|
Multa et magna inconvenientia oriuntur ex taliter mutando
monetas, quorum aliqua principalius respiciunt principem, alia totam
communitatem, et alia magis partes ipsius communitatis. Unde brevi tempore nuper transacto quam plurima talia in regno
Franciae visa sunt evenire, aliqua etiam iam tacta sunt ante, quae tamen expedit
recitare. Primo namque nimis
detestabile et nimis turpe est principi fraudem committere, monetam
falsificare, aurum vocare quod non est aurum, et libram quod non est libra, et
sic de talibus prius positis XII et XIII capitulis. Praeterea sibi
incumbit falsos monetarios condemnare. Quomodo igitur satis potest erubescere, si reperiatur in eo, quod in alio deberet turpissima morte
punire! Rursum, magnum scandalum est sicut dicebatur VIII. capitulo
et vile principi, quod moneta regni sui nunquam in eodem statu permanet, sed de
die in diem variatur; et quandoque in uno loco plus valet quam in alio pro
eodem tempore. Item, saepissime ignoratur his durantibus
temporibus vel mutationibus, quantum valeat hoc numisma vel illud, et oportet
mercari seu emere vel vendere monetam, seu altercari de precio, quod est
contra eius naturam; et sic rei quae debet esse certissima nulla est certitudo,
sed potius incerta et inordinata confusio in vituperium principantis. Item,
absurdum est et penitus alienum a regia nobilitate,
prohibere cursum verae et bonae monetae regni, et ex cupiditate praecipere,
immo cogere subditos ad utendum minus bona moneta, quasi velit dicere quod bona
est mala, et e converso; cum tamen talibus dictum est a Domino per prophetam,
«Vae vobis qui bonum dicitis malum, et malum bonum« (Isai. 5,20). Et iterum, dedecus est principi, irrevereri praedecessores suos,
nam quisque tenetur ex dominico praecepto honorare parentes; ipse autem progenitorum
videtur detrahere honori, quando bonam monetam eorum abrogat, et facit eam cum
eorum imagine scindere: et loco monetae aureae, quam ipsi fabricaverunt, facit
monetam aeneam in parte. Quod videtur fuisse figuratum in III. Regum, ubi legitur quod rex Roboam abstulit scuta aurea, quae
fecerat pater eius Salomon, pro quibus fecit scuta aenea. Idem quoque
Roboam perdidit quinque partes populi sui, pro eo quod
ipse voluit in principio nimis gravare subditos. Adhuc autem rex
debet nimis abhorrere tyrannica facta, cuiusmodi est mutatio talis, ut
praedictum est saepe; quae etiam est praeiudiciabilis et periculosa pro
tota posteritate regali, sicut in sequentibus diffusius ostendetur.
|