|
Videtur mihi, quod principalis et finalis causa, propter quam princeps vult
sibi assumere potestatem mutandi monetas, est emolumentum vel lucrum, quod
potest inde habere: aliter enim frustra faceret tot et tantas mutationes. Volo ergo adhuc plenius ostendere, quod talis acquisitio est
iniusta; omnis enim mutatio monetae, praeterquam in rarissimis casibus prius
dictis, falsitatem et deceptionem includit, et non potest principi pertinere,
sicut probatum est ante. Ex quo ergo princeps hanc rem de se iniustam usurpat
iniuste, impossibile est quod ibi capiat emolumentum iuste. Praeterea,
quantum princeps capit ibi de lucro, tantum necesse est ipsam communitatem
habere de damno. Quidquid
autem princeps fecit in damnum communitatis iniustitia est et factum
tyrannicum, non regale, ut ait Aristoteles. Et si ipse diceret, sicut solent
mentiri tyranni, quod ipse tale lucrum convertit in publicam utilitatem, non
est concedendum sibi, quia pari ratione posset mihi tunicam amovere et dicere
quod ipse indigeret ea pro communi commodo. Etiam secundum apostolum non
sunt facienda mala ut eveniant bona. Nihil ergo debet turpiter extorqueri ut
postea in pravos usus fingatur expendi. Rursum, si
princeps de iure potest facere unam simplicem mutationem monete et sibi capere
aliquod lucrum, pari ratione potest facere maiorem mutationem et capere maius
lucrum, et mutare pluries et adhuc plus habere de lucro et facere mutationem
vel mutationes compositas, et semper augere lucrum secundum modos prius tactos;
et verisimile est quod ita procederet ipse vel successores sui, aut proprio
motu aut per consillarios, ex quo istud liceret, quia natura humana inclinatur
et prona est ad augendum sibi divitias quando hoc potest leviter facere, et sic
tandem princeps potest sibi attrahere quasi totam pecuniam sive divitias
subditorum et eos in servitutem redigere, quod esset directe tyrannisare, immo
vera et perfecta tyrannis, sicut patet per philosophos et per historias
antiquorum.
|