|
Quaedam partes communitatis
occupatae sunt in negociis honorabilibus aut utilibus toti reipublicae, ut in
divitiis naturalibus, ad crescendum vel tractandum pro necessitate
communitatis, cuiusmodi sunt viri ecclesiastici, iudices, milites, agricolae,
mercatores, artifices, et similes. Sed alia pars auget divitias proprias vili
quaestu, sicut campsores, mercatores monetae, sive billonatores: quae quidem
negociatio turpis est, prout dicebatur cap. XVIII. Isti igitur qui sunt quasi
praeternecessarii reipublicae, et quidam alii, sicut receptores et tractatores
pecuniae, et tales, capiunt magnam partem emolumenti sive lucri provenientis ex
mutationibus monetarum, et maliciose aut fortuito dicantur inde contra Deum et
iustitiam, quoniam ipsi sunt tot divitiis immeriti et tantis bonis indigni. Alii
vero depauperantur ex hoc, qui sunt optimae partes illius communitatis; ita
quod princeps plures et meliores subditos suos per istud damnificat, et nimium
gravat, et tamen non totum lucrum venit ad ipsum, sed magnam partem habent isti
praedicti, quorum negociatio vilis est et admixta cum fraude. Rursum, quando
princeps non facit praescire populo tempus et modum futurae mutationis monetae
quam intendit facere, aliqui per cautelas aut amicos hoc secrete provident, et
tunc emunt mercimonia pro moneta debili, et postea vendunt pro forti, et subito
fiunt divites, et nimium lucrantur indebite contra naturalis mercationis
legitimum cursum. Et videtur esse quodammodo genus monopolii, in praeiudicium
et damnum totius communitatis residuae. Adhuc autem per tales mutationes
necesse est reditus taxatos ad numerum pecuniae aut iniuste minui, aut iniuste
saltem augeri, sicut tactum fuit ante capitulo XI de mutatione appellationis
monetae. Item, princeps per tales diversificationes et sophisticationes monetarum
dat malis occcasionem faciendi falsam monetam, aut, quia minus est contra
conscientiam eorum, ipsam falsificare, ex quo apparet eis quod ita princeps
fecit aut quia eorum falsitas non ita cito deprehenditur, et possunt facilius
et plura mala his stantibus perpetrare quam si semper curreret bona moneta. Praeterea,
istis durantibus, quam innumerabiles perplexitates, obscuritates, errores et
inextricabiles difficultates accidunt in computis, demisiis et receptis. Oriuntur
etiam inde materiae litigiorum, et variae quaestiones: malae persolutiones
debitorum, fraudes, inordinationes, abusiones quam plurimae, et inconvenientia
multa, quae nescirem explicare, forsan quibusdam enumeratis prius, maiora et
deteriora; neque mirum, quia, sicut ait Aristoteles, uno inconvenienti dato
multa sequuntur, et hoc non est difficile videre.
|