|
Sicut fuit dictum in capitulo IV, quaedam sunt appellationes seu nomina
accidentalia monetarum, denominativa ab auctore, vel a loco, et ista quasi
nihil vel modicum faciunt ad propositum. Sed alia sunt magis essentialia et appropriata numismati, sicut denarius,
solidus, libra, et similia, quae denotant precium, sive pondus, et quae
fuerunt alia consideratione et magno mysterio ab antiquis imposita. Unde
Cassiodorus, «Animadvertendum est», inquit, «quanta ratione
ipsae pecuniae a veteribus collectae sunt. Sex millia
denariorum solidum esse volebant, scilicet ut radiantis metalli formata
rotunditas aetatem mundi, quasi sol aureus, convenienter includeret. Denarium vero - quem non immerito perfectum antiquitas docta
definivit - unciae, qui mensurae primus gradus est, appellatione significavit, quam
duodecies similitudine mensium computatam, in librae plenitudinem ab anni
curricula collegerunt». O inventa prudentium! O provisa maiorum! Exquisita res est, quae
et usui humano necessaria distingueret, et tot arcana naturae figuraliter
contineret; merito igitur dicitur libra, quae tanta rerum est consideratione
trutinata; haec ille. Si autem alio modo utamur
pro nunc istis nominibus et nummis, nunquam tamen immutanda sunt frustra. Sint igitur, gratia exempli, tres modi numismatis: primum valeat
unum denarium, secundum unum solidum, et tertium unam libram. Si ergo
appellatio unius immutetur, et non alterius, iam variabitur proportio. Sicut
qui vocaret vel faceret valere primum numisma duos denarios, aliis non mutatis,
proportio esset variata; quod non licet fieri - ut patet ex capitulo
praecedenti - nisi forte rarissime, et hoc ad praesens
non curo. Oportet igitur si proportio remaneat immutata, et unum numisma mutet
appellationem, quod aliud etiam proportionabiliter immutetur, ut, si primum vocetur duo denarii, secundum vocetur duo solidi,
et tertium duae librae. Si autem non fieret alia
mutatio, oporteret mercimonia ad maius precium comparare proportionabiliter seu
appellare. Sed talis mutatio nominum fieret frustra, et non est facienda, quia
scandalosa esset, et appellatio falsa. Illud enim vocaretur libra, quod in
veritate non esset libra; quod est inconveniens, ut nunc dictum est; verumtamen
nullum aliud inconveniens sequeretur, ubi non essent pensiones vel aliqui reditus
ad pecuniae numerum assignati; ubi vero essent, statim
patet, quod cum inconvenientibus praedictis huiusmodi reditus ex tali mutatione
proportionaliter minuerentur, aut crescerent irrationabiliter et iniuste, ac
etiam in praeiudicium multorum; nam ubi pensiones vel reditus aliquorum essent
nimis parvi, deberent per alium modum specialem augeri, et non isto modo
praeiudiciabili et damnoso. Haec ergo appellationis mutatio praecisa nunquam
est facienda, et maxime princeps in nullo casu debet hoc attentare.
|