22 - Si communitas potest facere tales mutationes monetae.

Cum moneta sit communitatis, ut ostensum est capitulo sexto, videtur quod ipsa communitas possit de ea ad libitum ordinare. Ergo etiam eam potest quomodolibet variare, et super hoc capere quantum placeat, et de ea facere sicut de re sua, maxime autem si pro guerra vel pro redemptione sui principis de capitivitate, vel aliquo tali casu fortuito, ipsa communitas indigeret una magna pecuniae summa. Ipsa enim tunc posset eam levare per mutationem monetae, nec esset contra naturam aut sicut usura, ex quo hoc non faceret princeps sed ipsa communitas cuius est ipsa moneta. Per hoc enim cessarent nec haberent hic locum multae rationes prius factae contra mutationes monetae. Nec solum videtur quod communitas hoc facere potest, sed etiam quod hoc deberet ex quo necessaria est collecta, quoniam in tali mutatione aggregari videntur quasi omnes bonae conditiones requisitae in aliqua tallia seu collecta, nam in brevi tempore multum lucrum affert, facillima est ad colligendum et distribuendum seu assignandum sine occupatione multorum et sine fraude colligentium et cum parvis expensis. Nulla etiam potest imaginari magis aequalis seu proportionalis, quia fere qui plus potest, plus solvit, et est secundum sui quantitatem minus perceptibilis seu sensibilis, et immo magis portabilis sine periculo rebellionis et absque murmure populi. Est enim generalissima, quod neque clericus neque nobilis ab es se potest per privilegium vel alias eximere, sicut multi volunt ab aliis collectis, unde oriuntur invidiae, dissentiones, lites, scandala et multa alia inconvenientia quae non veniunt ex tali mutatione monetae; ergo in casu predicto ipsa potest et debet fieri per ipsam communitatem. De isto autem, salvo meliore iudicio, mihi videtur ad praesens sic posse dici quod videlicet aut illa summa pecuniae qua communitas indiget transferenda est vel exponenda in remotis partibus et inter gentes cum quibus non habetur communicatio; et etiam tanta est quod materia monetabilis diu erit ex hoc notabiliter minor in ista communitate. Et in isto casu potest fieri collecta per mutationem monetae vel in materia vel in mixtione, quia si fieret aliter, talis mutatio esset postea facienda propter causam assignatam et secundum modum positum in capitulo XII. Si vero summa praedicta non sit ita magna vel si aliter exponatur, quomodocumque sit, quod ne materia monetabili non sit diu notabiliter minus in communitate propter istud, dico quod praeter inconvenientia incepta in praesenti capitulo, adhuc sequerentur plura et maiora et peiora quam superius explicata de tali mutatione monetae quam de una alia collecta; et potissime sequeretur periculum ne tandem principes vellet sibi hoc attribuere et tunc reverterentur omnia inconvenientia prius dicta; nec obstat ratio prima in qua dicebatur quod pecunia est communitatis, qui nec communitas nec aliquis iuste potest abuti re sua seu illicite uti, ea sicut faceret communitas si taliter mutaret monetas. Et si forsan communitas ipsa qualitercumque faceret talem mutationem, tunc moneta citius quam post reducenda est ad statum debitum et permanentum et cessare debet captio lucri super istam monetam.