissima morte punire! Rursum, magnum scandalum
1374 13 | est vel assumenda noviter pura sive simplex materia monetarum.
1375 2 | aut simplex moneta de alio puro metallo: sicut antiquitus
1376 13 | nigra moneta, ut cognoscatur purum a mixto; haec autem mixtio
1377 23 | potest alio privato iure, ut puta privilegio speciali a Papa
1378 24 | me de potentia Papae, sed puto quod nunquam hoc concesserit,
1379 23 | Adhuc autem, supposito quad princeps non potest taliter
1380 | quaecumque
1381 17 | est victum per piscationem quaerere aliud thelonei lucris pecunias
1382 25 | tyrannus plus diligit et plus quaerit proprium bonum quam commune
1383 21 | materiae litigiorum, et variae quaestiones: malae persolutiones debitorum,
1384 21 | auget divitias proprias vili quaestu, sicut campsores, mercatores
1385 10 | sicut forte XXV ad tria, et quaevis alia; verumtamen ista proportio
1386 | quale
1387 | qualis
1388 12 | liceat etiam in ipsa trutinae qualitate peccare, ut quod est iustitiae
1389 24 | quantitatis, sicut, supra quamlibet marcham quae monetaretur,
1390 1 | Aristoteles V Ethicorum. Quanquam de hoc dicat Ovidius:~ ~
1391 26 | calamitates et tantas, quot et quantae solent accidere in dissipatione
1392 25 | diuturnius. O divinum oraculum! O quanti ponderis verbum, et in palatiis
1393 3 | auri substantia, et eius quantitas in mixtione cognosci. Propter
1394 22 | solvit, et est secundum sui quantitatem minus perceptibilis seu
1395 24 | limitata, quae non potest quantumlibet augeri per mutationes praedictas,
1396 | Quapropter
1397 24 | concessione peracto, sive quavis alia auctoritate vel alio
1398 24 | abutendi uxoribus civium quibuscumque voluerit, ita non potest
1399 | Quicumque
1400 17 | monetae, melioris, et quam quilibet plus vellet habere quam
1401 21 | cursum. Et videtur esse quodammodo genus monopolii, in praeiudicium
1402 4 | et determinati ponderis, quodque in eis imprimeretur figura,
1403 22 | vel si aliter exponatur, quomodocumque sit, quod ne materia monetabili
1404 | quoque
1405 | quot
1406 11 | esse volebant, scilicet ut radiantis metalli formata rotunditas
1407 2 | fieret de materia preciosa et rara, cuiusmodi est aurum. Sed
1408 15 | monetae, praeterquam in rarissimis casibus prius dictis, falsitatem
1409 22 | prius dicta; nec obstat ratio prima in qua dicebatur quod
1410 24 | principi cum limitatione rationabili, quae potest ex eodem capitulo
1411 14 | debet fieri, nisi propter reales et naturales causas iam
1412 22 | portabilis sine periculo rebellionis et absque murmure populi.
1413 17 | aequivalenter de bona quam receperat de alia. Et qualitercumque
1414 25 | Salomone regnum sic compositum recepisset et tenuisset nunquam decem
1415 6 | pro pecunia, cum ipse eam recepit, ipsa est sua, sicut erat
1416 4 | numerabili, ac etiam ductibili ac receptibili impressionis sive tenaci.
1417 21 | in computis, demisiis et receptis. Oriuntur etiam inde materiae
1418 21 | reipublicae, et quidam alii, sicut receptores et tractatores pecuniae,
1419 12 | mutationem huiusmodo faciendam; reciperet enim numismata boni ponderis,
1420 20 | loca transire, in quibus recipiunt monetam certam et bonam.
1421 19 | ante, quae tamen expedit recitare. Primo namque nimis detestabile
1422 26 | posse flecti. Dico itaque recolligendo, quod res per quam regnum
1423 3 | preciosam, quae apta est ad recompensationes et aequiparantias faciendas,
1424 2 | sepulchris mortuorum erat reconditum, iussit depromi, et usui
1425 | recte
1426 4 | erat ita crebro ad trutinam recurrere, nec bene poterat pecunia
1427 17 | provenire subditis, ipse reddet eis pecuniam minus bonam.
1428 16 | quae sata cum multo fenore reddit ager, ut ait Ovidius, sed
1429 6 | ipse sententiavit dicens: «Reddite ergo quae sunt Caesaris,
1430 22 | autem si pro guerra vel pro redemptione sui principis de capitivitate,
1431 24 | videtur esse nisi precium redemptionis a servitute, quod nullus
1432 15 | subditorum et eos in servitutem redigere, quod esset directe tyrannisare,
1433 24 | libera, nunquam scienter se redigeret in servitutem, aut se subiiceret
1434 22 | moneta citius quam post reducenda est ad statum debitum et
1435 20 | consumitur, fundendo eam et refundendo totiens quotiens solet fieri,
1436 15 | et factum tyrannicum, non regale, ut ait Aristoteles. Et
1437 25 | est alia differentia inter regem et tyrannum. Tyrannus enim
1438 26 | turpis est praeiudiciabilis regi, sed hoc est protrahi vel
1439 24 | exhaereditare, aut maiestati regiae contrarie, sicut mentiuntur
1440 23 | magnificentiam principalem sive regiam maiestatem. Oportet etiam
1441 25 | ponderis verbum, et in palatiis regiis litteris aureis depingendum.
1442 25 | aequitatis agitur nutu, et regitur quodam moderamine rationis.
1443 25 | quod inter principatum regium et tyrannicum hoc interest,
1444 26 | dissipatione sive in translatione regnorum. Secundo, suppono quod per
1445 3 | animadvertendum est et notandum pro regula generali, quod nunquam debet
1446 25 | ipse Aristoteles dat aliam regulam, per quam regnum potest
1447 25 | consuetudinibus limitata vel regulata. Pauca enim, ut ait Aristoteles,
1448 25 | iudicis vel principis arbitrio relinquenda. Aristoteles enim adducit
1449 2 | esse inutiliter in abditis relinquere mortuorum, unde se vita
1450 25 | magnitudine excedat, et a reliqua communitate discordat, regalis
1451 13 | rarissime, et in nullo alio reliquenda est vel assumenda noviter
1452 25 | inflatur et nimium ingrossatur, reliquis exsiccatis et nimis attenuatis,
1453 25 | grossum, quod non potest a reliquo debili corpore sustentari.
1454 13 | diminui proportio argenti ad reliquum metallum in nigra moneta;
1455 11 | Oportet igitur si proportio remaneat immutata, et unum numisma
1456 9 | tunc qui non posset aliter remedium apponere, expediret mutare
1457 25 | potestates atque tributa populo remisisset ab antecessoribus imposita,
1458 25 | in regione temperata et remota a servili barbaria, ubi
1459 22 | transferenda est vel exponenda in remotis partibus et inter gentes
1460 18 | prospere gubernatis, nec unquam reperi historiam quae de hoc faceret
1461 19 | satis potest erubescere, si reperiatur in eo, quod in alio deberet
1462 13 | monetari; et si de novo reperiretur sufficiens abundantia eius,
1463 2 | argentum +Indus+ rex Scythiae reperisse et humano usui summa laude
1464 18 | moneta veteri quae quandoque reperitur in campis, hoc fuit forte
1465 26 | iam probatum et saepius repetitum, quod capere vel augere
1466 18 | pondere facta, durissime reprehenditur, et multum efficaciter reprobatur,
1467 18 | reprehenditur, et multum efficaciter reprobatur, quam quidem efficacius
1468 6 | illi debebatur, qui pro republica militabat, et qui ratione
1469 12 | istis fraudem committat, reputatur falsarius. Omnino autem
1470 7 | nececessariis ad monetandum eam requirantur duo solidi, tunc marca argenti
1471 22 | omnes bonae conditiones requisitae in aliqua tallia seu collecta,
1472 21 | damnum totius communitatis residuae. Adhuc autem per tales mutationes
1473 23 | est ergo quod isto dempto residui redditus nunquam sufficerent
1474 12 | supra cap. IV. Ergo si non responderet veritas in pondere, patet
1475 24 | emolumentum habere super monetam, respondetur faciliter, quod hoc est
1476 25 | quam suscepisse a patre, respondit dicens: trado diuturnius.
1477 24 | 24 - Responsio ad praedicta, et conclusio
1478 6 | superscriptio haec?» et cum responsum est: «Caesaris», ipse sententiavit
1479 17 | sacra Scriptura; sed nunc restat ostendere quod lucrum sumere
1480 24 | quo postea facienda est restitutio plenaria. Ad aliud cum dicitur,
1481 17 | reversus ad priorem operam post resurrectionem dominicam, sicut fecit Petrus
1482 17 | qualitercumque sit ipse retinet profecto partem pro se;
1483 8 | ipsarum legum auctoritatem et reverentiam, et multo magis si frequenter
1484 17 | fuerat campsor, non est reversus ad priorem operam post resurrectionem
1485 22 | sibi hoc attribuere et tunc reverterentur omnia inconvenientia prius
1486 24 | statim aut quomodolibet revocare. Item, res quae spectat
1487 6 | Tullius circa finem veteris Rhetoricae.~ ~ ~
1488 10 | alimoniam mercaturus; quale fuit rogo tunc miserum vivere, quibus
1489 6 | cui vectigal, vectigal« (Rom. 13,17). Christus itaque
1490 18 | etc. Si vero Italici seu Romani tales mutationes finaliter
1491 11 | radiantis metalli formata rotunditas aetatem mundi, quasi sol
1492 | Rursus
1493 12 | aliud quod in multis locis sacrae Scripturae prohibetur a
1494 19 | pro eodem tempore. Item, saepissime ignoratur his durantibus
1495 26 | tanquam iam probatum et saepius repetitum, quod capere vel
1496 10 | sicut dicunt aliqui de sale, et fortiori ratione de
1497 10 | autem monopolium seu gabella salis, aut cuiuscumque rei necessariae
1498 25 | supra memini a patre suo Salomone regnum sic compositum recepisset
1499 21 | iniuste minui, aut iniuste saltem augeri, sicut tactum fuit
1500 6 | vellet opponere per hoc, quod Salvator noster, ostenso sibi quodam
|